Arkadiusz Rybicki (1953-2010)

"Aram" dla przyjaciół i znajomych. To on wypisał 21 postulatów strajkujących w sierpniu roku 80. na słynnej tablicy, która przez UNESCO została wpisana na listę światowego dziedzictwa kulturowego - mówił o zmarłym premier Donald Tusk podczas ceremonii powitania trumien z ciałami ofiar katastrofy. "Muszę tu pozwolić sobie na pewną uwagę, bo ona nabrała znaczenia nadzwyczajnego symbolu. Aram jako licealista chodził do gdańskiej +jedynki+ i w 1970 roku w czasie wydarzeń grudniowych napisał na murze w pobliżu stoczni +Katyń pomścimy+. Wielu gdańszczan pamiętało ten napis długie miesiące. I Aram 40 lat później zginął w pobliżu Katynia, całe swoje życie poświęcając wpierw marzeniom o wolnej Polsce, a potem wolnej Polsce. Żegnaj, przyjacielu Gdańsk na ciebie czeka" - dodał szef rządu.

Donald Tusk, żegnając w poniedziałek posła na gdańskim cmentarzu Srebrzysko, powiedział, że jego życie zasługuje na wielką książkę. Szef rządu podkreślił, że zmarły poseł był wybitnym człowiekiem. "Choć sam byś zaśmiał się, słysząc takie komplementy" - dodał.

"Kiedyś, ktoś napisał, nie znając ciebie, o tobie słowo, że takich ludzi robi się z najrzadszego kruszcu, że takich ludzi właściwie się nie spotyka. W polityce, której tyle życia poświęciłeś, tacy ludzie to absolutnie najrzadszy gatunek: powściągliwi, lekko sceptyczni, konserwatyści, którzy ukochali wolność, ludzie wierni tradycji bez zapamiętałości. Ludzie, którzy wyżej cenią odwagę niż ideologię, którzy wyżej cenią przyzwoitość niż ortodoksję. Takie było całe twoje życie" - powiedział premier.

Jeden z liderów RMP Aleksander Hall opowiadał, jak w grudniu 1970 roku Rybicki szturmował Komitet Wojewódzki PZPR w Gdańsku i pokazał mu z dumą zdobyczny milicyjny hełm.

Jak dodał, ostatni raz spotkał się z Rybickim w drugi dzień świąt wielkanocnych, u przyjaciela Jacka Taylora. "Wspominał wtedy, że jedzie do Katynia, bardzo się z tego cieszył. Kiedy usłyszałem o tej katastrofie, to pierwsza rzecz, o której pomyślałem, to było właśnie to, że w samolocie był on" - powiedział Hall.

Rybicki urodził się 12 stycznia 1953 roku w Gdyni. Z wykształcenia był historykiem (studia ukończył na Uniwersytecie Gdańskim). W latach 70. zaangażował się w działalność opozycyjną; w 1977 roku był jednym z założycieli i wydawców pisma "Bratniak", a w 1979 roku współtworzył Ruch Młodej Polski.

W sierpniu 1980 roku w Gdańsku, wraz z Maciejem Grzywaczewskim, spisał 21 postulatów stawianych ówczesnemu rządowi przez Międzyzakładowy Komitet Strajkowy. Tablice z postulatami zostały w 2003 roku wpisane przez UNESCO na Światową Listę Dziedzictwa Kulturowego, zawierającą najważniejsze dokumenty ludzkości.

Po sierpniu 1980 Rybicki zaangażował się w działalność Solidarności. W czasie stanu wojennego był (przez rok) internowany w Strzebielinku. Poczynając od 1983 roku, przez kilka lat był bliskim współpracownikiem Lecha Wałęsy. W 1988 roku napisał nawet jego biografię, którą wydano w 14 krajach.

W drugiej połowie lat 80. pracował m.in. w słynnej, zatrudniającej opozycjonistów Spółdzielni Pracy Usług Wysokościowych "Świetlik".

Rybicki był jednym z założycieli Koalicji Republikańskiej, a także wiceprzewodniczącym Partii Konserwatywnej (w latach 1992-1996) i działaczem Stronnictwa Konserwatywno-Ludowego.

W 1999 roku został wiceministrem kultury w rządzie AWS; funkcję tę pełnił do 2001 roku. W latach 1999-2001 był wiceministrem kultury i dziedzictwa narodowego, był też - w latach 2000-2002 - kuratorem Narodowego Zakładu im. Ossolińskich. Od 2005 r. sprawował mandat poselski.

Był m.in. współautorem przyjętej w marcu tego roku przez Sejm nowelizacji ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej. Złożył też autopoprawkę do tego projektu dotyczącą tzw. "danych wrażliwych". Dzięki niej każdy, przeciwko komu UB lub SB prowadziły działania operacyjne, podsłuch, podgląd itp., będzie mógł zastrzec, że informacje ujawniające jego pochodzenie etniczne lub rasowe, przekonania religijne, przynależność wyznaniową oraz dane o stanie zdrowia i życiu seksualnym, a także stan majątkowy, nie będą mogły być upublicznione.

Prezes IPN Janusz Kurtyka, który też zginął w katastrofie, mówił, że nowelizacja ustawy o IPN to próba "upolitycznienia" Instytutu. Sam Rybicki w jednym ze swoich ostatnich wywiadów zapewniał, że "ustawa nie utrudnia prac IPN, ale je ułatwia, przyspiesza dostęp do akt, zapewnia równy dostęp do teczek bez zaczerniania nazwisk".

Europoseł PO Paweł Zalewski, który razem z Rybickim tworzył w latach 90. Partię Konserwatywną, mówił PAP, że Rybicki był zawsze spokojnym, pełnym taktu, uprzejmym człowiekiem z delikatnym poczuciem humoru i uśmiechem na ustach. "Pozytywnie wpływał na osoby, które przebywały z nim w towarzystwie" - podkreślił.

Według Zalewskiego, Rybicki był osobą, która przedstawiała przemyślane poglądy, stroniła od skrajności i zawsze starała się znajdować to, co dobre w ludziach. "Takim go zapamiętałem" - dodał.

"Często spotykałem go w kuluarach Sejmu i rozmawialiśmy o tym, co zrobić, aby polityka polska była bardziej racjonalna, skuteczna. To była osoba, której takie rzeczy leżały na sercu" - wspominał Zalewski. Jego zdaniem, Rybicki miał naturę konserwatysty, człowieka, który myśli o państwie i szuka rozwiązań dobrych dla wszystkich. "Odczuwałem w nim bratnią duszę" - mówił.

Z kolei Karnowski widział w Rybickim człowieka niezwykle skromnego, dowcipnego, z dystansem do własnej osoby, umiejącym się śmiać i żartować także z samego siebie.

Karnowski wspomina Rybickiego jako człowieka pozbawionego agresji w uprawianiu polityki. "To dziś rzadka cecha. Tak samo zresztą, bez agresji, zachowywał się na boisku piłkarskim podczas naszych meczów znanych powszechnie jako pojedynki między liberałami a konserwatystami. Aram grał na prawej obronie lub pomocy, w barwach konserwatystów. Kiedy ostatni raz graliśmy dwa tygodnie temu, strzelił nawet bramkę. Bardzo się z niej cieszył" - dodał Karnowski.

Hall wspominał, że z Rybickim poznali się w pierwszej klasie I LO w Gdańsku w 1968 roku. "Na ogół nie siedzieliśmy w jednej ławce, ale przylgnęliśmy do siebie tworząc paczkę przyjaciół, łączyła nas niepokorność i niezgoda na system" - mówił.

Opowiadał, że Rybicki był ciepłym, delikatnym człowiekiem o dużej odwadze fizycznej i cywilnej. Jego zainteresowania - jak mówił - sięgały od historii po muzykę, kino i piłkę nożną. "Szczególnie ważna dla niego była sprawa dzieci autystycznych, bo przecież jego syn Antoni był właśnie takim dzieckiem. Aram założył nawet stowarzyszenie pomocy osobom autystycznym. Był w to bardzo zaangażowany" - mówił Hall.

Rybicki w 2001 roku został odznaczony Narodowym Orderem Zasługi przyznanym przez prezydenta Francji Jacquesa Chiraca. (PAP)

joko/ aks/ rop/ pat/ kno/ par/ mow/