Prof. Zofia Zielińska. Fot. MHP
Konfederacja barska to był ruch o bardzo niejednorodnym charakterze. Byli w niej szczerzy uczestnicy walk o wolność i wiarę - w tym sensie była pierwszym powstaniem. Jednak część barskich przywódców z Teodorem Wesslem na czele bardziej nad walkę o wiarę i wolność przekładała intencję zniszczenia króla i Czartoryskich - mówi prof. Zofia Zielińska z UW.
29 lutego 1768 roku w Barze na Podolu szlachta polska zawiązała związek zbrojny w obronie wiary katolickiej i niepodległości Rzeczypospolitej, skierowany przeciwko kurateli Imperium Rosyjskiego, królowi Stanisławowi Augustowi Poniatowskiemu i popierającym go wojskom rosyjskim. Celem konfederacji barskiej było zniesienie ustaw narzuconych przez Rosję, a zwłaszcza tych dających równouprawnienie innowiercom. W czteroletnich ok. 500 potyczkach wzięło udział blisko 100 tys. ludzi. Nieznana jest liczba ofiar, na Sybir wywieziono ok. 14 tys. osób. Uznawana jest za pierwsze narodowe powstanie.
