> >

O PORTALU

Portal dzieje.pl to codzienny serwis historyczny, setki artykułów dotyczących przede wszystkim najnowszej historii Polski, a także materiały wideo, filmy dokumentalne, archiwalne fotografie, dokumenty oraz infografiki i mapy.

Więcej

Kalendarz dat

1909

  • Stepan Bandera. Źródło: Wikimedia Commons

    We wsi Uhrynów Stary niedaleko Kałusza urodził się Stepan Bandera, przywódca Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów (OUN), współodpowiedzialny za zbrodnie dokonane przez Ukraińską Powstańczą Armię (UPA) na polskiej ludności na Wołyniu i w Galicji Wschodniej w latach 1943–1944.

  • Fotografia Sylwestera Brauna z Powstania Warszawskiego - Prudential trafiony niemieckim pociskiem. Źródło: Wikimedia Commons

    W Warszawie urodził się Sylwester Braun, żołnierz Armii Krajowej, fotograf Powstania Warszawskiego.

  • Zofia Terne. 1937 r. Fot. NAC

    W Równem na Wołyniu urodziła się Zofia Terne, piosenkarka, aktorka, artystka kabaretów Qui Pro Quo i Cyrulik Warszawski oraz zespołu artystycznego II Korpusu; po II wojnie światowej związana z polonijnymi teatrami londyńskimi i Sekcją Polską Radia Wolna Europa.

  • Grażyna Bacewicz. Fot. PAP/CAF/Archiwum

    W Łodzi urodziła się Grażyna Bacewicz, kompozytorka, skrzypaczka; skomponowała m.in. „IV kwartet smyczkowy” i „VII Koncert skrzypcowy”, za które otrzymała międzynarodowe nagrody.

  • Anna Świrszczyńska. Fot. PAP/CAF/W. Rozmysłowicz

    W Warszawie urodziła się Anna Świrszczyńska, poetka, pisarka, sanitariuszka w Powstaniu Warszawskim, autorka wielu tomików poetyckich „Budowałam barykadę”, dramatów „Orfeusz” oraz powieści dla młodzieży „Arkona, gród Świętowita”.

  • Mieczysław Karłowicz. Fot. PAP/CAF/Archiwum

    W Tatrach, w lawinie schodzącej z Kościelca, zginął Mieczysław Karłowicz, kompozytor, dyrygent, autor poematów symfonicznych i pieśni na głos i fortepian.

  • Emilia Malessa. Fot. PAP/CAF/S. Dąbrowiecki

    W Rostowie urodziła się Emilia Malessa „Marcysia”, kapitan Armii Krajowej, w latach 1940–1945 kierowała wydziałem łączności zagranicznej Oddziału V KG ZWZ-AK; aresztowana przez władze komunistyczne i skazana w 1947 r. w procesie ZG Zrzeszenia WiN na 2 lata więzienia; ułaskawiona przez prezydenta Bolesława Bieruta. „Marcysia” wyjawiła nazwiska swoich współpracowników po zapewnieniu przez MBP ich nietykalności oraz będąc przekonaną o bezcelowości dalszej konspiracji. Oskarżana o zdradę przez część żołnierzy AK w 1949 r. popełniła samobójstwo.

  • W Mostach Wielkich koło Lwowa urodził się Włodzimierz Puchalski, fotograf, reżyser filmów przyrodniczych, podróżnik, autor pojęcia „bezkrwawe łowy” oznaczającego fotografowaniu zwierząt w ich naturalnym środowisku.

  • Stanisław Jerzy Lec. Fot. PAP/CAF

    We Lwowie urodził się Stanisław Jerzy Lec, aforysta, poeta, satyryk.

  • Ryszard Siwiec. Fot. IPN

    W Dębicy urodził się Ryszard Siwiec, filozof, żołnierz AK; w 1968 r. w proteście przeciw agresji wojsk Układu Warszawskiego na Czechosłowację dokonał aktu samospalenia w czasie Centralnych Dożynek na Stadionie Dziesięciolecia.

  • W Warszawie urodził się Lucjan Szenwald, poeta, działacz komunistyczny, żołnierz I Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki, uczestnik bitwy pod Lenino.

  • Józef Łobodowski. Fot. NAC

    W Purwiszkach urodził się Józef Łobodowski, poeta, pisarz, laureat Nagrody Młodych Polskiej Akademii Literatury w roku 1937, żołnierz kampanii 1939 r.; od 1939 roku przebywał i tworzył na emigracji.

  • Prof. Elżbieta Zawacka. Fot. PAP/W. Szabelski

    W Toruniu urodziła się Elżbieta Zawacka, ps. Zo, kurierka i emisariuszka KG ZWZ-AK, jedyna kobieta wśród cichociemnych; po wojnie więziona przez władze komunistyczne; była drugą – po Marii Wittek – kobietą w polskiej armii ze stopniem generała.

  • W Wiedniu zmarł Wojciech Dzieduszycki, galicyjski polityk konserwatywny, pisarz, filozof, historyk sztuki.

  • W Wilnie urodził się Światopełk Karpiński, poeta, satyryk, współpracownik „Cyrulika Warszawskiego” i „Szpilek”, autor m.in. „Mieszczańskiego poematu”.

  • Helena Modrzejewska. Fot. NAC

    W Newport Beach na Bay Island w stanie Kalifornia zmarła Helena Modrzejewska, jedna z najwybitniejszych polskich aktorek; za jej najwybitniejsze kreacje uznaje się m.in. szekspirowskie role Ofelii, Julii i Lady Makbet.

  • Stanisław Ulam. Fot. Los Alamos National Laboratory. Źródło: Wikimedia Commons

    We Lwowie urodził się Stanisław Ulam, matematyk, absolwent Politechniki Lwowskiej; od 1936 r. w USA; wykładowca m.in. Uniwersytetu Harvarda, profesor Uniwersytetu Wisconsin w Madison; od 1943 r. pracował w ośrodku badań jądrowych w Los Alamos, współtwórca pierwszej amerykańskiej bomby wodorowej.

  • Źródło: Wikimedia Commons

    W Warszawie urodził się Zbigniew Uniłowski, pisarz.

  • W Warszawie urodził się Wacław Komar, działacz komunistyczny, uczestnik wojny domowej w Hiszpanii; szef II Oddziału Sztabu Generalnego LWP (1945–1947), wiceminister obrony narodowej i główny kwatermistrz LWP (1951–1953); w 1953 r. aresztowany, zwolniony bez procesu w 1956 r.; od sierpnia 1956 r. dowódca Wojsk Wewnętrznych, usunięty ze stanowiska w 1960 r.

  • W Krakowie założono Akademicki Związek Sportowy.

  • Austriacki redemptorysta Klemens Maria Hofbauer, nazywany „apostołem Warszawy” został kanonizowany przez papieża Piusa X.

  • Zdzisław Mrożewski. Fot. PAP/ A.Rybczyński

    We Włocławku urodził się Zdzisław Mrożewski, aktor, związany z Teatrem Polskim w Warszawie, Teatrem Narodowym oraz Teatrem Współczesnym; wystąpił m.in. w filmach „Śmierć prezydenta” i „Polonia Restituta”.

  • W Warszawie zmarł Witold Wojtkiewicz, malarz, rysownik, ilustrator, jeden z czołowych twórców Młodej Polski.

  • W Hobart na Tasmanii urodził się Errol Flynn, aktor, znany z ról w filmach „Kapitan Blood” i „Przygody Robin Hooda”.

  • W Warszawie urodził się Roman Zambrowski, działacz komunistyczny, jeden z głównych polityków grupy „puławian”; w 1968 roku usunięty z PZPR.

  • W Warszawie zmarł Zygmunt Noskowski, kompozytor, dyrygent, pedagog, krytyk muzyczny.

  • Jerzy Różycki. Fot. PAP/Reprodukcja

    W Olszanie k. Kijowa urodził się Jerzy Różycki, matematyk, kryptolog; w 1933 r. wraz z Marianem Rejewskim i Henrykiem Zygalskim złamał kod niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma.

  • Francuski inżynier Louis Blériot na pokładzie samolotu własnej konstrukcji przeleciał nad Kanałem La Manche; przelot z Les Barraques koło Calais do Dover zajął mu 37 minut.

  • W Krzyżu urodził się Henryk Worcell (właściwie: Tadeusz Kurtyka), polski pisarz, autor powieści „Zaklęte rewiry”.

  • Władysław Jasiński. Fot. NAC

    W Sadkowej Górze urodził się Władysław Jan Jasiński, instruktor harcerski; w czasie II wojny światowej twórca organizacji konspiracyjnej „Odwet” w Tarnobrzegu, dowódca oddziału partyzanckiego „Jędrusie”.

  • Jerzy Andrzejewski. Fot. PAP/CAF

    W Warszawie urodził się Jerzy Andrzejewski, prozaik, publicysta, scenarzysta; w latach 1950–1957 członek PZPR, poseł na Sejm (1952–1957); od 1976 r. członek Komitetu Obrony Robotników, a następnie KSS „KOR”; redaktor niezależnego „Zapisu” (1977); autor powieści „Popiół i diament”, „Ciemności kryją ziemię”, „Bramy raju” i „Miazga”.

  • W Radomiu urodził się Tadeusz Sołtyk, inżynier, konstruktor lotniczy.

  • Urząd prezydenta Warszawy objął Aleksander Miller; w sierpniu 1915 r. opuścił miasto razem z wycofującymi się przed Niemcami wojskami rosyjskimi.

  • W Moskwie urodził się Edward Hartwig, fotograf, współzałożyciel i członek honorowy Związku Polskich Artystów Fotografików.

  • W Warszawie urodził się Anatol Fejgin, działacz komunistyczny, członek KPP, PPR i PZPR; funkcjonariusz Głównego Zarządu Informacji WP (1945–1949), następnie dyrektor Departamentu X Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego (1951–1954); odpowiedzialny za terror i zbrodnie komunistyczne; po październikowej „odwilży”, w 1957 r. skazany na 12 lat więzienia za „łamanie socjalistycznej praworządności”.

  • W Bliżynie koło Skarżyska-Kamiennej urodził się Edward Osóbka-Morawski, działacz socjalistyczny, współzałożyciel i wiceprzewodniczący KRN, od 1944 r. przewodniczący PKWN, a następnie premier tzw. Rządu Tymczasowego uznawanego przez ZSRS. W latach 1945–1947 premier Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej.

  • W Moskwie urodził się Zbigniew Koczanowicz, aktor, reżyser.

  • W Nieświeżu urodził się Piotr Jaroszewicz, działacz komunistyczny; oficer polityczny PSZ w ZSRS, gen. LWP, członek Biura Politycznego KC PZPR, premier PRL w latach 1970–1980.

  • W Truskawcu Zdroju urodził się Zbigniew Kopalko, reżyser radiowy i teatralny.

  • W Warszawie urodził się Juliusz Wiktor Gomulicki, historyk literatury, varsavianista, znawca twórczości Cypriana Norwida; żołnierz Armii Krajowej, uczestnik Powstania Warszawskiego.

  • Na Jasnej Górze w nocy z 22 na 23 października z obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej skradziono dwie złote korony podarowane przez papieża Klemensa XI.

  • Powstało Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe (TOPR).

  • W Symbirsku nad Wołgą urodził się Paweł Jasienica, właściwie Leon Lech Beynar, pisarz, publicysta, żołnierz Armii Krajowej; autor m.in. znanych esejów historycznych „Polska Piastów”, „Polska Jagiellonów” oraz „Rzeczpospolita Obojga Narodów”.

  • Urodził się Wiesław Stanisławski, taternik, zdobywca wielu trudnych ścian tatrzańskich, autor wspomnień.

  • Urodziła się Wanda Modlibowska, polska lotniczka sportowa i szybowniczka, pilot eskadry sztabowej we wrześniu 1939 r.

  • W Warszawie urodziła się Loda Niemirzanka, tancerka, popularna polska aktorka lat 30., zagrała m.in. w filmach „Ada! To nie wypada!”, „Moi rodzice rozwodzą się”; w czasie II wojny światowej w AK.

  • W Charkowie urodził się Jerzy Toeplitz, krytyk filmowy, współtwórca szkolnictwa filmowego w Polsce i Australii, w latach 1956–68 rektor Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej w Łodzi; teoretyk kina, autor sześciotomowej „Historii sztuki filmowej”.

  • W Paryżu zmarł Cyprian Godebski, rzeźbiarz, autor pomnika Adama Mickiewicza w Warszawie.

  • W Slatinie urodził się Eugene Ionesco, francuski dramaturg rumuńskiego pochodzenia, jeden z twórców teatru absurdu.

  • Marion Doenhoff 2002 r. Fot. PAP/EPA

    Na zamku Friedrichstein pod Królewcem urodziła się Marion Doenhoff, dziennikarka, redaktorka naczelna i wydawca tygodnika „Die Zeit”, zwolenniczka pojednania niemiecko-polskiego.

  • W Niechanowie w pobliżu Gniezna urodził się Adam Borys, ps. Pług, podpułkownik WP, cichociemny; organizator i pierwszy dowódca batalionu „Parasol” Kierownictwa Dywersji KG AK.

  • W Łodzi urodził się Marian Małowist, historyk, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, badacz dziejów gospodarczych średniowiecza i epoki nowożytnej.

  • Założono klub piłkarski Borussia Dortmund.

  • We Lwowie urodził się Adam Rapacki, ekonomista, dyplomata i polityk, w PRL-u wieloletni minister spraw zagranicznych, autor planu utworzenia w Europie Środkowej strefy bezatomowej.

  • W Waliszewie koło Łowicza urodził się Henryk Jabłoński, polityk, historyk; działacz PPS; żołnierz kampanii polskiej 1939 r., uczestnik walk pod Narwikiem (1940), członek polskiego ruchu oporu we Francji; po wojnie członek PZPR, minister oświaty i szkolnictwa wyższego (1966–1972); przewodniczący Rady Państwa (1972–1985); członek Biura Politycznego KC PZPR (1971–1981).