Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu planuje rozbudowę ekspozycji plenerowej. W tamtejszym skansenie, gdzie znajdują się zagrody wsi rzędowej, ma zostać odtworzona zabudowa wsi przydrożnej. Projekt, przy wykorzystaniu środków unijnych, ma ruszyć w 2018 r.
Według wstępnych założeń, odtworzona w sierpeckim skansenie wieś przydrożna będzie składała się z 11 zagród, prezentujących różne typy zabudowy i wyposażenia wnętrz od przełomu XIX i XX wieku po lata 70. XX wieku – poinformował w środę PAP Robert Piotrowski, kierownik działu etnograficznego Muzeum Wsi Mazowieckiej.
Wśród prezentowanych tam obiektów znajdą się zrekonstruowane na podstawie dokumentów archiwalnych i badań terenowych budynki drewniane, a także w części murowane, kamienno-gliniane. Nowymi obiektami będą m.in. zagroda plebańska, kuźnia oraz zabudowa gospodarstw osadnictwa niemieckiego obecnego na północno-zachodnim Mazowszu do drugiej połowy lat 40. XX wieku.
Nowa ekspozycja plenerowa powstanie na malowniczej polanie w sąsiedztwie jaru rzeki Sierpienicy i biegnącej w pobliżu drogi, odwzorowując w ten sposób charakterystyczny typ zabudowy wsi przydrożnej. Ciekawostką jest to, że polana, gdzie zbudowana zostanie wieś, była w 1998 r. planem filmowym „Ogniem i Mieczem” w reżyserii Jerzego Hoffmanna wraz ze wzniesioną specjalnie w tym celu makietą sienkiewiczowskiego dworu w Rozłogach.
Jak zaznaczył Piotrowski, projekt wsi przydrożnej w sierpeckim skansenie nawiązuje do wcześniejszych koncepcji, zakładających by placówka ta prezentowała różne typy zabudowy wiejskiej. „Na północno-zachodnim Mazowszu wsie rzędowe, gdzie po jednej stronie drogi znajdowały się zagrody, a po drugiej stronie pola, stawiano po 1864 r. Taki właśnie typ zabudowy prezentowany jest obecnie w naszym skansenie. To oryginalne budynki, które były przenoszone z terenu od lat 80. XX wieku. Projekt wsi przydrożnej zakłada natomiast odtworzenie budynków w oparciu o materiały archiwalne i badania terenowe” – wyjaśnił etnograf.
Podkreślił, iż w terenie nie zachowało się wiele oryginalnych obiektów, które można by obecnie przenieść do skansenu. „Część obiektów ze względu na stan zachowania byłaby trudna do przeniesienia. Część jest nadal użytkowana. Stąd w terenie zostały wytypowane budynki, które w skansenie zostaną zrekonstruowane zgodnie z typowym dla XIX wieku rozplanowaniem wsi przydrożnej, w porównaniu z wsią rzędową, o mniej regularnym typie zabudowy, z zagrodami po obu stronach drogi, często krętej, podobnie jak meandrująca pobliska rzeka” – dodał Piotrowski.
Spośród zagród, które zostaną odtworzone wymienił m.in. chałupę z Bąków, jako przykład budownictwa kamienno-glinianego z sienią i jedną izbą mieszkalno-kuchenną, zagrodę plebańską z drewnianą plebanią z Blichowa, zagrodę z Woli Grąbięckiej, gdzie droga biegnąca przez wieś oddziela budynki mieszkalne od budynków gospodarczych, a także murowaną kuźnię z Sarnowa.
„W ramach projektu wsi przydrożnej powstaną także dwa obiekty odtwarzające zabudowę dawnego osadnictwa niemieckiego na terenie północno-zachodniego Mazowsza. Będzie to budynek łączący pod jednym dachem pomieszczenia gospodarcze i mieszkalne z Józefowa w pobliżu Gójska, a także podobny, ale o wiele większy, monumentalny budynek z Zakrzewa Kościelnego, ze stodołą, stajnią oraz sienią, izbami mieszkalnymi i kuchnią” – wyjaśnił Piotrowski.
Jak przyznała Anna Rzeszotarska, kierownik działu administracji i inwestycji w Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu, w związku z planem rozbudowy ekspozycji plenerowej o wieś przydrożną, na 2017 r. planowane jest przygotowanie szczegółowej dokumentacji projektu - na ten właśnie cel w tegorocznym budżecie Mazowsza przeznaczono 246 tys. zł.
„Budowa wsi przydrożnej to duże, kosztowne zadanie. Myślimy, że jeżeli w tym roku skończymy przygotowania i dokumentację, to może realizację projektu udałoby się rozpocząć w 2018 r. Chcielibyśmy na tę inwestycję pozyskać środki unijne. Zakładamy, że realizacja całego projektu potrwałaby do dwóch lat, oczywiście, jeżeli mielibyśmy zabezpieczone pełne finansowanie” – dodała Rzeszotarska.
Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu powstało w 1971 r. Początkowo działało, jako placówka etnograficzna. Rozbudowywane w kolejnych latach zajmuje obecnie obszar ponad 60 ha. Znajduje się tam m.in. kilkanaście zagród i budynków, w tym kościół, chałupy, wiatrak, kuźnia i karczma. Obiekty te to przykłady oryginalnej, typowej zabudowy wiejskiej Mazowsza z przełomu XIX i XX wieku. Najstarszy obiekt to chałupa drobno szlachecka z Rzeszotar-Zawad, pochodząca z 1840 r.
Na terenie sierpeckiego skansenu istnieje też amfiteatr, budynek wstawienniczy oraz stajnia. Dostępna jest ścieżka edukacyjno-przyrodnicza z ponad stu gatunkami i odmianami drzew oraz krzewów. Od 2015 r. działa również nowoczesny kompleks rekreacyjny z hotelem. W plenerach i wnętrzach wiejskich zagród skansenu Muzeum Wsi Mazowieckiej, oprócz filmu „Ogniem i Mieczem”, powstawały też inne znane produkcje, jak np. „Szwadron”, „Pan Tadeusz” i „Historia Roja, czyli w ziemi lepiej słychać”. (PAP)
mb/ mow/
