Kalendarz dat

1893

• 

  1.01

  W Warszawie urodził się Mieczysław Krawicz, reżyser, scenarzysta i producent filmowy, autor m.in. filmów „Jadzia” (1936) i „Jego wielka miłość” (1936).

• 

  5.01

  We Lwowie urodził się Michał Karaszewicz-Tokarzewski, żołnierz Legionów Polskich, generał WP; w czasie II wojny światowej Komendant Główny Służby Zwycięstwu Polski, po powstaniu Związku Walki Zbrojnej komendant obszaru obejmującego okupację sowiecką; jeden z twórców Polskiego Państwa Podziemnego; część źródeł jako datę urodzenia Karaszewicza-Tokarzewskiego podaje 21 grudnia 1892 r.

• 11.01

  W Sanoku urodził się Kazimierz Piech, botanik, cytolog, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, żołnierz wojny polsko-bolszewickiej w 1920 roku, więzień niemieckiego obozu koncentracyjnego w Sachsenhausen. 

• 12.01

  W Rewlu, obecnie Tallin, urodził się Alfred Rosenberg, ideolog partyjny NSDAP; od 1941 r. minister Rzeszy ds. Terenów Wschodnich; skazany przez Międzynarodowy Trybunał Wojskowy w Norymberdze na karę śmierci.

• 12.01

  W Rosenheim w Bawarii urodził Hermann Goering, marszałek Rzeszy, jeden z głównych przywódców nazistowskich Niemiec, skazany przez Międzynarodowy Trybunał Wojskowy w Norymberdze na karę śmierci za zbrodnie wojenne oraz zbrodnie przeciwko ludzkości.

• 

  19.01

  W Chełmie urodził się Zygmunt Szyszko-Bohusz, generał WP; dowódca Samodzielnej Brygady Strzelców Podhalańskich walczącej w 1940 r. o Narwik; szef sztabu Armii Polskiej w ZSRS (1942); zastępca dowódcy 2. Korpusu Polskiego w latach 1943–1946.

• 

  29.01

  W Spiczyńcach na Ukrainie urodził się Wacław Jędrzejewicz, żołnierz Legionów Polskich i POW, dyplomata, minister wyznań religijnych i oświecenia publicznego (1934–1935); współzałożyciel Instytutu Józefa Piłsudskiego w Nowym Jorku; autor prac historycznych i wspomnień.

• 29.01

  W Warszawie urodził się Roman Umiastowski, żołnierz, historyk wojskowości, pisarz science-fiction.

• 

  3.02

  We Florencji zmarł Teofil Lenartowicz, etnograf, poeta, rzeźbiarz, autor poematów „Bitwa Racławicka” i „Wanda”.

• 

  5.02

  W Krakowie urodził się Roman Ingarden, filozof, uczeń Edmunda Husserla, twórca krakowskiej szkoły filozoficznej, fenomenolog, badacz podstaw teorii literatury i estetyki opisowej, członek PAN, wieloletni wykładowca i profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego.

• 

  13.02

  We Lwowie zmarł Wilhelm Czerwiński, kompozytor, autor opery „Rusałka” i „Marszu Sokołów” do słów Jana Lama, hymnu Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”.

• 

  16.02

  W majątku Aleksandrowskoje w guberni smoleńskiej urodził się Michaił Tuchaczewski, marszałek ZSRS; dowódca wojsk sowieckich w Bitwie Warszawskiej i w Bitwie nad Niemnem w 1920 r.; główny inicjator przebudowy Armii Czerwonej i stworzenia z niej nowoczesnych i ofensywnych sił zbrojnych.

• 

  16.02

  W Brzezinach k. Łodzi urodził się Julian Grobelny, działacz PPS; w latach 1943–1944 przewodniczący Rady Pomocy Żydom „Żegota”, Sprawiedliwy wśród Narodów Świata.

• 

  13.03

  W majątku Porochońsk koło Pińska urodził się Konstanty Drucki-Lubecki, pułkownik WP; w kampanii polskiej 1939 r. dowódca Wileńskiej Brygady Kawalerii; więziony w sowieckim obozie w Starobielsku, zamordowany przez NKWD w Charkowie.

• 

  1.04

  W Warszawie z inicjatywy Romana Dmowskiego krajowa część Ligi Polskiej i „Zet” zostały przekształcone w Ligę Narodową.

• 

  13.04

  W Baranowiczach urodziła się Maja Berezowska (część źródeł jako datę urodzenia podaje 1898 r.); malarka, rysowniczka, ilustratorka; autorka cyklu karykatur Adolfa Hitlera, opublikowanych we Francji w 1934 r.; w 1942 r. aresztowana w Warszawie przez gestapo; więziona na Pawiaku i w KL Ravensbrueck.

• 

  29.04

  W Krakowie zmarł Józef Bliziński, komediopisarz.

• 8.07

  W Warszawie urodził się Marceli Nowotko, działacz komunistyczny, członek KPP; w 1942 r. współzałożyciel i sekretarz KC PPR; zastrzelony w Warszawie w listopadzie 1942 r. w wyniku walk wewnętrznych w kierownictwie PPR.

• 30.07

  Powstała Socjaldemokracja Królestwa Polskiego, partia założona przez działaczy robotniczych z Różą Luksemburg na czele, którzy wystąpili z PPS. Celem SDKP było obalenie caratu i wywołanie międzynarodowej rewolucji robotniczej.

• 

  31.07

  W Warszawie urodził się Ignacy Skorupka, ksiądz, kapelan Wojska Polskiego, ochotnik w wojnie polsko-bolszewickiej; poległ w Bitwie Warszawskiej 1920 r.

• 

  2.08

  W Płocku zakonnica Feliksa Magdalena Kozłowska doznała pierwszego z serii objawień, trwającej do roku 1918, a stanowiącej podstawę nowego wyznania – mariawityzmu.

• 

  15.08

  W Starej Kamiennej na Podlasiu urodził się Nikodem Sulik, generał WP, dowódca 5. Kresowej Dywizji Piechoty 2. Korpusu Polskiego, walczącej m.in. pod Monte Cassino.

• 

  19.08

  W Warszawie urodził się Stefan Starzyński, żołnierz Legionów Polskich, członek Polskiej Organizacji Wojskowej; w latach 1934–1939 prezydent Warszawy; we wrześniu 1939 r. komisarz cywilny przy Dowództwie Obrony Warszawy; aresztowany przez Niemców 27 października 1939 r. i przewieziony do więzienia na Pawiaku; jego dalsze losy przez wiele lat były nieznane, w 2014 r. pion śledczy IPN ustalił, że Starzyński został zamordowany przez gestapo między 21 a 23 grudnia 1939 r. w Warszawie lub w jej okolicach.

• 

  23.08

  W Nałęczowie zmarł Michał Elwiro Andriolli, rysownik, ilustrator, malarz, przedstawiciel romantyzmu; uczestnik Powstania Styczniowego, emisariusz Komitetu Emigracji Polskiej.

• 

  31.08

  W Kielcach urodził się Władysław Karaś, żołnierz Legionów Polskich i POW, oficer wywiadu WP; na igrzyskach olimpijskich w Berlinie w 1936 r. zdobył brązowy medal w strzelectwie – był to pierwszy medal olimpijski w historii polskiego strzelectwa sportowego; w czasie II wojny światowej oficer ZWZ-AK; rozstrzelany przez Niemców w 1942 r.

• 10.09

  W Berlinie założono Polską Partię Socjalistyczną zaboru pruskiego.

• 19.09

  Nowa Zelandia jako pierwszy kraj na świecie przyznała kobietom prawa wyborcze.

• 

  25.09

  W Nowym Folwarku w Wielkopolsce urodził się Michał Kozal, biskup pomocniczy diecezji włocławskiej; zamordowany w 1943 r. w niemieckim obozie koncentracyjnym Dachau; beatyfikowany w 1987 r.

• 

  21.10

  W Krakowie otwarto Teatr Miejski, od 1909 roku Teatr im. Juliusza Słowackiego.

• 

  24.10

  W Jacksonville w stanie Floryda urodził się Merian Cooper, reżyser filmowy, scenarzysta; pilot, ppłk Wojska Polskiego, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej, organizator Eskadry Kościuszkowskiej.

• 

  1.11

  W Krakowie zmarł Jan Matejko, najwybitniejszy przedstawiciel polskiego malarstwa historycznego w XIX w.; autor obrazów „Bitwa pod Grunwaldem”, „Kazanie Skargi”, „Hołd pruski”, „Sobieski pod Wiedniem”, „Reytan na sejmie warszawskim 1773 roku”, „Unia lubelska”, „Stańczyk”, „Batory pod Pskowem”, „Konstytucja 3 Maja”, „Kościuszko pod Racławicami”, a także cyklu „Poczet królów i książąt polskich”.

• 6.11

  W Sankt Petersburgu zmarł Piotr Czajkowski, kompozytor.

• 

  21.11

  W Mińsku urodził się Władysław Strzemiński, malarz, teoretyk sztuki; o postaci Strzemińskiego opowiada ostatni film Andrzeja Wajdy „Powidoki”.

• 

  7.12

  W Warszawie urodził się mjr Henryk Floyar-Rajchman (do 1917 Reichman), działacz niepodległościowy, polityk, dyplomata, żołnierz. We wrześniu 1939 r. wraz z płk. Ignacym Matuszewskim kierował zakończoną sukcesem akcją ewakuacji polskiego złota do Francji.

• 8.12

  Urodziła się Helena Sługocka, śpiewaczka operowa, primadonna Opery warszawskiej, poznańskiej i katowickiej.

• 

  10.12

  W Krakowie urodził się Jerzy Stempowski, eseista, krytyk literacki, epistolograf, publicysta.

• 

  17.12

  W Jarosławiu urodził się Mieczysław Gębarowicz, historyk sztuki, wykładowca Politechniki Lwowskiej i Uniwersytetu Lwowskiego; dyrektor Zakładu Narodowego im. Ossolińskich.

• 

  20.12

  W Petersburgu urodził się Mikołaj Bołtuć, generał WP, w czasie kampanii 1939 r. dowodził Grupą Operacyjną „Wschód” w składzie Armii „Pomorze”; poległ 22 września 1939 r. w bitwie pod Łomiankami Górnymi, prowadząc atak na bagnety.

• 

  25.12

  W Kaliszu urodził się Mieczysław Smorawiński, żołnierz Legionów Polskich, generał WP; we wrześniu 1939 r. dostał się do sowieckiej niewoli; przetrzymywany w obozie w Kozielsku; w kwietniu 1940 r. zamordowany przez NKWD w Katyniu.