12 LUTEGO

• 1920 / 105 lat

  W kontrolowanym przez aliantów Bytomiu rozpoczął pracę Polski Komisariat Plebiscytowy na czele z Wojciechem Korfantym na czele z siedzibą w hotelu Lomnitz. Jego zadaniem było przygotowanie akcji propagandowej przed plebiscytem - powszechnym głosowaniu mieszkańców Górnego Śląska. Na mocy decyzji aliantów ten plebiscyt miał rozstrzygnąć o tym, do kogo będzie należeć sporny ten obszar.

• 1865 / 160 lat

  W Ludźmierzu na Podhalu urodził się Kazimierz Przerwa-Tetmajer, poeta, prozaik, dramaturg, publicysta i krytyk sztuki, autor m.in. „Na skalnym Podhalu”, „Legendy Tatr”, „Zatracenia” i „Zawiszy Czarnego”.

• 2020 / 5 lat

  Zmarł Michał Gałkiewicz, artysta tworzący rzeźby kameralne, monumentalne i architektoniczne. Pracował w kamieniu, drewnie, betonie, ceramice i metalu. Był laureatem licznych nagród i wyróżnień na wystawach oraz konkursach ogólnopolskich i okręgowych, wielokrotnie nagradzanym z działalność artystyczną, pedagogiczną i społeczną. W latach 1974–1980 był komisarzem Łódzkiej Galerii Rzeźby.

• 2017 / 8 lat

  W Warszawie zmarła Krystyna Sienkiewicz, aktorka, związana z warszawskimi teatrami Ateneum i Syrena; występowała w Kabarecie Olgi Lipińskiej; zagrała m.in. w filmach „Rzeczpospolita babska”, „Lekarstwo na miłość” oraz serialu „Rodzina Leśniewskich”.

• 1999 / 26 lat

  Premiera filmu „Ogniem i mieczem” w reżyserii Jerzego Hoffmana.

• 1989 / 36 lat

  Powstał Związek Harcerstwa Rzeczypospolitej (ZHR).

• 1988 / 37 lat

  W Warszawie zmarł Witold Kula, historyk, badacz dziejów społeczno-gospodarczych Polski; autor publikacji „Teoria ekonomicznego ustroju feudalnego. Próba modelu” oraz „Miary i ludzie”.

• 1985 / 40 lat

  Maciej Berbeka i Maciej Pawlikowski dokonali pierwszego zimowego wejścia na ośmiotysięcznik Czo Oju.

• 1981 / 44 lata

  W Gdańsku powstało Tymczasowe Prezydium Krajowej Komisji Porozumiewawczej NSZZ „Solidarność” w składzie: Lech Wałęsa – przewodniczący; wiceprzewodniczący – Andrzej Gwiazda i Ryszard Kalinowski; Zbigniew Bujak (Mazowsze), Tadeusz Jedynak (Jastrzębie), Jan Rulewski (Bydgoszcz), Andrzej Słowik (Ziemia Łódzka), Stanisław Wądołowski (Pomorze Zachodnie – Szczecin).

• 1978 / 47 lat

  W Krakowie zmarł Wiesław Dymny, aktor, poeta, prozaik, satyryk, scenarzysta, plastyk, współtwórca krakowskiej „Piwnicy pod Baranami”, autor tomu opowiadań „Słońce wschodzi raz na dzień”, powieści „Droga na dziki zachód” i scenariuszy do filmów „Pięć i pół bladego Józka”, „Chudy i inni”.

• 1973 / 52 lata

  Premiera filmu „Kopernik” w reżyserii Ewy i Czesława Petelskich.

• 1971 / 54 lata

  Premiera pierwszego odcinka serialu „Doktor Ewa” w reżyserii Henryka Kluby z Ewą Wiśniewską w roli tytułowej.

• 1966 / 59 lat

  W Krakowie urodziła się Dorota Segda, aktorka, znana m.in. z ról w filmach „Faustyna” (1994), „Tato” (1995), aktorka Starego Teatru w Krakowie.

• 1959 / 66 lat

  W Krakowie zmarł Iwo Gall, reżyser teatralny, scenograf, pedagog.

• 1958 / 67 lat

  We Wrocławiu zespół pod kierunkiem prof. Wiktora Brossa wykonał pierwszą w Polsce operację na otwartym sercu.

• 1958 / 67 lat

  W Trzebiechowie urodził się Krzysztof Pawlak, piłkarz, trener, dwukrotny mistrz Polski z Lechem Poznań, trzykrotny zdobywca Pucharu Polski, reprezentant kraju.

• 1953 / 72 lata

  W Chorzowie urodził się Jan Kidawa-Błoński, reżyser, scenarzysta i producent filmowy, reżyser filmów „Trzy stopy nad ziemią”, „Skazany na bluesa”, „Różyczka”.

• 1950 / 75 lat

  W Warszawie urodził się Paweł Wawrzecki, aktor.

• 1949 / 76 lat

  Utworzone zostały pierwsze Państwowe Gospodarstwa Rolne (PGR).

• 1943 / 82 lata

  W Stefanowie w Lasach Chojnowskich rozstrzelany został przez Niemców Zygmunt Słomiński, prezydent Warszawy w latach 1927–1935.

• 1943 / 82 lata

  W Warszawie urodził się Wacław Kisielewski, pianista, kompozytor, członek duetu fortepianowego „Marek i Wacek”.

• 1933 / 92 lata

  W Tallinie urodził się Bruno O'Ya, estoński aktor, piosenkarz, sportowiec, znany z roli chorążego Słotwiny w filmie Aleksandra Ścibor-Rylskiego „Wilcze Echa" i Józwy Butryma w „Potopie” Jerzego Hoffmana.

• 1930 / 95 lat

  W Bogucicach urodził się Józef Wilkoń, artysta, malarz, ilustrator.

• 1918 / 107 lat

  W proteście przeciwko niekorzystnym dla Polski postanowieniom traktatu pokojowego państw centralnych z Ukrainą do dymisji podał się rząd Jana Kucharzewskiego.

• 1918 / 107 lat

  W Warszawie urodziła się Marta Mirska, piosenkarka, pierwsza wykonawczyni przeboju „Pierwszy siwy włos”.

• 1904 / 121 lat

  We Lwowie założono Polskie Towarzystwo Filozoficzne.

• 1895 / 130 lat

  W Dolinie koło Stanisławowa urodził się Stanisław Jaworski, aktor teatralny i filmowy, znany m.in. z ról w filmach „Skarb”, „Niedaleko Warszawy”, „Wraki”.

• 1885 / 140 lat

  W Fleinhausen w okolicach Augsburga urodził się Julius Streicher, działacz nazistowski, wydawca antysemickiego pisma „Der Stuermer”; gauleiter Frankonii; współorganizator eksterminacji Żydów; skazany na karę śmierci przez Międzynarodowy Trybunał Wojskowy w Norymberdze i powieszony.

• 1881 / 144 lata

  W Petersburgu urodziła się Anna Pawłowna Pawłowa, tancerka, primabalerina Teatru Maryjskiego i Baletu Rosyjskiego Sergiusza Diagilewa.

• 1863 / 162 lata

  Powstanie Styczniowe: Pod Świętym Krzyżem oddziały powstańcze pod dowództwem Mariana Langiewicza i Dionizego Czachowskiego odparły rosyjski atak, zadając przeciwnikowi ciężkie straty. 

• 1845 / 180 lat

  W Warszawie zmarł Stanisław Węgrzecki, prawnik, uczestnik Insurekcji Kościuszkowskiej, dwukrotny prezydent Warszawy, wolnomularz.

• 1816 / 209 lat

  W Wysokiej urodził się Józef Stolarczyk, pierwszy proboszcz Zakopanego, taternik, współzałożyciel Towarzystwa Tatrzańskiego.

• 1809 / 216 lat

  W okolicy Hodgenville w stanie Kentucky urodził się Abraham Lincoln, prezydent Stanów Zjednoczonych w latach 1861–1865.

• 1799 / 226 lat

  W kościele Przemienienia Pańskiego w Nowogródku został ochrzczony Adam Mickiewicz.

• 1798 / 227 lat

  W Petersburgu zmarł Stanisław August Poniatowski, ostatni król Polski, jednym z największych jego osiągnięć było zwołanie Sejmu Czteroletniego i uchwalenie 3 maja 1791 r. pierwszej w Europie konstytucji; przez jednych obarczany odpowiedzialnością za rozbiory i utratę suwerenności, przez innych uznawany za bezskutecznie walczącego o reformy.

• 1784 / 241 lat

  W Warszawie Stanisław Okraszewski wypuścił w powietrze balon wypełniony wodorem. Udaną próbę obserwował król Stanisław August Poniatowski.

• 1564 / 461 lat

  Król Zygmunt August przeniósł na królów Polski dziedziczne prawo do władania Wielkim Księstwem Litewskim.