> >

O PORTALU

Portal dzieje.pl to codzienny serwis historyczny, setki artykułów dotyczących przede wszystkim najnowszej historii Polski, a także materiały wideo, filmy dokumentalne, archiwalne fotografie, dokumenty oraz infografiki i mapy.

Więcej

Kalendarz dat

1928

  • W Warszawie zmarł Karol Janowski, architekt, organizator i profesor Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej.

  • Jan Lenica. 1970 r. Fot. PAP/J. Morek

    W Poznaniu urodził się Jan Lenica, grafik, twórca filmów animowanych, jeden z przedstawicieli polskiej szkoły plakatu.

  • W Stanisławowie urodziła się Ewa Lassek, aktorka teatralna, pedagog.

  • Centrum Badań Lotniczo-Lekarskich. Fot. NAC

    Rozkazem ministra spraw wojskowych Józefa Piłsudskiego w Warszawie utworzono Centrum Badań Lotniczo-Lekarskich; obecnie Wojskowy Instytut Medycyny Lotniczej.

  • Ryszard Bacciarelli. Fot. NAC

    W Młocku-Kopaczach urodził się Ryszard Bacciarelli, aktor teatralny i filmowy.

  • Jan Szancenbach. Fot. PAP/J. Bednarczyk

    W Krakowie urodził się Jan Szancenbach, malarz, pedagog, przedstawiciel koloryzmu.

  • W Warszawie zmarł Antoni Osuchowski, prawnik, działacz narodowy i edukacyjny.

  • Odbył się I Zjazd Ligi Ochrony Przyrody.

  • Polskie Radio - rozgłośnia w Wilnie. 1929 r. Fot. NAC

    W Wilnie uruchomiono rozgłośnię Polskiego Radia.

  • Franciszek Pieczka. Fot. PAP/J. Turczyk

    W Godowie na Górnym Śląsku urodził się Franciszek Pieczka, jeden z najbardziej cenionych i lubianych polskich aktorów, przez wiele lat związany z Teatrem Powszechnym w Warszawie; odtwórca głównych ról m.in. w filmach „Żywot Mateusza”, „Austeria”, „Jańcio Wodnik”, niezapomniany Gustlik z serialu „Czterej pancerni i pies”.

  • Prezydent Ignacy Mościcki. Fot. PAP/CAF/Reprodukcja

    Ukazało się rozporządzenie prezydenta RP Ignacego Mościckiego o administracji państwowej – terytorium państwa podzielono na 16 województw i 227 powiatów.

  • Walery Sławek. Fot. NAC

    Ogłoszenie „Deklaracji Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem Marszałka Piłsudskiego” (BBWR) – ugrupowania politycznego założonego przez Walerego Sławka.

  • Robert Stiller. Fot. PAP/A. Rybczyński

    W Warszawie urodził się Robert Stiller, pisarz, poliglota, wybitny tłumacz literatury anglojęzycznej, m.in. dzieł Vladimira Nabokova, Anthony Burgessa, Lewisa Carolla, Iana Fleminga.

  • W Warszawie zmarł Aleksander Hertz, reżyser i producent filmowy.

  • W Warszawie urodził się Andrzej Szczypiorski, prozaik, publicysta; autor powieści „Msza za miasto Arras”, „Początek”, „Noc, dzień i noc”, „Autoportretu z kobietą”, a także zbiorów opowiadań – m.in. „Amerykańska whisky” oraz dziennika „Z notatnika stanu wojennego”.

  • Tydzień LOPP w Gorlicach. Fot. NAC

    Powstała Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej (LOPP). Organizacja powstała po fuzji Ligi Obrony Powietrznej Państwa i Towarzystwa Obrony Przeciwgazowej.

  • Cezary Chlebowski. Fot. PAP/A. Urbanek

    W Grodźcu pod Będzinem urodził się Cezary Chlebowski, historyk, publicysta, autor m.in. książki „Pozdrówcie Góry Świętokrzyskie”.

  • Teatr Telewizji: realizacja komedii Michała Choromańskiego pt. Largactil, w reżyserii Krzysztofa Wierzbiańskiego, realizacja telewizyjna Joanna Wiśniewska. Na zdjęciu aktorzy: Stefania Iwińska (L), Gabriela Kownacka (P), w głębi Andrzej Grąziewicz. Warszawa, 1981 r. Fot. PAP/M. Belina Brzozowski

    W Warszawie urodziła się Stefania Iwińska, aktorka, znana m.in. z ról w serialu „Dom” i filmu „Krótki film o miłości”.

  • W Warszawie urodziła się Maria Jaczynowska, historyczka, badaczka dziejów starożytnego Rzymu, harcerka Szarych Szeregów, sanitariuszka podczas Powstania Warszawskiego. 

  • W Srebrnikach urodziła się Urszula Modrzyńska, aktorka filmowa i teatralna, odtwórczyni ról Doroty w „Pokoleniu” Andrzeja Wajdy oraz Jagienki w „Krzyżakach” Aleksandra Forda.

  • Prezydent Ignacy Mościcki. Fot. PAP/CAF/Reprodukcja

    Rozporządzenie prezydenta Rzeczypospolitej Ignacego Mościckiego o utworzeniu Biblioteki Narodowej w Warszawie – centralnej biblioteki państwa polskiego, nawiązującej do tradycji Biblioteki Załuskich z XVIII w.

  • Andrzej Stockinger. Źródło: NAC

    W Warszawie urodził się Andrzej Stockinger, aktor teatralny, filmowy, członek kabaretu „Owca”, znany z filmów „Czterdziestolatek”, „Miś”.

  • W Paryżu urodził się Kazimierz Piotr Zalewski, fizyk, żołnierz ZWZ-AK, więzień stalinowski, pracownik francuskiego Komitetu ds. Energii Atomowej, prezes Europejskiego Towarzystwa Nuklearnego i Polskiego Towarzystwa Historyczno-Literackiego we Francji.

  • Obliczanie wyników wyborów do Sejmu w okręgowej komisji wyborczej w Warszawie. 1928 r. Fot. NAC

    Odbyły się wybory do Sejmu II kadencji; najsilniejszym klubem parlamentarnym został Bezpartyjny Blok Wspierania Rządu, który zdobył 125 mandatów.

  • Odbyły się wybory do Senatu II kadencji; Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem (BBWR) uzyskał w nich 41,4 proc. głosów.

  • Ogród Zoologiczny w Warszawie. 1930 r. Źródło: NAC

    W Warszawie otwarty został Ogród Zoologiczny.

  • Aleksander Ścibor-Rylski. Fot. NAC

    W Grudziądzu urodził się Aleksander Ścibor-Rylski, pisarz, scenarzysta i reżyser filmowy; członek Szarych Szeregów, żołnierz AK, uczestnik Powstania Warszawskiego; autor m.in. powieści „Pierścionek z końskiego włosia”, filmów „Jutro Meksyk”, „Morderca zostawia ślad”, scenarzysta m.in. „Człowieka z żelaza”, „Agenta nr 1”, „Popiołów” oraz serialu „Lalka”.

  • Premiera filmu „Huragan” w reżyserii Józefa Lejtesa.

  • Przekazanie wojsku 10 tankietek TKS, ufundowanych przez pracowników Państwowych Zakładów Inżynierii - defilada. 1938 r. Fot. NAC

    W Warszawie powstały Państwowe Zakłady Inżynierii, zajmujące się produkcją między innymi samochodów osobowych, ciężarowych, motocykli oraz czołgów i ciągników.

  • W Radomiu urodził się Benedykt Konowalski, kompozytor, dyrygent, pedagog.

  • Rozporządzenie prezydenta RP o utworzeniu państwowego przedsiębiorstwa „Polska Poczta, Telegraf i Telefon”.

  • Czesław Nowicki. Fot. PAP/CAF

    W Wilnie urodził się Czesław Nowicki, dziennikarz, prezenter pogody w programach Telewizji Polskiej, popularny „Wicherek”.

  • Posiedzenie Sejmu. 1928 r. Fot. NAC

    Otwarcie Sejmu i Senatu II kadencji; pierwsze posiedzenie Sejmu odbyło się w nowej Sali Posiedzeń.

  • Zbigniew Brzeziński. Fot. PAP/W. Stein

    W Warszawie urodził się Zbigniew Brzeziński, politolog amerykański, w latach 1977–1981 szef Rady Bezpieczeństwa Narodowego w ekipie prezydenta Jimmy'ego Cartera; odegrał istotną rolę w demontażu i upadku komunizmu w Europie Wschodniej oraz w powstrzymaniu sowieckiej interwencji w Polsce po powstaniu Solidarności.

  • Stanisław Wojciechowski. Fot. PAP/CAF

    Weszło w życie rozporządzenie prezydenta Stanisława Wojciechowskiego zmieniające z karmazynu na cynober odcień czerwieni na fladze Rzeczypospolitej Polskiej.

  • Straż Celna została przekształcona w Straż Graniczną. 

  • Jerzy Duduś Matuszkiewicz podczas I Festiwalu Muzyki Jazzowej. Sopot, 1956 r. Fot. PAP/CAF/J. Uklejewski

    W Jaśle urodził się Jerzy „Duduś” Matuszkiewicz, saksofonista, klarnecista, kompozytor jazzowy; autor muzyki do seriali „Janosik”, „Stawka większa niż życie”, „Kolumbowie”, „Czterdziestolatek”, „Wojna domowa” i „Przygody psa Cywila”.

  • Mirosława Dubrawska. Fot. PAP/A. Rybczński

    W Warszawie urodziła się Mirosława Dubrawska, aktorka.

  • W Lisku nad Biebrzą urodził się Mirosław Milewski, działacz komunistyczny, w czasach PRL-u funkcjonariusz Urzędu Bezpieczeństwa, szef wywiadu i minister spraw wewnętrzny PRL.

  • Władysław Hasior. Fot. Muzeum Narodowe w Warszawie/PAP/W. Prażuch

    W Nowym Sączu urodził się Władysław Hasior, rzeźbiarz, malarz, scenograf.

  • W USA odbyła się premiera filmu rysunkowego „Plane Crazy”, pierwszego, w którym wystąpiła postać Myszki Miki. 

  • Halina Konopacka. IO 1928. Fot. NAC

    W Amsterdamie rozpoczęły się IX Letnie Igrzyska Olimpijskie, w czasie których Halina Konopacka, wygrywając konkurs rzutu dyskiem, zdobyła pierwszy w historii złoty medal olimpijski dla Polski.

  • Urodził się Ryszard Przybylski, eseista, historyk literatury.

  • Wirgiliusz Gryń. Fot. PAP/CAF/W. Rozmysłowicz

    W Mydlicach, obecnie dzielnica Dąbrowy Górniczej, urodził się Wirgiliusz Gryń, aktor, wystąpił w filmach „Bołdyn”, „Klucznik”, „Żywot Mateusza”, „Jak rozpętałem drugą wojnę światową”, „Operacja Himmler”, „Wściekły”, a także w serialu „Dom”.

  • W Arktyce zaginął Roald Amundsen, norweski badacz polarny, który jako pierwszy człowiek stanął na biegunie południowym.

  • Bp Alojzy Orszulik. Fot. PAP/W. Stein

    W Baranowicach Śląskich urodził się biskup Alojzy Orszulik; od 1980 r. sekretarz Komisji Wspólnej przedstawicieli Rządu PRL i Episkopatu Polski; uczestnik rozmów przygotowujących Okrągły Stół; od 1989 do 1994 r. zastępca sekretarza Episkopatu Polski; w latach 1992–2004 pierwszy biskup diecezji łowickiej.

  • Marszałek Józef Piłsudski. 1928 r. Fot. NAC

    Dymisja rządu marszałka Józefa Piłsudskiego.

  • Kazimierz Bartel. Źródło: NAC

    Powołanie rządu Kazimierza Bartla.

  • Jan Machulski. Fot. PAP/M. Trembecki

    W Łodzi urodził się Jan Machulski, aktor, reżyser teatralny, pedagog, założyciel i dyrektor Teatru Ochoty w Warszawie; jego najsłynniejszą filmową kreacją była rola kasiarza Henryka Kwinto w komediach kryminalnych „Vabank” i „Vabank II, czyli Riposta”.

  • ORP "Wicher". Fot. NAC

    We francuskiej stoczni Blainville zwodowany został ORP „Wicher”, pierwszy duży okręt Polskiej Marynarki Wojennej.

  • Lucyna Winnicka. Fot. PAP/S.Kraszewski

    W Warszawie urodziła się Lucyna Winnicka, aktorka i dziennikarka, odtwórczyni głównych ról w filmach „Pociąg”, „Matka Joanna od Aniołów”, „Gra”, żona reżysera Jerzego Kawalerowicza.

  • Andrzej Zawada. Fot. PAP/J. Turczyk

    W Olsztynie urodził się Andrzej Zawada, jeden z najwybitniejszych polskich alpinistów, pionier alpinizmu zimowego, kierownik wyprawy, w czasie której Leszek Cichy i Krzysztof Wielicki dokonali pierwszego w historii zimowego wejścia na Mount Everest.

  • Halina Konopacka. IO 1928 w Amsterdamie. Fot. NAC

    W Amsterdamie rozpoczęły się IX Letnie Igrzyska Olimpijskie. Polscy sportowcy zdobyli na nich 5 medali: jeden złoty (Halina Konopacka w rzucie dyskiem), jeden srebrny (drużyna jeździecka w konkursie skoków) i trzy brązowe.

  • Wojciech Siemion. Fot. PAP/A. Rybczyński

    W Krzczonowie koło Lublina urodził się Wojciech Siemion, aktor, reżyser, założyciel i dyrektor teatru „Stara Prochownia”; popularność przyniosły mu role w filmach „Zamach”, „Skąpani w ogniu”, „Ostatnie dni”, „Zezowate szczęście”, „Ziemia obiecana”, „Alternatywy 4” oraz w serialach „Wojna domowa”, „Czterej pancerni i pies”, „Złotopolscy”.

  • Halina Konopacka. IO 1928. Fot. NAC

    Halina Konopacka zdobyła na Igrzyskach w Amsterdamie pierwszy w historii złoty medal olimpijski dla Polski.

  • Mieczysław Voit. Fot. PAP/J. Morek

    W Kaliszu urodził się Mieczysław Voit, aktor teatralny i filmowy, członek krakowskiego Teatru Rapsodycznego, od 1963 związany z teatrami warszawskimi; odtwórca ról Kuno von Lichtensteina w „Krzyżakach” i księdza Suryna w „Matce Joannie od Aniołów”.

  • Jerzy Janicki. Fot. PAP/S. Kraszewski

    W Czortkowie urodził się Jerzy Janicki, pisarz, dramaturg, scenarzysta, dziennikarz; współautor powieści radiowych „Matysiakowie” i „W Jezioranach”; autor scenariuszy filmowych do seriali „Polskie drogi”, „Ballada o Januszku” i „Dom”.

  • Halina Konopacka-Matuszewska. Fot. NAC

    W Amsterdamie zakończyły się IX Letnie Igrzyska Olimpijskie, w czasie których Halina Konopacka wygrała konkurs rzutu dyskiem, zdobywając pierwszy złoty medal olimpijski dla Polski.

  • Uroczystość podpisania paktu Brianda-Kelloga w Paryżu: na pierwszym planie widoczny minister spraw zagranicznych Niemiec Gustav Stresemann w momencie składania podpisu, za stołem prezydialnym widoczni m.in.: minister spraw zagranicznych Czechosłowacji Edward Benesz (1. z lewej), minister spraw zagranicznych RP August Zaleski (2. z lewej) i minister spraw zagranicznych Francji Aristide Briand (w głębi, na wprost). Fot. NAC

    Polska podpisała tzw. pakt Brianda-Kelloga, wielostronną umowę międzynarodową dotyczącą pokojowego regulowania sporów.

  • W Berlinie odbyła się premiera musicalu „Opera za trzy grosze” Bertolta Brechta i Kurta Weila.

  • Danuta Siedzikówna „Inka”. Źródło: IPN

    W Guszczewinie koło Narewki, na skraju Puszczy Białowieskiej, urodziła się Danuta Siedzikówna, sanitariuszka 5. Wileńskiej Brygady AK, pseudonim Inka; skazana w 1946 r. przez władze komunistyczne na karę śmierci i rozstrzelana.

  • Start I Tour de Pologne - I Biegu Kolarskiego Dookoła Polski. 09.1928. Źródło: CBN Polona

    Rozpoczęła się pierwsza edycja kolarskiego wyścigu Tour de Pologne.

  • Otwarcie w Gdyni pierwszej linii transoceanicznej do portów w Kanadzie i USA.

  • Zwycięzca I wyścigu kolarskiego Tour de Pologne Feliks Więcek (C). Źródło: CBN Polona

    W Warszawie zakończył się pierwszy wyścig kolarski Tour de Pologne. Zwyciężył Feliks Więcek, czeladnik rzeźnicki z Bydgoszczy.

  • Prof. Jerzy Topolski . Fot. PAP/CAF/R. Królak

    W Poznaniu urodził się Jerzy Topolski, specjalista w dziedzinie metodologii i teorii historii; profesor UAM.

  • Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości. Źródło: Wikimedia Commons

    Ustanowiono Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości przyznawany obywatelom, którzy w okresie od 11 listopada 1918 roku do 11 listopada 1928 roku pełnili nienagannie służbę państwową.

  • Mecz piłki nożnej Polonia Warszawa Polonia - Karwina na boisku przy ulicy Konwiktorskiej w Warszawie. 1938 r. Fot. NAC

    W Warszawie przy ulicy Konwiktorskiej otwarto stadion Polonii Warszawa.

  • Elie Wiesel. Fot. PAP/EPA

    W Syhot nad Cisą, na terenie dzisiejszej Rumunii, urodził się Elie Wiesel, pisarz, dziennikarz pochodzenia żydowskiego; więzień niemieckich obozów Auschwitz i Buchenwald; twórca terminu Holocaust; laureat Pokojowej Nagrody Nobla w 1986 r.

  • Autoportret Stanisława Noakowskiego. Źródło: Wikimedia Commons

    W Warszawie zmarł Stanisław Noakowski, architekt, malarz, historyk sztuki, profesor Politechniki Warszawskiej.

  • W Madrycie powstał katolicki instytut świecki „Opus Dei”, pełna nazwa – Prałatura Świętego Krzyża i Opus Dei.

  • W Warszawie zmarł Teodor Roland (właśc. Konopka), aktor teatralny i filmowy.

  • Gen. Tadeusz Rozwadowski. Fot. PAP/CAF/Reprodukcja

    W Warszawie zmarł gen. Tadeusz Rozwadowski, generał armii austriackiej, szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego w czasie wojny polsko-bolszewickiej; w latach 1921–1926 generalny inspektor kawalerii; podczas zamachu majowego w 1926 r. dowódca wojsk rządowych.

  • Zmarł Józef Kotarbiński, aktor, reżyser i krytyk teatralny.

  • Urodził się Witold Zegalski, pisarz science-fiction.

  • W Krakowie urodziła się Sława Kwaśniewska, aktorka. 

  • Uroczystości święta 3 Maja przed pomnikiem księcia Józefa Poniatowskiego na placu Piłsudskiego w Warszawie; w tle Pałac Saski. 1930 r. Fot. NAC

    Władze Warszawy podjęły uchwałę o przemianowaniu placu Saskiego na pl. marszałka Józefa Piłsudskiego. Plac w 1939 r. nazwany został przez Niemców Adolf Hitler Platz, a w 1945 r. przez komunistów – pl. Zwycięstwa. W 1990 r. powrócił do nazwy z 1928 r.

  • Scena z realizacji filmu "Pan Tadeusz", widoczny m.in. reżyser Ryszard Ordyński (5. z lewej w pierwszym rzędzie, siedzi). Fot. NAC

    Premiera filmu „Pan Tadeusz” w reżyserii Ryszarda Ordyńskiego.

  • W Dęblinie urodziła się Krystyna Siesicka, pisarka, autorka powieści dla młodzieży.

  • Lech Ordon. Fot. PAP/A. Rybczyński

    W Poznaniu urodził się Lech Ordon, aktor.

  • W Krakowie urodził się Andrzej Kijowski, prozaik, eseista, krytyk literacki, scenarzysta filmowy.

  • Barbara Krafftówna. Fot. PAP/CAF/A. Zbraniecki

    W Warszawie urodziła się Barbara Krafftówna, aktorka, niezapomniana Felicja z filmu „Jak być kochaną” Wojciecha Jerzego Hasa, Honorata z serialu „Czterej pancerni i pies”, wykonawczyni wielu kabaretowych piosenek, w tym „Przeklnę cię” w Kabarecie Starszych Panów.

  • Ida Haendel. 1938 r. Fot. NAC

    W Chełmie urodziła się Ida Haendel, skrzypaczka, zaliczana do najwybitniejszych współczesnych wirtuozów; laureatka I Międzynarodowego Konkursu Skrzypcowego im. Henryka Wieniawskiego w Warszawie (1935); w 1936 r. wyjechała z Polski; zamieszkała w Wielkiej Brytanii, wiele lat spędziła w Kanadzie, a następnie przeniosła się na Florydę.

  • Samolot PLL LOT Lockheed L-14 Super Electra. 1938 r. Fot. NAC

    Powstało państwowe przedsiębiorstwo Linie Lotnicze LOT.

  • W Krynicy założone zostało Krynickie Towarzystwo Hokejowe.