> >

O PORTALU

Portal dzieje.pl to codzienny serwis historyczny, setki artykułów dotyczących przede wszystkim najnowszej historii Polski, a także materiały wideo, filmy dokumentalne, archiwalne fotografie, dokumenty oraz infografiki i mapy.

Więcej

Kalendarz dat

1989

  • Pierwszy dzień sprzedaży benzyny podczas stanu wojennego. 1 II 1982 r. Fot. PAP/CAF/M. Broniarek

    Zniesiono kartki na benzynę, asygnaty na samochody i reglamentację węgla dla odbiorców indywidualnych.

  • W Klarysewie pod Warszawą doszło do spotkania przedstawicieli władz PRL i Kościoła katolickiego.

  • Kazimierz Brusikiewicz z żoną Lidią Korsakówną. Fot. PAP/CAF/M. Sokołowski

    W Warszawie zmarł Kazimierz Brusikiewicz, aktor teatralny i filmowy; zagrał m.in. w filmach „Zakazane piosenki”, „Skarb”, „Irena do domu”, „Żołnierz królowej Madagaskaru”, „Klub kawalerów”.

  • Spotkanie Stanisława Cioska z Tadeuszem Mazowieckim i księdzem Alojzym Orszulikiem dotyczące możliwości zmian ustrojowych i ponownej legalizacji „Solidarności”.

  • W budynku KC PZPR doszło do spotkania sekretarza KC Leszka Millera z młodzieżą, m.in. przedstawicielami nielegalnego NZS-u.

  • Zygmunt Huebner. Fot. PAP/CAF/Z. Matuszewski

    W Warszawie zmarł Zygmunt Huebner, reżyser, aktor, pedagog; dyrektor Starego Teatru w Krakowie i Teatru Powszechnego w Warszawie.

  • Członkowie BP KC PZPR Czesław Kiszczak i Wojciech Jaruzelski. Fot. PAP/T. Prażmowski

    W Warszawie rozpoczęła się druga część obrad X Plenum KC PZPR. Po burzliwych dyskusjach, dotyczących podjęcia rozmów z Solidarnością, przyjęto uchwałę w sprawie pluralizmu politycznego i związkowego.

  • Józef Cyrankiewicz. Fot. PAP/CAF/M. Szyperko

    W Warszawie zmarł Józef Cyrankiewicz – najdłużej urzędujący premier PRL, sprawujący swoją funkcję 21 lat; współodpowiedzialny za stalinowski terror, a także krwawe represje wobec protestujących robotników w 1956 r. i w 1970 r.

  • Ksiądz Stefan Niedzielak. Fot. PAP/L. Wdowiński

    Na plebanii kościoła św. Karola Boromeusza w Warszawie odnaleziono zwłoki zamordowanego księdza proboszcza Stefana Niedzielaka – związanego z opozycją, byłego kapelana Armii Krajowej, a następnie Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość, twórcy Narodowego Sanktuarium Pomordowanych na Wschodzie na Powązkach, współzałożyciela i opiekuna wspólnoty Rodzina Katyńska; sprawcy zbrodni pozostali nieznani.

  • Lech Wałęsa. Fot. PAP/PAI/G. Rogiński

    W willi MSW w podwarszawskiej Magdalence doszło do spotkania Lecha Wałęsy i gen. Czesława Kiszczaka, na którym ustalono procedurę obrad Okrągłego Stołu, ich zakres oraz termin rozpoczęcia.

  • Stowarzyszenie MEMORIAŁ. Fot. PAP/EPA

    W Moskwie zakończyła się konferencja założycielska Stowarzyszenia MEMORIAŁ, po której rozpoczęło ono oficjalną działalność; MEMORIAŁ jest niezależną organizacją zajmującą się opisywaniem i dokumentowaniem komunistycznych represji oraz ochroną praw człowieka w Rosji i krajach byłego ZSRS; w Polsce od początku lat 90. głównym partnerem Stowarzyszenia jest Ośrodek KARTA.

  • Halina Konopacka. 1936 r. Fot. NAC

    W Daytona Beach na Florydzie zmarła Halina Konopacka, lekkoatletka, zdobywczyni pierwszego złotego medalu olimpijskiego dla Polski – w 1928 r. wygrała konkurs rzutu dyskiem podczas igrzysk w Amsterdamie; we wrześniu 1939 r. uczestniczyła w ewakuacji za granicę złota ze skarbca Banku Polskiego.

  • Ks. Stanisław Suchowolec. Źródło: IPN

    W Białymstoku znaleziono zwłoki księdza Stanisława Suchowolca, przyjaciela księdza Jerzego Popiełuszki, związanego z Solidarnością; według oficjalnego komunikatu zmarł w wyniku zatrucia tlenkiem węgla.

  • KPN. Źródło: IPN

    W Warszawie rozpoczął się III Kongres Konfederacji Polski Niepodległej, który po kilku godzinach został przerwany przez interwencję milicji.

  • W Katowicach zmarł Antoni Łaciak, skoczek narciarski, zdobywca srebrnego medalu na mistrzostwach świata w Zakopanem (1962); olimpijczyk z Innsbrucku.

  • Obrady Okrągłego Stołu. Fot. PAP/D. Kwiatkowski

    W Warszawie, w Pałacu Namiestnikowskim, będącym siedzibą Urzędu Rady Ministrów, rozpoczęły się obrady okrągłego stołu, które zapoczątkowały upadek komunizmu i przemiany polityczne w Polsce oraz w całej Europie Środkowo-Wschodniej.

  • XIV Zjazd Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej. Gdańsk, 2014 r. Fot. PAP/A. Warżawa

    Powstał Związek Harcerstwa Rzeczypospolitej (ZHR).

  • Manifestacja przed siedzibą pierwszego rządu w niepodległej Polsce – Warszawa, 14 listopada 1918 r. Fot. CAW

    Sejm przyjął ustawę o ustanowieniu 11 listopada Narodowego Święta Niepodległości.

  • Demonstracje studentów w Krakowie, Białymstoku, Gdańsku, Poznaniu i Warszawie z okazji ósmej rocznicy rejestracji NZS. 

  • Vaclav Havel. Fot. PAP/EPA

    W Krakowie i Warszawie odbyły się studenckie manifestacje w obronie więzionego Vaclava Havla.

  • W Krakowie doszło do starć pomiędzy zmierzającymi w stronę siedziby władz miejskich studentami a milicją. Rannych zostało 74 milicjantów, liczba manifestantów, którzy odnieśli obrażenia nie została ustalona.

  • Obrady okrągłego stołu. Fot. PAP/PAI/J. Bogacz

    W Jastrzębiu odbył się Kongres Opozycji Antyustrojowej, w którym uczestniczyli przeciwnicy negocjacji z władzami komunistycznymi, m.in. przedstawiciele KPN, PPS-Rewolucja Demokratyczna, Solidarności Walczącej, Ruchu „Wolność i Pokój” oraz Grupy Roboczej Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”; ponad 120 uczestników spotkania zatrzymała SB.

  • Czesław Kiszczak. 1989 r. Fot. PAP/PAI/C. Słomiński

    Rozpoczęła się druga tura rozmów w Magdalence pomiędzy przedstawicielami władz PRL a NSZZ „Solidarność”.

  • Agnieszka Radwańska. Fot. PAP/EPA

    W Krakowie urodziła się Agnieszka Radwańska, tenisistka, finalistka Wimbledonu (2012), najwyżej notowana Polka w historii rankingu WTA.

  • W życie weszło nowe prawo dewizowe, legalizujące prywatny handel walutą.

  • Powstało Stowarzyszenie Łemków.

  • W Warszawie zmarł Marek Bliziński, gitarzysta, kompozytor jazzowy.

  • Ludwika Nitschowa, autorka granitowego pomnika papieża Jana XXIII we Wrocławiu. Fot. PAP/PAI/I. Jarosińska

    W Warszawie zmarła Ludwika Nitschowa, rzeźbiarka, autorka m.in. warszawskiego pomnika Syreny.

  • Premiera filmu „Piłkarski poker” w reżyserii Janusza Zaorskiego.

  • W Poznaniu milicja brutalnie rozpędziła uczestników pokojowej manifestacji przeciwko budowie elektrowni atomowej w Klempiczu.

  • Podczas negocjacji w Magdalence osiągnięto porozumienie w sprawie kompetencji prezydenta PRL oraz relacji pomiędzy Sejmem a Senatem; uzgodniono także kwestię podziałów mandatów w przyszłym Sejmie.

  • Obrady Okrągłego Stołu. Fot. PAP/J. Bogacz

    Po dwóch miesiącach negocjacji nastąpiło podpisanie porozumień i uroczyste posiedzenie plenarne zamykające obrady Okrągłego Stołu; wydarzenie zapoczątkowało demokratyzację życia politycznego w Polsce i pokojowe przemiany w państwach bloku wschodniego.

  • Budynek Sejmu. Fot. PAP/P. Supernak

    Sejm uchwalił „Ustawę o zmianie Konstytucji PRL”, wprowadzającą m.in. zapisy o Senacie, urzędzie prezydenta oraz ordynacjach wyborczych do Sejmu i Senatu, a także „Prawo o stowarzyszeniach”.

  • Obrady członków Komitetu Obywatelskiego Solidarność w ramach przygotowania do czerwcowych wyborów parlamentarnych - m.in. przewodniczący NSZZ „S” Lech Wałęsa (przemawia), Jerzy Kłoczowski (3P), Andrzej Wielowieyski (2P). Warszawa 04.1989. Fot. PAP/PAI/J. Bogacz

    Zgodnie z wolą Krajowej Komisji Wykonawczej NSZZ „Solidarność” kierownictwo kampanii wyborczej do parlamentu objął Komitet Obywatelski „Solidarność”.

  • Weszła w życie tzw. nowela kwietniowa Konstytucji PRL, zakładająca przywrócenie Senatu i urzędu prezydenta.

  • Manifestacja Solidarności w Gdańsku. 1989.04.30. Fot. PAP/CAF/S. Kraszewski

    Sąd Wojewódzki w Warszawie ponownie zarejestrował NSZZ „Solidarność” z siedzibą w Gdańsku.

  • Spotkanie w gmachu Sejmu Lecha Wałęsy (L) i gen. Wojciecha Jaruzelskiego (P); gen. Czesław Kiszczak (2P). Tego samego dnia podczas spotkania Wałęsy i Kiszczaka podjęto decyzję o powołaniu Komisji Porozumiewawczej. Warszawa, 18.04.1989. Fot. PAP/PAI/G. Rogiński

    W czasie spotkania Lecha Wałęsy i gen. Czesława Kiszczaka podjęto decyzję o powołaniu Komisji Porozumiewawczej, mającej czuwać nad wykonywaniem porozumień zawartych przy Okrągłym Stole.

  •  Józef Ślisz - przewodniczący „Solidarności” RI. Fot. PAP/PAI/I. Sobieszczuk

    Sąd Wojewódzki w Warszawie zarejestrował NSZZ „Solidarność” Rolników Indywidualnych.

  • Kampania przed wyborami parlamentarnymi 4 czerwca 1989 r.: plakaty wyborcze „S”. Gdynia, 05.1989. Fot. PAP/CAF/J. Uklejewski

    Na spotkaniu Komitetu Obywatelskiego „Solidarność” w Warszawie zatwierdzono listy wyborcze do Sejmu i Senatu oraz przyjęto program wyborczy Komitetu.

  • Stefan Korboński. Źródło: IPN

    W Waszyngtonie zmarł Stefan Korboński, w czasie II wojny światowej kierownik Walki Cywilnej ZWZ-AK, następnie szef Oporu Społecznego w Kierownictwie Walki Podziemnej; w marcu 1945 r., po aresztowaniu przez NKWD Jana Stanisława Jankowskiego, objął obowiązki Delegata Rządu na Kraj.

  • W Warszawie zmarł Leopold Buczkowski, pisarz, malarz, grafik.

  • Pierwsza audycja Komitetu Obywatelskiego „Solidarność” w Polskim Radiu.

  • W Stoczni Gdańskiej z Lechem Wałęsą spotkali się kandydaci na posłów i senatorów z ramienia Komitetu Obywatelskiego „Solidarność”.

  • W Warszawie zmarł Edward Ochab, działacz komunistyczny, I sekretarz KC PZPR w 1956 r., przewodniczący Rady Państwa w latach 1964–1968.

  • Pierwszy numer „Gazety Wyborczej”. 08.05.1989. Fot. PAP/CAF/W. Rozmysłowicz

    Ukazał się pierwszy numer „Gazety Wyborczej”.

  • W telewizji nadana została pierwsza audycja wyborcza Studia „Solidarność”.

  • Lech Wałęsa odebrał w Strasburgu Europejską Nagrodę Praw Człowieka.

  • W Krakowie doszło do gwałtownych starć milicji z młodzieżą uczestniczącą w manifestacjach zorganizowanych przez KPN, NZS, Federację Młodzieży Walczącej i Ruch WiP.

  • W Berlinie podpisana została umowa o wytyczeniu granicy w Zatoce Pomorskiej pomiędzy Polską a NRD.

  • Premiera filmu „Sztuka kochania” w reżyserii Jacka Bromskiego.

  • W Warszawie zmarł Jerzy Bossak, reżyser filmów dokumentalnych, dziennikarz, pedagog.

  • Wiec protestacyjny studentów na placu Dzierżyńskiego po ponownym odrzuceniu przez Sąd Wojewódzki w Warszawie wniosku o rejestrację Niezależnego Zrzeszenia Studentów. Warszawa, 23.05.1989. Fot. PAP/PAI/J. Bogacz

    Sąd Wojewódzki w Warszawie odmówił rejestracji NZS.

  • Eugeniusz Chrobak. Fot. PAP/CAF/Z. Staszyszyn

    Na przełęczy Lho-La pod Everestem (8850 m) w lawinie zginęli polscy himalaiści: Zygmunt Andrzej Heinrich, Wacław Otręba, Mirosław Dąsal i Mirosław Gardzielewski, następnego dnia w wyniku odniesionych obrażeń zmarł Eugeniusz Chrobak.

  • Jan Józef Szczepański. Fot. PAP/PAI/G. Rogiński

    W Warszawie powołano Stowarzyszenie Pisarzy Polskich, prezesem został Jan Józef Szczepański; legitymację nr 1 otrzymał Czesław Miłosz.

  • Drukarnia Domu Słowa Polskiego w Warszawie - pierwsze egzemplarze wznowionego Tygodnika Solidarność; na zdjęciu od lewej: Małgorzata Niezabitowska, Jarosław Szczepański, Tadeusz Mazowiecki, Jan Dworak, Jacek Ambroziak. Warszawa, 01.06.1989. Fot. PAP/A. Brzezińska

    Ukazał się pierwszy numer reaktywowanego „Tygodnika Solidarność” pod redakcją Tadeusza Mazowieckiego; tygodnik ukazywał się od kwietnia 1981 r. do wprowadzenia stanu wojennego 13 grudnia 1981 r.; następnie tygodnik został zawieszony przez władze komunistyczne, a część jego dziennikarzy została internowana.

  • Premiera filmu „Stowarzyszenie umarłych poetów” w reżyserii Petera Weira.

  • W Świebodzicach na Dolnym Śląsku urodził się Paweł Fajdek, polski lekkoatleta, mistrz świata w rzucie młotem.

  • Plakat wyborczy Solidarności: W samo południe 4 czerwca 1989.  Fot. PAP/J. Morek

    Przeprowadzono pierwszą turę wyborów do Sejmu i Senatu, na zasadach ustalonych podczas obrad Okrągłego Stołu; zakończyła się ona zwycięstwem „Solidarności”, którego konsekwencją był upadek komunizmu i przemiany polityczne nie tylko w Polsce, ale również w całej Europie Środkowo-Wschodniej.

  • W nocy z 3 na 4 czerwca na placu Tiananmen w Pekinie armia chińska dokonała krwawej pacyfikacji studenckiego protestu, którego uczestnicy domagali się demokratyzacji systemu politycznego oraz walki z korupcją; liczba ofiar masakry dokonanej przez wojsko szacowana jest na kilka tysięcy.

  • Głosowanie w II turze wyborów do Sejmu i Senatu w Okręgowej Komisji Wyborczej nr 32 w Zielonej Górze. 18.06.1989. Fot. PAP/CAF/R. Janowski

    Odbyła się druga tura wyborów parlamentarnych; do urn wyborczych udało się 25 proc. uprawnionych do głosowania; ostatecznie kandydaci Komitetu Obywatelskiego „Solidarność” zdobyli w czerwcowych wyborach wszystkie spośród 161 mandatów, które mogli uzyskać w Sejmie oraz 99 mandatów na 100 w Senacie; łącznie 260 miejsc w 560 osobowym Zgromadzeniu Narodowym.

  • W Warszawie zmarł George Bidwell, brytyjski pisarz, autor powieści historycznych.

  • Halina Mikołajska. Fot. PAP/T. Michalak

    W Warszawie zmarła Halina Mikołajska, aktorka, związana m.in. z Teatrem Narodowym w Warszawie, pedagog warszawskiej PWST; działaczka opozycji demokratycznej, członek Komitetu Samoobrony Społecznej KOR, internowana w stanie wojennym.

  • Bronisław Geremek. Fot. PAP/C. Słomiński

    Ukonstytuował się Obywatelski Klub Parlamentarny (OKP), jego przewodniczącym został Bronisław Geremek.

  • W Warszawie zmarł prof. Grzegorz Białkowski, fizyk, poeta, profesor i rektor Uniwersytetu Warszawskiego; uczestnik obrad Okrągłego Stołu; w wyborach 4 czerwca 1989 r. wybrany senatorem z list Komitetu Obywatelskiego „Solidarność”.

  • Milicja Obywatelska. Fot. PAP/PAI/W. Kryński

    W Warszawie odbyła się demonstracja pod hasłem „Jaruzelski – musi odejść”. Podczas demonstracji brutalnie interweniowały oddziały ZOMO.

  • Adam Michnik, redaktor naczelny Gazety Wyborczej. PAP/C. Słomiński

    W „Gazecie Wyborczej” ukazał się artykuł Adama Michnika „Wasz prezydent, nasz premier”.

  • Sejm. Fot. PAP/J. Bogacz

    Inauguracyjne posiedzenie Sejmu i Senatu.

  • Prezydent George Bush podczas wizyty w Polsce w 1989 r. Fot. PAP/D. Kwiatkowski

    Początek wizyty w Polsce prezydenta USA Georga Busha.

  • Ksiądz Sylwester Zych. Fot. AIPN. Źródło: portal IPN pamiec.pl

    W Krynicy Morskiej znaleziono zwłoki ks. Sylwestra Zycha, katolickiego duchownego, związanego z opozycją demokratyczną; w 1982 r. skazany został na cztery lata więzienia za próbę obalenia siłą ustroju PRL; od 1986 r. był kapelanem KPN; śledztwo nie doprowadziło do ujawnienia sprawców zabójstwa.

  • Artur Sandauer. Fot. PAP/CAF

    W Warszawie zmarł Artur Sandauer, prozaik, krytyk literacki, tłumacz, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, propagator twórczości Witolda Gombrowicza i Brunona Schulza, sygnatariusz Listu 34, autor „Śmierci liberała”, „Bez taryfy ulgowej”, „Bóg, Szatan, Mesjasz i…?”.

  • Maria Kuncewiczowa. Fot. PAP/I. Jarosińska

    W Lublinie zmarła Maria Kuncewiczowa, pisarka, autorka „Dwóch księżyców” i „Cudzoziemki”, laureatka Złotego Wawrzynu Polskiej Akademii Literatury.

  • Zmarł Herbert von Karajan, jeden z najwybitniejszych dyrygentów XX wieku.

  • Złożenie listów uwierzytelniających przez nuncjusza apostolskiego bp. Józefa Kowalczyka. Warszawa, 06.12.1989. Fot. PAP/PAI/G. Rogiński

    Nawiązanie stosunków dyplomatycznych pomiędzy PRL a Stolicą Apostolską.

  • Przemówienie wybranego przez Zgromadzenie Narodowe prezydenta PRL Wojciecha Jaruzelskiego. 19.07.1989. Fot. PAP/PAI/I. Sobieszczuk

    Zgromadzenie Narodowe wybrało gen. Wojciecha Jaruzelskiego na prezydenta.

  • Kazimierz Sabbat. Fot. NAC

    W Londynie zmarł Prezydent RP na uchodźstwie Kazimierz Sabbat. Tego samego dnia jako nowy prezydent zaprzysiężony został Ryszard Kaczorowski.

  • II część posiedzenia XIII Plenum KC PZPR - prezydium, od lewej: Stanisław Ciosek, Mieczysław Rakowski, Wojciech Jaruzelski, Kazimierz Barcikowski. Warszawa, 29.07.1989. Fot. PAP/PAI/J. Bogacz

    W czasie obradującego w Warszawie XIII Plenum KC PZPR gen. Wojciech Jaruzelski, wybrany kilka dni wcześniej na urząd Prezydenta PRL, złożył rezygnację ze stanowiska I sekretarza KC PZPR. Jego następcą został Mieczysław F. Rakowski.

  • Pomnik Powstania Warszawskiego na pl. Krasińskich. Fot. PAP/J. Kamiński

    W Warszawie na placu Krasińskich odsłonięto Pomnik Powstania Warszawskiego.

  • Kartki na mięso z 1988 r. Fot. PAP/A. Rybczyński

    Na terenie całej Polski zniesiono kartki na mięso i jego przetwory.

  • Sejm powołał gen. Czesława Kiszczaka na stanowisko premiera.

  • Sejm PRL powołał Komisję Nadzwyczajną do Zbadania Działalności MSW; jej przewodniczącym wybrany został Jan Rokita z Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego (OKP).

  • Lech Wałęsa (C), przewodniczący ZSL Roman Malinowski (L) i szef SD Jerzy Jóźwiak (P) zawarli formalne porozumienie o utworzeniu nowej koalicji rządowej. Warszawa, 17.08.1989. Fot. PAP/CAF/M. Szyperko

    Oświadczenie Lecha Wałęsy w sprawie koalicji rządowej Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Demokratycznego.

  • W Warszawie zmarł Alfons Karny, rzeźbiarz.

  • Sejm powołał Komisję Nadzwyczajną do Zbadania Działalności MSW pod przewodnictwem posła Jana Rokity. Jej głównym celem było ustalenie okoliczności zbrodni popełnianych przez funkcjonariuszy MSW w czasie stanu wojennego.

  • Roman Malinowski, Lech Wałęsa i Jerzy Jóźwiak zawarli formalne porozumienie o koalicji. Fot. PAP/CAF/M. Szyperko

    Lech Wałęsa wspólnie z liderami Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Demokratycznego przekazał prezydentowi Wojciechowi Jaruzelskiemu informację o zawiązaniu koalicji Solidarności z ZSL i SD, zgłaszając jednocześnie kandydaturę Tadeusza Mazowieckiego na stanowisko premiera.

  • Premiera filmu „Konsul” w reżyserii Mirosława Borka, opartego na prawdziwej historii Czesława Śliwy, fałszerza i hochsztaplera z okresu PRL.

  • Tadeusz Mazowiecki. Fot. PAP/J. Mazur

    Prezydent Wojciech Jaruzelski powierzył misję tworzenia rządu Tadeuszowi Mazowieckiemu; nowemu premierowi poparcia udzieliła Krajowa Komisja Wykonawcza NSZZ „Solidarność”.

  • Szlak Bałtycki. 23.08.1989. Fot. PAP/Alamy

    W proteście przeciwko sytuacji politycznej w ZSRS około 2 mln mieszkańców Litwy, Łotwy i Estonii utworzyło żywy łańcuch o długości ponad 600 km.

  • Obrady Sejmu RP - powołanie Tadeusza Mazowieckiego (C) na prezesa Rady Ministrów. 24.08.1989. Fot. PAP/P. Teodor

    Sejm powołał na stanowisko prezesa Rady Ministrów Tadeusza Mazowieckiego – pierwszego niekomunistycznego premiera w Polsce od czasu zakończenia II wojny światowej.

  • Premiera filmu „Stan wewnętrzny” w reżyserii Krzysztofa Tchórzewskiego.

  • Roman Palester. Fot. NAC

    W Paryżu zmarł Roman Palester, kompozytor, autor muzyki do wielu filmów, m.in. „Zakazanych piosenek”; kierownik audycji kulturalnych w Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa.

  • Papież Jan Paweł II mianował biskupa Józefa Kowalczyka nuncjuszem apostolskim w Polsce. Był to pierwszy po II wojnie światowej tej rangi przedstawiciel Stolicy Apostolskiej w Polsce.

  • W Warszawie zmarł Jerzy Hryniewiecki, architekt, urbanista, jeden z projektantów Stadionu Dziesięciolecia w Warszawie.

  • Kazimierz Deyna. Fot. PAP/CAF/Archiwum

    W wypadku samochodowym w USA zginął Kazimierz Deyna, jeden z najwybitniejszych polskich piłkarzy; zawodnik ŁKS Łódź, Legii Warszawa, Manchesteru City i San Diego Sockers; w reprezentacji Polski wystąpił 97 razy, strzelił 41 goli; na mistrzostwach świata w RFN w 1974 r. wspólnie z drużyną zajął trzecie miejsce, złoty medalista olimpijski z Monachium w 1972 r. i srebrny z Montrealu w 1976 r.

  • Tadeusz Sendzimir. Fot. PAP/Prokowski

    Na Florydzie zmarł Tadeusz Sendzimir, inżynier, wynalazca z dziedziny metalurgii, patron huty w Krakowie.

  • W Opocznie urodził się Adam Kszczot, lekkoatleta, złoty medalista mistrzostw Europy w Zurychu (2014) w biegu na 800 m.

  • Atak ZOMO na ludzi zgromadzonych przed katedrą św. Jana Chrzciciela. Warszawa, 01.05.1983. Fot. PAP/A. Rybczyński

    Zlikwidowano Zmotoryzowane Odwody Milicji Obywatelskiej (ZOMO), zastępując je Oddziałami Prewencji.

  • Premier Tadeusz Mazowiecki w Sejmie w 1989 r. w Warszawie. Warszawa, 12.09.1989 r. Fot. PAP/D. Kwiatkowski

    Sejm powołał rząd Tadeusza Mazowieckiego, pierwszego niekomunistycznego prezesa Rady Ministrów w Polsce od zakończenia II wojny światowej.

  • Aleksandra Śląska. Fot. PAP/W. Rozmysłowicz

    W Warszawie zmarła Aleksandra Śląska, aktorka, wieloletni pedagog warszawskiej PWST; znana m.in. z ról w filmach: „Ostatni etap”, „Pasażerka” oraz z serialu „Królowa Bona”.

  • W Warszawie podpisano umowy między Polską a Wspólnotami Europejskimi w sprawie handlu oraz współpracy gospodarczej.

  • Manifestacja zorganizowana przez Solidarność. Warszawa, 01.05.1989. Fot. PAP/PAI/C. Słomiński

    Decyzją Sądu Najwyższego Niezależne Zrzeszenie Studentów (NZS), zdelegalizowane po wprowadzeniu stanu wojennego, zostało ponownie zarejestrowane.

  • Zdzisław Najder. Fot. PAP/J. Bogacz, G. Rogiński

    Izba Wojskowa Sądu Najwyższego uchyliła wyrok wobec Zdzisława Najdera, skazanego w 1983 r. na karę śmierci.

  • Premiera filmu „Jeniec Europy” w reżyserii Jerzego Kawalerowicza.

  • Pod Raciborzem w wypadku samochodowym zginęli twórcy programu „Sonda” – Zdzisław Kamiński i Andrzej Kurek.

  • Witold Rowicki. Fot. PAP/CAF/Barącz

    W Warszawie zmarł Witold Rowicki, dyrygent, pedagog, wieloletni dyrektor artystyczny Filharmonii Narodowej w Warszawie.

  • Posiedzenie Sejmu PRL: poseł Edmund Osmańczyk i członek Rady Konsultacyjnej przy Przewodniczącym Rady Państwa PRL Halina Skibniewska. Warszawa, 21.07.1983. Fot. PAP/W. Kryński

    W Warszawie zmarł Edmund Osmańczyk, dziennikarz, publicysta, politolog; w latach 30. redaktor pisma „Młody Polak w Niemczech”; do 1939 r. kierował Centralą Prasową Związku Polaków w Niemczech; w czasie wojny w konspiracyjnym radiu; podczas Powstania Warszawskiego nadawał audycje „Dzień walki”; jako korespondent relacjonował konferencję w Poczdamie i Proces Norymberski; poseł na Sejm PRL; senator I kadencji z ramienia Komitetu Obywatelskiego. 

  • Lech Wałęsa powołał senatora Jarosława Kaczyńskiego na stanowisko redaktora naczelnego „Tygodnika Solidarność”.

  • W Krakowie zmarł prof. Emanuel Rostworowski, historyk.

  • Premiera filmu „Kornblumenblau” w reżyserii Leszka Wosiewicza.

  • Prokurator generalny PRL Józef Żyta wystąpił do prokuratora generalnego ZSRS o wszczęcie śledztwa w sprawie zbrodni katyńskiej.

  • W Warszawie zmarł Michał Rola-Żymierski (pierwotnie Łyżwiński), żołnierz Legionów Polskich, generał WP; w 1927 r. skazany za nadużycie finansowe, zdegradowany i wydalony z wojska; po wyjściu z więzienia nawiązał współpracę z sowieckim wywiadem; od 1943 r. doradca wojskowy Sztabu Głównego GL, następnie dowódca AL (1944). W latach 1944–1947 naczelny dowódca WP; od 1945 r. marszałek Polski; w 1946 r. stanął na czele Państwowej Komisji Bezpieczeństwa, koordynującej działania przeciwko środowiskom niepodległościowym. W 1953 r. aresztowany; w 1955 r. zwolniony z więzienia.

  • Zmarł Jerzy Wittlin, pisarz i wydawca, wieloletni szef „Iskier”, autor felietonów oraz popularnej serii „wademeków”, np. grafomana czy petenta. Kierował oficyną Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe. Urodził się 9 stycznia 1925 roku.

  • Jerzy Kukuczka. Fot. PAP/K.Seko

    Podczas wejścia na Lhotse (8516 m) nową drogą, przez niezdobytą wówczas południową ścianę, zginął Jerzy Kukuczka, alpinista, drugi człowiek na świecie, po Reinholdzie Messnerze, który zdobył Koronę Himalajów i Karakorum.

  • W Pradze władze komunistyczne brutalnie spacyfikowały uliczną demonstrację, której uczestnicy domagali się m.in. uwolnienia więźniów politycznych.

  • Powstało Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe (ZChN), ugrupowanie polityczne wywodzące się z ruchu solidarnościowego, nawiązujące do przedwojennych tradycji narodowodemokratycznych i chrześcijańskiej demokracji. Pierwszym przewodniczącym partii został Wiesław Chrzanowski.

  • Premiera filmu „300 mil do nieba” w reżyserii Macieja Dejczera.

  • W Berlinie Wschodnim na Alexanderplatz odbyła się manifestacja, której uczestnicy domagali się demokratycznych reform; wzięło w niej udział około 500 tys. osób.

  • W Nowym Jorku zmarł Władimir Horowitz, jeden z najwybitniejszych pianistów XX wieku, urodzony w Berdyczowie.

  • Krzyże w Berlinie Zach. z nazwiskami osób, które zginęły podczas próby przekroczenia muru berlińskiego. Fot. PAP/J.Undro

    Upadek muru berlińskiego; władze Niemieckiej Republiki Demokratycznej otworzyły granice z Berlinem Zachodnim.

  • Kanclerz RFN Helmut Kohl rozpoczął wizytę w Polsce. Podpisano umowę o dwustronnej współpracy naukowo-technicznej, zaś w Krzyżowej doszło do historycznego pojednania z udziałem Tadeusza Mazowieckiego.

  • Tadeusz Mazowiecki i Helmut Kohl. Krzyżowa, 12 listopada 1989 r.  Fot. PAP/PAI/G. Rogiński

    W Krzyżowej na Dolnym Śląsku odprawiona została Msza Pojednania z udziałem premiera Tadeusza Mazowieckiego i kanclerza Helmuta Kohla.

  • Adam Chmielowski - Brat Albert. Fot. NAC

    W Rzymie papież Jan Paweł II kanonizował Adama Chmielowskiego, Brata Alberta, zakonnika, malarza, założyciela zgromadzeń zakonnych albertynów i albertynek oraz przytulisk dla bezdomnych; uczestnika Powstania Styczniowego.

  • Lech Wałęsa przemawia w Kongresie USA. Fot. PAP/CAF/Archiwum

    Lech Wałęsa wygłosił przemówienie w Kongresie USA.

  • Demontaż pomnika Feliksa Dzierzyńskiego na placu Bankowym. Warszawa, 17.11.1989. Fot. PAP/CAF/W. Rozmysłowicz

    W Warszawie przystąpiono do zdemontowania zaprojektowanego przez Zbigniewa Dunajewskiego w 1951 roku pomnika Feliksa Dzierżyńskiego. Akcja trwała do 17 listopada. Plac, również nazwany imieniem sowieckiego działacza komunistycznego powrócił do swojej dawnej nazwy – Plac Bankowy.

  • Demonstracja studentów w Pradze została stłumiona przez milicję. Plotki o śmierci studenta spowodowały ogłoszenie strajku aktorów i studentów i dała początek aksamitnej rewolucji w Czechosłowacji.

  • Demontaż pomnika Feliksa Dzierżyńskiego w Warszawie. Fot. PAP/CAF/W. Rozmysłowicz

    W Warszawie zdemontowano pomnik Feliksa Dzierżyńskiego, współpracownika Lenina, szefa Wszechrosyjskiej Nadzwyczajnej Komisji do Walki z Kontrrewolucją, Sabotażem i Spekulacją (WCzK, Czeka); był jednym z twórców totalitarnego reżimu w sowieckiej Rosji; w czasie wojny polsko-bolszewickiej wszedł w skład Tymczasowego Komitetu Rewolucyjnego Polski utworzonego 30 lipca 1920 r. w Białymstoku, jego zadaniem miało być przekształcenie Polski w republikę socjalistyczną.

  • Widzowie obejrzeli ostatnie wydanie „Dziennika Telewizyjnego”, emitowanego od 1958 r.

  • Aksamitna rewolucja: w Pradze utworzono Forum Obywatelskie, w którego skład weszli przeciwnicy władzy komunistycznej.

  • Zgromadzenie Ogólne ONZ przyjęło „Konwencję o prawach dziecka”.

  • W Hongkongu Aneta Kręglicka zdobyła tytuł Miss World.

  • Zbiórka Ochotniczej Rezerwy Milicji Obywatelskiej (ORMO). Ciechanów, 1947 r. Fot. PAP/CAF

    Sejm podjął decyzję o likwidacji Ochotniczej Rezerwy Milicji Obywatelskiej (ORMO) i Urzędu do spraw Wyznań.

  • Początek oficjalnej wizyty premiera Tadeusza Mazowieckiego w ZSRS.

  • W Moskwie premier Tadeusz Mazowiecki spotkał się z sekretarzem generalnym KC KPZS Michaiłem Gorbaczowem.

  • W Warszawie rozpoczął obrady XI Nadzwyczajny Kongres Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego (ZSL), który podjął decyzję o zakończeniu działalności ZSL i powołaniu Polskiego Stronnictwa Ludowego „Odrodzenie”.

  • Kanclerz RFN Helmut Kohl przedstawił dziesięciopunktowy program szybkiego zjednoczenia Niemiec.

  • Premiera filmu „Ostatni prom” w reżyserii Waldemara Krzystka.

  • Szymon Datner. Źródło: Wikimedia Commons

    W Warszawie zmarł Szymon Datner, historyk żydowskiego pochodzenia, badacz historii Holokaustu.

  • Telwizyjna premiera filmu „Dekalog I” w reżyserii Krzysztofa Kieślowskiego.

  • Pomnik Lenina w dzielnicy Nowa Huta. Fot. PAP/J. Ochoński

    W Nowej Hucie zdemontowano pomnik Włodzimierza Lenina.

  • Premiera filmu „Przesłuchanie” w reżyserii Ryszarda Bugajskiego.

  • W Moskwie zmarł Andriej Sacharow, fizyk, nazywany „ojcem sowieckiej bomby wodorowej”, myśliciel, dysydent, krytyk komunistycznego totalitaryzmu i obrońca praw człowieka; w 1975 r. uhonorowany Pokojową Nagrodą Nobla.

  • W Warszawie zmarł prof. Tadeusz Łepkowski, historyk, badacz dziejów Ameryki Łacińskiej i historii Polski XVIII–XIX wieku.

  • Początek przewrotu antykomunistycznego w Rumunii: W Timisoarze wojsko użyło broni przeciwko demonstrantom szturmującym budynek komitetu partii komunistycznej.

  • Leszek Balcerowicz. Fot. PAP/CAF/Z. Matuszewski

    Wicepremier i minister finansów Leszek Balcerowicz przedstawił w Sejmie zarys rządowego programu reform gospodarczych.

  • Inwazja wojsk amerykańskich na Panamę.

  • Samuel Beckett. Fot. PAP/CAF/Reprodukcja

    W Paryżu zmarł Samuel Beckett, irlandzki prozaik, dramaturg, eseista; jeden z twórców teatru absurdu; autor dramatu „Czekając na Godota”; laureat literackiej Nagrody Nobla w 1969 r.

  • Nicolae i Elena Ceausescu. Fot. PAP/EPA

    Przewrót w Rumunii: Rozstrzelano komunistycznego dyktatora Nicolae Ceausescu i jego żonę Elenę.

  • Leszek Balcerowicz. 1989 r. Fot. PAP/P. T. Walczak

    Sejm przyjął dziesięć ustaw z tzw. planu Balcerowicza, dotyczących reform gospodarczo-ustrojowych; miały one umożliwić transformację gospodarki sterowanej centralnie w rynkową.

  • Godło RP. Fot. PAP/T. Gzell

    Sejm uchwalił ustawę o zmianie Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, przywracając historyczną nazwę państwa – Rzeczpospolita Polska oraz dawne godło – orła w koronie.

  • Vaclav Havel został wybrany przez Zgromadzenie Federalne na prezydenta Czechosłowacji.

  • Leszek Balcerowicz. Fot. PAP/PAI/J. Bogacz, G. Rogiński

    Prezydent Wojciech Jaruzelski podpisał pakiet ustaw gospodarczych składających się na tzw. plan Balcerowicza.

  • Domalowywanie korony na tablicach z orłem białym po zmianie godła państwowego. 01.1990. Fot. PAP/PAI/I. Sobieszczuk, J. Bogacz

    Weszła w życie tzw. nowela grudniowa zmieniająca treść I rozdziału konstytucji PRL. Jej zapisy zmieniały nazwę państwa na „Rzeczpospolitą Polską” oraz godło na białego orła w koronie i usuwały artykuły dotyczące kierowniczej roli PZPR, przyjaźni ze Związkiem Sowieckim, wprowadzały zasady demokratycznego państwa prawnego, sprawiedliwości społecznej, pluralizm polityczny, swobodę działalności gospodarczej oraz ochronę własności.