> >

O PORTALU

Portal dzieje.pl to codzienny serwis historyczny, setki artykułów dotyczących przede wszystkim najnowszej historii Polski, a także materiały wideo, filmy dokumentalne, archiwalne fotografie, dokumenty oraz infografiki i mapy.

Więcej

Kalendarz dat

1932

  • W Aragonii urodził się Carlos Saura – reżyser filmowy, przedstawiciel Nowej Fali w kinie hiszpańskim; twórca filmów „Polowanie”, „Nakarmić kruki”, „Tango”.

  • Umberto Eco. Fot. PAP/EPA

    W Alessandri urodził się Umberto Eco, włoski pisarz, eseista, lingwista i filozof; w 1980 r. wydał swą pierwszą powieść „Imię róży”, która stała się światowym bestsellerem.

  • Oskarżeni w procesie brzeskim - od prawej: Kazimierz Bagiński, Wincenty Witos i Herman Lieberman. Fot. NAC

    Przed Sądem Okręgowym w Warszawie zakończył się tzw. proces brzeski. Na kary więzienia skazani w nim zostali przywódcy antysanacyjnej opozycji, wśród nich trzykrotny premier Wincenty Witos, Władysław Kiernik, Norbert Barlicki i Herman Lieberman.

  • Henryk Wojnarowski. Fot. PAP/CAF/A. Hawałej

    Urodził się Henryk Wojnarowski, dyrygent, kierownik Chóru Filharmonii Narodowej w Warszawie, profesor warszawskiej Akademii Muzycznej.

  • Rena Rolska. Fot. PAP/CAF/M. Langda

    W Warszawie urodziła się Rena Rolska, piosenkarka, aktorka.

  • Mieczysław Wilczek. Fot. PAP/G. Rogiński

    W Komorowicach Bielskich urodził się Mieczysław Wilczek, przedsiębiorca, działacz gospodarczy, polityk, w latach 1988–89 minister przemysłu w rządzie Mieczysława Rakowskiego, autor „ustawy o działalności gospodarczej” z 23 grudnia 1988 r.

  • Marian Marek Drozdowski. Fot. PAP/G. Jakubowski

    W Łasku urodził się Marian Marek Drozdowski, historyk, varsavianista.

  • Pistolet Vis. Fot. PAP/T. Gzell

    Opatentowano pistolet Vis.

  • Prof. Stanisław Waltoś. Fot. PAP/T. Gzell

    W Stanisławowie urodził się Stanisław Waltoś, prawnik, historyk prawa, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego.

  • Ryszard Bender. Fot. PAP/A. Wiktor

    W Łomży urodził się Ryszard Bender, działacz polityczny, historyk, prof. KUL, przewodniczący Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji (1994).

  • Okręt podwodny „Żbik”. Fot. NAC

    Na okręcie podwodnym „Żbik”, wybudowanym we Francji, podniesiona została polska bandera.

  • Anna Kowalska. 1981 r. Fot. PAP/T. Michalak

    W Sosnowcu urodziła się Anna Kowalska, pisarka, dziennikarka, działaczka Komitetu Obrony Robotników, autorka m.in. powieści „Pestka” i tomików poetyckich „Credo najmniejsze”, „Psalm z doliny”.

  • Janusz Stanny. Fot. PAP/A.Rybczyński

    W Warszawie urodził się Janusz Stanny, plakacista, grafik, ilustrator.

  • W Nowym Targu urodził się Józef Fryźlewicz, aktor teatralny i filmowy, znany m.in. dzięki rolom w filmach: „Dyrygent”, „Polonia Restituta”, „Tumor Witkacego”.

  • Ryszard Kapuściński. Fot. PAP/T. Gzell

    W Pińsku urodził się Ryszard Kapuściński, reporter, dziennikarz, publicysta, podróżnik, wieloletni korespondent Polskiej Agencji Prasowej; autor m.in. „Wojny futbolowej”, „Cesarza” oraz „Podróży z Herodotem”.

  • Biskup Władysław Bandurski przemawia do legionistów podczas wizyty na froncie wschodnim nad Styrem. 1916 r. Fot. NAC

    W Wilnie zmarł Władysław Bandurski – duchowny katolicki, biskup pomocniczy archidiecezji lwowskiej, działacz niepodległościowy, honorowy kapelan I Brygady Legionów Polskich, kapelan sił zbrojnych Litwy Środkowej, kapelan Federacji Polskich Związków Obrońców Ojczyzny.

  • W Warszawie rozpoczął się II Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina.

  • Bronisław Geremek. Fot. PAP/CAF/S. Kraszewski

    W Warszawie urodził się Bronisław Geremek, historyk mediewista; w latach 1950–68 członek PZPR – wystąpił z partii po inwazji wojsk Układu Warszawskiego na Czechosłowację; działacz opozycji demokratycznej; w 1980 r. ekspert MKZ NSZZ „S” oraz Krajowej Komisji Porozumiewawczej i Komisji Krajowej NSZZ „S”; internowany w stanie wojennym; od 1983 r. doradca TKK NSZZ „S” i Lecha Wałęsy; w 1988 r. współorganizator Komitetu Obywatelskiego przy Lechu Wałęsie; uczestnik obrad Okrągłego Stołu; w czerwcu 1989 r. wybrany do Sejmu, objął funkcję przewodniczącego Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego; przewodniczący Klubu Parlamentarnego Unii Demokratycznej (1991–94), następnie do 1997 r. Unii Wolności; minister spraw zagranicznych w latach 1997–2000; deputowany do Parlamentu Europejskiego (2004–2008).

  • Janusz Jędrzejewicz, minister wyznań religijnych i oświecenia publicznego. Fot. NAC

    Sejm uchwalił ustawę o szkolnictwie – tzw. reformę jędrzejewiczowską, która wprowadzała m.in. powszechny obowiązek szkolny na szczeblu szkoły powszechnej, odpowiednik obecnej szkoły podstawowej.

  • W Dąbrówce Małej urodził się Edward Szymkowiak, bramkarz Ruchu Chorzów, Gwardii Warszawa i Polonii Bytom, trzykrotny mistrz Polski, 53 razy wystąpił w reprezentacji narodowej.

  • Jerzy Hoffman. Fot. PAP/T. Gzell

    W Krakowie urodził się Jerzy Hoffman, reżyser filmowy, twórca m.in. ekranizacji „Trylogii” Henryka Sienkiewicza oraz filmów „Prawo i pięść”, „Znachor”, „Trędowata”.

  • Jerzy Sobociński podczas prac nad pomnikiem św. Wojciecha. 1997 r. Fot. PAP/CAF/R. Sikora

    W Pniewach urodził się Jerzy Sobociński, wielkopolski rzeźbiarz, autor licznych pomników, m.in. Pomnika Dzieci Wrzesińskich we Wrześni, pomnika Bolesława Chrobrego w Gnieźnie.

  • Premiera filmu „Legion ulicy” w reżyserii Aleksandra Forda.

  • Ryszard Kotys. Fot. PAP/S. Leszczyński

    W Mniowie koło Kielc urodził się Ryszard Kotys, aktor, znany m.in. z roli Mariana Paździocha w serialu „Świat według Kiepskich”, wystąpił również w filmach „Vabank”, „Kingsajz”, „Wodzirej”.

  • Andrzej Bursa. Źródło: Wikimedia Commons

    W Krakowie urodził się Andrzej Bursa, poeta, prozaik, dziennikarz, autor m.in. poematu „Luiza” i powieści „Zabicie ciotki”.

  • Aleksander Juninskij z ZSRS został laureatem II Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina.

  • Wiesław Myśliwski. Fot. PAP/R. Pietruszka

    W Dwikozach koło Sandomierza urodził się Wiesław Myśliwski, prozaik, dramatopisarz; autor m.in. książek „Pałac”, „Kamień na kamieniu”, „Widnokrąg”, „Traktat o łuskaniu fasoli”, „Ostatnie rozdanie”; dwukrotny laureat Nagrody Nike.

  • Joanna Chmielewska. Fot. PAP/CAF/T. Walczak

    W Warszawie urodziła się Joanna Chmielewska, pisarka, scenarzystka, autorka popularnych powieści sensacyjnych, kryminalnych, a także utworów dla dzieci i młodzieży, m.in. „Lesio”, „Wszystko czerwone”, „Nawiedzony dom”.

  • Jerzy Gruza. XXV Międzynarodowy Festiwal w Sopocie. 17.08.1988. Fot. PAP/S. Kraszewski

    W Warszawie urodził się Jerzy Gruza, reżyser filmowy, teatralny i telewizyjny, scenarzysta, twórca m.in. seriali „Wojna domowa” i „Czterdziestolatek”; dyrektor Teatru Muzycznego w Gdyni w latach 1983–1991.

  • Kazimierz Szołoch. Źródło: IPN

    W Raciborowicach koło Hrubieszowa urodził się Kazimierz Szołoch, jeden z przywódców strajku w Stoczni Gdańskiej w grudniu 1970 r., uczestnik Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela, członek Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża, współpracownik Komitetu Samoobrony Społecznej KOR i Konfederacji Polski Niepodległej. Uczestnik strajku w Stoczni Gdańskiej w sierpniu 1980 r., działacz NSZZ „Solidarność”.

  • W Warszawie urodził się Marek Lusztig, kompozytor, jeden z założycieli Studenckiego Teatru Satyryków (STS).

  • Wanda Warska. Fot. PAP/P. Kula

    W Poznaniu urodziła się Wanda Warska, piosenkarka, wokalistka jazzowa.

  • W Warszawie urodził się Stanisław Niwiński, aktor. 

  • Andrzej Drawicz. Fot. PAP/A. Rybczyński

    W Warszawie urodził się Andrzej Drawicz, pisarz, krytyk literacki, tłumacz, znawca literatury rosyjskiej i problematyki wschodniej; prezes Komitetu ds. Radia i Telewizji w latach 1989–1991.

  • Instytut Radowy. Fot. NAC

    W Warszawie przy ulicy Wawelskiej otwarto Instytut Radowy, który powstał z inicjatywy Marii Skłodowskiej-Curie; polska noblistka instytut otworzyła wspólnie z prezydentem RP Ignacym Mościckim. 

  • W Sosnowcu urodził się Bogusław Madey, dyrygent, kompozytor, pianista, pedagog.

  • Rozporządzenie ministra rolnictwa o utworzeniu Parku Narodowego w Pieninach.

  • Samolot RWD-6. Okęcie, 1932 r. Fot. NAC

    Na lotnisku Okęcie dokonano oblotu samolotu RWD-6.

  • ORP „Wicher”. Fot. NAC

    Do gdańskiego portu wpłynął niszczyciel ORP „Wicher” rozpoczynając tzw. kryzys gdański; działania podjęte przez władze polskie były reakcją na wzrost nastrojów nacjonalistycznych wśród niemieckich mieszkańców Wolnego Miasta Gdańska, które przekładały się na działania gdańskiego senatu, zmierzające do ograniczenia uprawnień przysługujących w tym mieście Polsce.

  • Janusz Kusociński. Fot. PAP/CAF/Reprodukcja

    W Antwerpii Janusz Kusociński pobił rekord świata w biegu na 3000 m; jego wynik wynosił 8 minut 18,8 sekundy.

  • Adam Harasiewicz. Fot. PAP/CAF/Reprodukcja

    W Chodzieży urodził się Adam Harasiewicz, pianista, zwycięzca Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina w 1955 r.

  • Józef Weyssenhoff. Fot. NAC

    W Warszawie zmarł Józef Weyssenhoff, pisarz, poeta, krytyk literacki, autor powieści „Soból i Panna”, „Sprawa Dołęgi”, „Puszcza”.

  • Prezydent Ignacy Mościcki. Fot. PAP/CAF

    Rozporządzenie prezydenta RP Ignacego Mościckiego wprowadzające nowy kodeks karny – tzw. kodeks Makarewicza.

  • Wojciech Kilar. Fot. PAP/A.Grygiel

    We Lwowie urodził się Wojciech Kilar, kompozytor, pianista, autor muzyki symfonicznej i filmowej m.in. w filmach „Hubal”, „Pan Tadeusz”, „Dracula”.

  • Stanisław Patek - poseł nadzwyczajny i minister pełnomocny RP w ZSRS. Fot. NAC

    W Moskwie podpisano polsko-sowiecki pakt o nieagresji.

  • Janusz Kusociński. Fot. NAC

    Na igrzyskach olimpijskich w Los Angeles Janusz Kusociński zdobył złoty medal w biegu na 10 000 m.

  • Święto Morza. Gdynia, 31.07.1932. Fot. NAC

    W Gdyni po raz pierwszy obchodzono Święto Morza.

  • Żubry w Białowieskim Parku Narodowym. Fot. PAP/L. Stankiewicz
  • Otwarto Port lotniczy Wilno-Porubanek.

  • Stanisław Wigura i Franciszek Żwirko. Fot. NAC

    W Berlinie Franciszek Żwirko i Stanisław Wigura na samolocie RWD-6 zwyciężyli w największej międzywojennej imprezie lotnictwa sportowego – Międzynarodowych Zawodach Samolotów Turystycznych (Challenge International des Avions de Tourisme).

  • Stanisław Michalski. Fot. PAP/S. Kraszewski

    W Wilnie urodził się Stanisław Michalski, aktor, dyrektor Teatru Wybrzeże w Gdańsku w latach 1988–1993.

  • Jerzy Łojek. Źródło: IPN

    W Warszawie urodził się Jerzy Łojek, historyk, pisarz, publicysta, działacz opozycji demokratycznej w PRL; autor książek „Dzieje pięknej Bitynki. Historia życia Zofii Potockiej 1760–1822”, „Geneza i obalenie Konstytucji 3 maja”, a także „Agresja 17 września 1939. Studium aspektów politycznych” (1979) i „Dzieje sprawy Katynia” (1980) – opublikowanych przez podziemne wydawnictwa.

  • Pilot Franciszek Żwirko (z lewej) i konstruktor lotniczy Stanisław Wigura. Fot. NAC

    W katastrofie lotniczej pod Cierlickiem Górnym na Zaolziu zginęli Franciszek Żwirko i Stanisław Wigura; kilkanaście dni wcześniej zwyciężyli w największej międzywojennej imprezie lotnictwa sportowego – Międzynarodowych Zawodach Samolotów Turystycznych Challenge 1932 w Berlinie.

  • Jerzy Afanasjew. Źródło: Wikimedia Commons

    W Wilnie urodził się Jerzy Afanasjew, poeta, reżyser, współzałożyciel teatru studenckiego Bim-Bom w Gdańsku.

  • Polski Fiat 508. Fot. NAC

    Podpisano umowę z Fiatem na produkcję w Polsce samochodów osobowych i ciężarówek.

  • Lucjan Kaszycki. Fot. PAP/CAF/E. Radoch

    W Krakowie urodził się Lucjan Marian Kaszycki, kompozytor, aranżer, pedagog, publicysta.

  • Michał Pawlicki. Fot. PAP/L. Łożyński

    W Warszawie urodził się Michał Pawlicki, aktor, reżyser teatralny, pedagog; znany m.in. z filmów „Zaklęte rewiry”, „Nad Niemnem”, a także „Vabank 2, czyli riposta”.

  • Danuta Balicka. Fot. PAP/L. Łożyński

    W Kałuszu urodziła się Danuta Balicka, aktorka.

  • Białowieski Park Narodowy. 1937 r. Fot. NAC

    Utworzono Białowieski Park Narodowy. Leśnictwo „Rezerwat” zostało przekształcone w Park Narodowy w Białowieży.

  • Jerzy Pawłowski. Fot. PAP/S. Dąbrowiecki

    W Warszawie urodził się Jerzy Pawłowski, szablista, wielokrotny medalista igrzysk olimpijskich i mistrzostw świata; w 1976 r. skazany za szpiegostwo „na rzecz jednego z państw NATO” na 25 lat więzienia i przepadek mienia.

  • Autoportret Tadeusza Makowskiego. Źródło: Wikimedia Commons

    W Paryżu zmarł Tadeusz Makowski, malarz, grafik.

  • Józef Beck. Fot. NAC

    Funkcję ministra spraw zagranicznych po Auguście Zaleskim objął Józef Beck.

  • Sława Przybylska. Fot. PAP/CAF/R. Janowski

    W Międzyrzecu Podlaskim urodziła się Sława Przybylska, piosenkarka; wykonawczyni piosenek „Pamiętasz była jesień”, „Gdzie są kwiaty z tamtym lat” i „Miasteczko Bełz”.

  • Mecz Polska – NRF: w środku zawodnik polskiej reprezentacji Ernest Pohl. Warszawa, 1961 r. Fot. PAP/CAF/Z. Matuszewski

    W Rudzie Śląskiej urodził się Ernest Pohl, piłkarz, zawodnik m.in. Górnika Zabrze i Legii Warszawa; najskuteczniejszy strzelec w historii ekstraklasy z dorobkiem 186 goli; w latach 1955–1964 wystąpił w 46 meczach reprezentacji Polski, w których zdobył 39 goli.

  • August Hlond - arcybiskup metropolita gnieźnieński, kardynał, Prymas Polski. Fot. NAC

    Prymas Polski kardynał August Hlond został odznaczony Orderem Orła Białego.

  • Odsłonięcie Pomnika Lotnika w Warszawie. 11.11.1932. Źródło: NAC

    W Warszawie na pl. Unii Lubelskiej odsłonięto Pomnik Lotnika.

  • Andrzej Kurylewicz. Fot. PAP/G.Michałowski

    We Lwowie urodził się Andrzej Kurylewicz, kompozytor, pianista, trębacz, puzonista, dyrygent.

  • W Paryżu urodził się Jacques Chirac, prezydent Francji w latach 1995–2007.

  • Dariusz Fikus. Fot. PAP/J. Bogacz

    Urodził się Dariusz Fikus, dziennikarz; początkowo związany ze „Sztandarem Młodych” i „Expressem Wieczornym”, później przez 25 lat współtworzył tygodnik „Polityka”.

  • Karol Stryjeński. Fot. NAC

    W Warszawie zmarł Karol Stryjeński, rzeźbiarz, architekt, plastyk, dyrektor Instytutu Propagandy Sztuki, mąż malarki Zofii Stryjeńskiej.

  • Henryk Zygalski, Jerzy Różycki i Marian Rejewski. Fot. PAP/Reprodukcja

    Polscy matematycy Marian Rejewski, Jerzy Różycki i Henryk Zygalski złamali szyfr „Enigmy” – niemieckiej maszyny kodującej.