> >

O PORTALU

Portal dzieje.pl to codzienny serwis historyczny, setki artykułów dotyczących przede wszystkim najnowszej historii Polski, a także materiały wideo, filmy dokumentalne, archiwalne fotografie, dokumenty oraz infografiki i mapy.

Więcej

Kalendarz dat

1992

  • Prof. Aleksander Wolszczan. Fot. PAP/W. Szabelski

    Pismo „Nature” poinformowało o odkryciu, że poza Układem Słonecznym istnieją planety; odkrywcą był polski naukowiec, prof. Aleksander Wolszczan.

  • Edward Jancarz. Fot. PAP/CAF/Z. Staszyszyn

    W Gorzowie Wielkopolskim zmarł Edward Jancarz, żużlowiec, medalista indywidualnych i drużynowych mistrzostw świata.

  • Flaga Litwy. Fot. PAP/I. Sobieszczuk

    W Wilnie podpisana została polsko-litewska deklaracja o przyjaznych stosunkach i dobrosąsiedzkiej współpracy.

  • Początek emisji Radia WAWA.

  • Unia Europejska. Fot. PAP/EPA

    W Maastricht w Holandii podpisany został Traktat o Unii Europejskiej. Dokument wszedł w życie 1 listopada 1993 r.

  • Tadeusz Łomnicki. Fot. PAP

    W Poznaniu, podczas próby „Króla Leara”, zmarł Tadeusz Łomnicki, jeden z najwybitniejszych polskich aktorów, reżyser, pedagog, założyciel i pierwszy dyrektor Teatru Na Woli w Warszawie; wystąpił m.in. w filmach „Pokolenie”, „Ósmy dzień tygodnia”, „Kamienne niebo”, „Niewinni czarodzieje”, „Człowiek z marmuru”, „Gdziekolwiek jesteś panie prezydencie”; największą popularność przyniosła mu rola Wołodyjowskiego w „Panu Wołodyjowskim”, „Przygodach pana Michała” oraz „Potopie”.

  • Kpt. Bolesław Orliński. Lata 20. Fot. NAC

    W Mississauga (Kanada) zmarł Bolesław Orliński, pilot wojskowy, uczestnik I wojny światowej i wojny polsko-bolszewickiej, w czasie II wojny światowej dowódca 305. dywizjonu bombowego.

  • Polska i Białoruś nawiązały stosunki dyplomatyczne.

  • Hanna Gronkiewicz-Waltz została prezesem Narodowego Banku Polskiego.

  • Menachem Begin. Fot. PAP/EPA

    W Tel Awiwie zmarł Menachem Begin, urodzony w Brześciu nad Bugiem działacz syjonistyczny, izraelski polityk, w latach 1977–1983 premier Izraela. Laureat Pokojowej Nagrody Nobla w 1978 r.

  • W Skolimowie zmarła Irena Netto, aktorka teatralna i filmowa, znana m.in. z filmów „Wolne miasto”, „Pożegnania”, „Pigułki dla Aurelii”, „Wspólny pokój”, „Rozstanie”.

  • W Warszawie otwarto przedstawicielstwo Biura Wysokiego Komisarza ONZ ds. Uchodźców.

  • Ryszard Białous. Źródło: Wikimedia Commons

    W Neuquen w Argentynie zmarł Ryszard Białous, ps. Jerzy, kapitan Armii Krajowej, harcmistrz, żołnierz kampanii 1939 r., powstaniec warszawski, dowódca Oddziału Specjalnego „Jerzy”, batalionu „Zośka” i brygady dywersji „Broda 53” zgrupowania „Radosław”, więzień obozów Bergen-Belsen i Sandbostel, żołnierz 1 Brygady Spadochronowej, od 1946 roku przebywał na emigracji w Argentynie.

  • W Warszawie zmarł Józef Kuśmierek, pisarz, publicysta. 

  • W Warszawie zmarł Roman Zimand, historyk literatury, krytyk literacki.

  • Alfred Szklarski. Fot. PAP/CAF/Rago

    W Katowicach zmarł Alfred Szklarski, pisarz, autor m.in. cyklu powieści przygodowych dla młodzieży o Tomku Wilmowskim oraz trylogii „Złoto Gór Czarnych”.

  • Sejm przyjął Ustawę Konstytucyjną o trybie przygotowania i uchwalenia Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

  • Prof. Stefan Kieniewicz. Fot. Muzeum Narodowe w Warszawie/PAP/W. Prażuch

    W Konstancinie zmarł Stefan Kieniewicz, historyk, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, wieloletni przewodniczący Komitetu Nauk Historycznych PAN i redaktor „Przeglądu Historycznego”.

  • Stanisław Wygodzki. Fot. PAP/CAF

    W Izraelu zmarł Stanisław Wygodzki, poeta, prozaik, krytyk literacki, tłumacz.

  • Bogna Sokorska. Fot. PAP

    W Piastowie zmarła Bogna Sokorska, śpiewaczka.

  • Andrzej Waligórski. Fot. PAP/CAF/M. Kłoś

    We Wrocławiu zmarł Andrzej Waligórski, poeta, satyryk, wieloletni pracownik wrocławskiej rozgłośni Polskiego Radia, jeden z twórców „Studia 202”, współtwórca i autor kabaretu „Elita”.

  • Wanda Rutkiewicz. Fot. PAP/CAF/Reprodukcja

    W Himalajach zaginęła Wanda Rutkiewicz, wybitna himalaistka, która jako trzecia kobieta i pierwsza Europejka stanęła na wierzchołku najwyższego szczytu świata – Mount Everest.

  • Podpisanie przez prezydentów Lecha Wałęsę (P) i Leonida Krawczuka traktatu o dobrym sąsiedztwie, przyjaznych stosunkach i współpracy. Warszawa, 18.05.1992. Fot. PAP/J. Stachowicz

    W Warszawie podpisany został polsko-ukraiński traktat o dobrym sąsiedztwie, przyjaznych stosunkach i współpracy.

  • Prezydent RP Lecha Wałęsa (L) i prezydent Rosji Borys Jelcyn podpisują traktat o przyjaznej i dobrosąsiedzkiej współpracy pomiędzy Polską a Rosją. Moskwa, 22.05.1992. PAP/J. Mazur

    W Moskwie podpisany został polsko-rosyjski traktat o przyjaznej i dobrosąsiedzkiej współpracy. 

  • Szef MSW Antoni Macierewicz (C). 1992 r. Fot. PAP/Szwejkowski

    Sejm przyjął uchwałę lustracyjną, zobowiązującą ministra spraw wewnętrznych do podania do 6 czerwca 1992 r. „pełnej informacji na temat urzędników państwowych od szczebla wojewody wzwyż, a także senatorów i posłów; do 2 miesięcy – sędziów, prokuratorów i adwokatów oraz do 6 miesięcy – radnych gmin i członków zarządów gmin – będących współpracownikami UB i SB w latach 1945–1990”.

  • Premier Jan Olszewski. Fot. PAP/D. Kwiatkowski

    W nocy z 4 na 5 czerwca Sejm udzielił wotum nieufności rządowi Jana Olszewskiego.

  • Waldemar Pawlak. Fot. PAP/S.Kraszewski

    Waldemar Pawlak został desygnowany na urząd premiera RP. 

  • Janusz Kruk. Fot. PAP/CAF/I. Radkiewicz

    W Warszawie zmarł Janusz Kruk, muzyk, wokalista, kompozytor, lider zespołu 2 plus 1.

  • Rozpoczęła działalność pierwsza polska sieć analogowej telefonii komórkowej PTK Centertel.

  • Operator filmowy Adolf Forbert na planie filmu „Komedianty”. 08.1961. Fot. PAP/CAF/W. Rozmysłowicz

    W Warszawie zmarł Adolf Forbert, operator filmowy, reżyser filmów dokumentalnych, jeden z założycieli łódzkiej szkoły filmowej.

  • Podpisanie przez prezydenta RP Lecha Wałęsę (P) i przewodniczącego Rady Najwyższej Republiki Białorusi Stanisława Szuszkiewicza traktatu między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Białoruś o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy. Fot. PAP/J. Mazur

    W Warszawie podpisano polsko-białoruski układ o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy. 

  • Płk Antoni Szacki. Fot. AIPN

    W Costa Mesa w Kalifornii zmarł Antoni Szacki, „Bohun”, „Dąbrowski”, pułkownik NSZ, dowódca Brygady Świętokrzyskiej (1944–1945).

  • Seweryna Szmaglewska podpisuje swoją książkę. 1978. Fot. NAC

    W Warszawie zmarła Seweryna Szmaglewska, pisarka; więźniarka KL Auschwitz, świadek na procesie norymberskim.

  • Hanna Suchocka. Fot. PAP/J. Morek

    Rząd premier Hanny Suchockiej uzyskał wotum zaufania Sejmu.

  • W Klinice Otolaryngologii Akademii Medycznej w Warszawie przeprowadzono pierwszą w Polsce operację wszczepienia implantu ślimakowego.

  • Wojna polsko-bolszewicka: kolumna warszawskiej młodzieży w drodze na front. 1920 r. PAP/CAF/Reprodukcja

    Sejm ustanowił 15 sierpnia Świętem Wojska Polskiego.

  • Budynek Sejmu. Fot. PAP/L. Szymański

    Sejm przyjął projekt ustawy konstytucyjnej, tzw. Małej Konstytucji.

  • Mariusz Dmochowski. Fot. PAP/M. Belina Brzozowski

    W Popowie nad Bugiem zmarł Mariusz Dmochowski, aktor, reżyser, dyrektor teatrów; znany m.in. z roli Wokulskiego w „Lalce”, Augusta II Mocnego w „Hrabinie Cosel” czy hetmana Sobieskiego w „Panu Wołodyjowskim”.

  • W Barcelonie zakończyły się XXV Letnie Igrzyska Olimpijskie. Polscy reprezentanci zdobyli na nich w sumie 19 medali: 3 złote, 6 srebrnych i 10 brązowych. 

  • Premiera serialu „Pogranicze w ogniu” w reżyserii Andrzeja Konica. 

  • Piotr Jaroszewicz i jego żona Alicja Solska. 1992 r. Fot. PAP/Z. Matuszewski

    W Warszawie zamordowany został Piotr Jaroszewicz (działacz komunistyczny, członek Biura Politycznego KC PZPR, premier PRL w latach 1970–1980) i jego żona Alicja Solska-Jaroszewicz.

  • Bohdan Korzeniewski. Fot. PAP/CAF/A. Rybczyński

    W Warszawie zmarł Bohdan Korzeniewski, historyk i krytyk teatru, reżyser, tłumacz, pedagog.

  • Władysław Wagner (C). Fot. NAC

    W Winter Park na Florydzie zmarł Władysław Wagner, pierwszy Polak, który na jachtach żaglowych opłynął kulę ziemską.

  • Podpisanie układu stowarzyszeniowego między Polską a Wspólnotami Europejskimi. Nz. od lewej: wicepremier RP, minister finansów Leszek Balcerowicz, premier Węgier József Antall oraz komisarz ds. Stosunków Zewnętrznych i Europejskiej Polityki Sąsiedztwa, minister spraw zagranicznych Holandii Hans van den Broek, przewodniczący Komisji Europejskiej Jacques Delors, premier Czechosłowacji Marian Calfa. Bruksela 16.12.1991. Fot. PAP/J. Mazur

    Parlament Europejski ratyfikował układ o stowarzyszeniu Polski ze Wspólnotami Europejskimi i ich państwami członkowskimi.

  • Roman Polański. Fot. PAP/EPA

    Premiera filmu „Gorzkie gody” w reżyserii Romana Polańskiego.

  • W Krakowie zmarła Maria Malicka, aktorka.

  • Prof. Bohdan Suchodolski. Fot. NAC

    W Konstancinie zmarł prof. Bohdan Suchodolski, filozof, historyk nauki i kultury, pedagog.

  • Willy Brandt. Fot. PAP/CAF/Archiwum

    W Niemczech zmarł Willy Brandt, były kanclerz RFN, uważany za symbol niemieckiej polityki odprężenia i pojednania z Polską i innymi krajami Europy Środkowo-Wschodniej. W pamięci Polaków Brandt jest tym niemieckim politykiem, który uklęknął przed pomnikiem Bohaterów Getta w Warszawie.

  • Jędrzej Giertych. Fot. AIPN

    W Londynie zmarł Jędrzej Giertych, publicysta, prawnik, bliski współpracownik Romana Dmowskiego, działacz ZHP, sekretarz Komitetu Wykonawczego Obozu Wielkiej Polski, członek władz Stronnictwa Narodowego; autor prac historycznych.

  • Naczelny archiwista państwowy Rosji Rudolf Pichoja przekazał prezydentowi RP Lechowi Wałęsie kopie dokumentów dotyczących zbrodni katyńskiej; w środku  Czesław Miłosz. Warszawa 14.10.1992. Fot. PAP/J. Mazur

    Na polecenie prezydenta Rosji Borysa Jelcyna zostały opublikowane i przekazane Polsce dokumenty z kremlowskich archiwów, obarczające odpowiedzialnością za zbrodnię katyńską przywódców ZSRS: Józefa Stalina oraz jego towarzyszy z Politbiura KC WKP(b) – Ławrientija Berię, Wiaczesława Mołotowa, Klimenta Woroszyłowa, Anastasa Mikojana, Michaiła Kalinina i Łazara Kaganowicza.

  • Teatr Nowy w Warszawie - sztuka „Moralność pani Dulskiej”: Benigna Sojecka (Mela), Władysław Sheybal (Zbyszko). 1950 r. Fot. NAC

    W Londynie zmarł Władysław Sheybal, aktor, reżyser.

  • Budynek Sejmu. Fot. PAP/J. Kamiński

    Sejm uchwalił tzw. Małą Konstytucję – ustawę o wzajemnych stosunkach między władzą ustawodawczą a wykonawczą oraz o samorządzie terytorialnym.

  • Jan Weber. Fot. PAP/M. Belina Brzozowski

    Zmarł Jan Weber, muzykolog, krytyk muzyczny i dziennikarz, wybitny znawca twórczości Fryderyka Chopina i Ferenca Liszta.

  • Zmarł Jan Legowicz, filozof, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, autor m.in. „Zarysu historii filozofii” i „Historii filozofii średniowiecznej Europy Zachodniej”.

  • Żołnierze rosyjscy opuszczają Borne Sulinowo. Październik, 1992 r. Fot. PAP/J. Undro

    Terytorium Polski opuściły ostatnie jednostki bojowe armii rosyjskiej.

  • Zofia Nałkowska. Fot. PAP/CAF/Reprodukcja

    W Wołominie koło Warszawy otwarto Muzeum imienia Zofii Nałkowskiej.

  • W Tel Awiwie zmarł Artur Eisenbach, historyk, znawca dziejów ludności żydowskiej w Polsce; dyrektor Żydowskiego Instytutu Historycznego w latach 1966–1968.

  • Kazimierz Smogorzewski. Fot. NAC

    Zmarł Kazimierz Smogorzewski, historyk, współredaktor Encyklopedii „Britannica”. W latach 1929–1939 współpracownik „Gazety Polskiej”, dziennika sanacyjnego. Autor pracy „Myśli o integracji Europy Środkowo-Wschodniej 1939–1944”. Był jedynym polskim dziennikarzem, któremu wywiadu udzielił Adolf Hitler.

  • Ludwik Benoit. Fot. PAP/CAF

    W Łodzi zmarł Ludwik Benoit, aktor, znany m.in. z ról w filmach „Ewa chce spać”, „Przygody Pana Michała” i „Fucha”; jego głosem mówił słoń Dominik w serialu animowanym „Proszę słonia”.

  • Alexander Dubček. Fot. PAP

    W Pradze zmarł Alexander Dubček, przywódca komunistyczny z czasów „Praskiej wiosny”; w 1968 r. I sekretarz KPCz i główna postać reformatorskiego ruchu, propagującego „socjalizm o ludzkiej twarzy”; po interwencji wojsk Układu Warszawskiego w sierpniu 1968 r. odsunięty od władzy; w 1989 r. w wyniku „aksamitnej rewolucji” powrócił do życia politycznego i został wybrany przewodniczącym Zgromadzenia Federalnego, stanowisko to zajmował do czerwca 1992 r.

  • Hanna Skarżanka jako Hrabina Respektowa i Jerzy Kamas jako Hrabia Fantazy Dafnicki) w sztuce "Fantazy" w Teatrze Ateneum. 1973 r. Fot. NAC

    W Warszawie zmarła Hanna Skarżanka, aktorka; żołnierz Kedywu Wileńskiego Okręgu AK; w okresie stanu wojennego zaangażowana w działalność podziemnej Solidarności; przez wiele lat związana z warszawskim Teatrem Ateneum; wystąpiła m.in. w filmach „Prawo i pięść”, „Rok spokojnego słońca” i „Dolina Issy”.

  • Zmarł Stanisław Hartman, matematyk, współtwórca wrocławskiej szkoły matematycznej, profesor Uniwersytetu Wrocławskiego, w latach 70. współpracownik Komitetu Obrony Robotników.

  • Warta honorowa przy urnie z prochami gen. Kazimierza Sosnkowskiego złożonej w podziemiach katedry św. Jana Chrzciciela. Warszawa, 12.11.1992. Fot. PAP/T. Walczak

    W krypcie bazyliki archikatedralnej św. Jana Chrzciciela w Warszawie złożona została urna z prochami gen. Kazimierza Sosnkowskiego.

  • Plan filmu „Psy”: odtwórca głównej roli Bogusław Linda (drugi z lewej) obok reżyser Władysław Pasikowski /P/. Fot. PAP/W. Rozmysłowicz

    Premiera filmu „Psy” w reżyserii Władysława Pasikowskiego.

  • Flagi Słowacji i Czech. Fot. PAP/EPA

    Zgromadzenie Federalne Czech i Słowacji wyraziło zgodę na utworzenie od 1 stycznia 1993 r. dwóch samodzielnych państw.

  • Wizyta w Polsce na zaproszenie Federacji Rodzin Katyńskich doradcy politycznego prezydenta Rosji Borysa Jelcyna Siergieja Stankiewicza (2L). Złożenie kwiatów w Dolince Katyńskiej na Powązkach, na zdjęciu m.in.: ekspert z administracji prezydenta Rosji Borysa Jelcyna Piotr Romanow (1L), przewodniczący Stowarzyszenia Rodzina Katyńska (Federacja Rodzin Katyńskich) w Warszawie Jędrzej Tucholski (3L), wiceprezes Stowarzyszenia Rodzina Katyńska Bożena Łojek (2P). Warszawa, 19.01.1993. Fot. PAP/T. Walczak

    Powstała Federacja Rodzin Katyńskich, której celem jest m.in. upamiętnienie ofiar zbrodni katyńskiej.

  • Nadawanie programu rozpoczęła stacja telewizyjna Polsat. 

  • Prezydent Lech Wałęsa spotkał się z przedstawicielami Sejmowej Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektu Ustawy Konstytucyjnej tzw. Małej Konstytucji. Warszawa, 04.1992. Fot. PAP/I. Radkiewicz

    W życie weszła tzw. Mała Konstytucja – ustawa regulująca wzajemne stosunki między władzą ustawodawczą a wykonawczą III RP. Obowiązywała do roku 1997, do wejścia w życie Konstytucji RP.

  • Zmarł Ignacy Loga-Sowiński, polityk i działacz związkowy, od lat 30. związany z ruchem komunistycznym; w PRL m.in. członek KC PZPR i Rady Państwa.

  • Andrzej Zahorski. Źródło: Wikimedia Commons

    W Warszawie zmarł Andrzej Zahorski, historyk, dyrektor Wojskowego Instytutu Historycznego, profesor Uniwersytetu Warszawskiego; prezes Polskiego Towarzystwa Historycznego (1982–1988); należał do najwybitniejszych badaczy epoki stanisławowskiej oraz napoleońskiej.

  • Józef Nalberczak. Fot. NAC

    W Warszawie zmarł Józef Nalberczak, aktor, wystąpił w filmach „Trudna miłość”, „Kaprysy Łazarza”, „Awans”, „Co mi zrobisz jak mnie złapiesz”, „Oko proroka”, „Warszawskie gołębie”, a także w serialach „Czterej pancerni i pies” oraz „Droga”.

  • W Krakowie Polska, Czechosłowacja i Węgry zawarły umowę o powołaniu Środkowoeuropejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (CEFTA). 

  • Jadwiga Chojnacka. Fot. NAC

    W Warszawie zmarła Jadwiga Chojnacka, aktorka, pedagog; stworzyła niezapomniane kreacje w filmach „Skarb”, „Kamienne niebo” i „Chłopi”.

  • W Łodzi zmarł Wadim Berestowski, reżyser filmowy, autor m.in. „Dwóch brygad”, „Tajemnicy dzikiego szybu” i szeregu filmów dla młodzieży.

  • Aktorzy Ewa Wiśniewska i Krzysztof Świętochowski na planie filmu „Co mi zrobisz jak mnie złapiesz” w reżyserii Stanisława Barei. 1977 r. Fot. PAP/CAF/W. Rozmysłowicz

    W Warszawie zmarł Krzysztof Świętochowski, aktor teatralny i filmowy, lektor Polskiego Radia i Polskiej Kroniki Filmowej.