Prof. Kazimierz Michałowski. Fot. PAP/J. Morek; J. Rosikoń
1 stycznia 2011 r. mija 30 lat od śmierci prof. Kazimierza Michałowskiego, twórcy polskiej szkoły archeologii śródziemnomorskiej. Prof. Michałowski zasłynął m.in. odkryciami w sudańskim Faras oraz w Aleksandrii.
Kazimierz Michałowski, wybitny archeolog, związany przez wiele lat z Uniwersytetem Warszawskim, urodził się 14 grudnia 1901 roku w Tarnopolu. Po ukończeniu uniwersytetu we Lwowie kontynuował studia z zakresu archeologii klasycznej w Berlinie, Rzymie, Heidelbergu, Atenach i Paryżu. Był twórcą i długoletnim kierownikiem Katedry Archeologii Śródziemnomorskiej UW.
1936 roku rozpoczął - we współpracy z archeologami francuskimi - pierwsze polskie wykopaliska na Bliskim Wschodzie - w Edfu w Egipcie. Przywiezione stamtąd zabytki stworzyły zaczątek galerii sztuki starożytnej w Muzeum Narodowym w Warszawie.
Po wojnie prof. Michałowski rozwijał badania na Bliskim Wschodzie w Egipcie, Sudanie, Syrii, Iraku i na Cyprze przyczyniając się do zdobycia mocnej pozycji przez polską archeologię Śródziemnomorską. Był twórcą Zakładu Archeologii Śródziemnomorskiej PAN i Polskiej Stacji Archeologii Śródziemnomorskiej UW w Kairze, którą kierował od 1959 r. aż do śmierci.
Prof. Michałowski odkrył i zapoczątkował badania kilku ważnych obiektów, które rozsławiły polską archeologię. Uczestniczył w kampanii UNESCO ratowania zabytków Nubii zagrożonych przez budowę tamy assuańskiej na Nilu na początku lat 60. W czasie badań ratowniczych w dzisiejszym Sudanie odkrył nubijską katedrę w Faras ze znakomicie zachowanymi freskami. Stworzył wówczas tzw. polską szkołę archeologiczną, której założenia przyjęto na całym świecie, polegającą na harmonijnym łączeniu badań archeologicznych z pracami konserwatorskimi i ratowaniem zabytków.
Dzięki tym badaniom prof. Michałowski stał się współtwórcą nubiologii - nowej dyscypliny naukowej wyłonionej z egiptologii. Był współorganizatorem i pierwszym prezesem międzynarodowego stowarzyszenia naukowego Society for Nubian Studies.
Z kolei badania zespołu prof. Michałowskiego w Egipcie doprowadziły do odkrycia fragmentu rzymskiej dzielnicy w Aleksandrii z teatrem oraz luksusowymi, bogato zdobionymi willami z początku naszej ery. Odkryto również kompleks łaźni publicznych (typu imperialnego) z zachowanymi basenami, systemem ogrzewania, piecami i rozległymi podziemnymi magazynami na opał. Wodę dostarczano z odkrytej na południe od łaźni potężnej cysterny. Cały kompleks funkcjonował od połowy IV do połowy VII w. n.e. Rozpoczęte w 1960 r. prace kontynuowane są przez polskich archeologów do dziś. Obecnie naukowcy przypuszczają, że część starożytnych zabytków mogła stanowić elementy aleksandryjskiego uniwersytetu z czasów późnego antyku (V - VI w n.e.).
Równocześnie, także w pierwszej połowie lat 60. polscy archeolodzy pod kierunkiem prof. Michałowskiego prowadzili prace w Deir el Bahari w Górnym Egipcie, które zaowocowały odkryciem świątyni faraona Totmesa III. Wśród zabytków był kompletnie zachowany monumentalny posąg fundatora świątyni - Totmesa III. Wykonana z szarego kwarcodiorytu figura siedzącego na tronie władcy znaleziona została podczas usuwania ziemi w zachodniej części świątyni. Obecnie posąg eksponowany jest w salach Muzeum w Luksorze.
Ponadto prof. Michałowski badał w Starej Dongoli w Sudanie ruiny średniowiecznej stolicy chrześcijańskiego królestwa Nubii, a w Syrii starożytne miasto Palmyrę.
Zmarł 1 stycznia 1981 roku w Warszawie.(PAP)
ula/ tot/
