Urodził się w 1924 roku w Warszawie. Podczas II wojny światowej był żołnierzem AK, więźniem Pawiaka, w Powstaniu Warszawskim walczył jako żołnierz pułku „Baszta” na Mokotowie.
Debiut literacki Ficowskiego to wiersz "Ptakom niebieskim" opublikowany w 1946 roku w tygodniku "Dziś i jutro".
W 1948 ukazał się jego pierwszy tomik poetycki zatytułowany "Ołowiani żołnierze". W sumie ukazało się 14 tomików wierszy Ficowskiego.
Ficowski – odkrywca talentu Papuszy
Na przełomie lat czterdziestych i pięćdziesiątych Ficowski wędrował po Polsce razem z taborami cygańskimi poznając ich język, zwyczaje i kulturę. Cyganom pisarz poświęcił wiele lat swego życia - w 1953 roku ukazał się tom szkiców poświęconych historii i życiu Romów pt. "Cyganie polscy". Kolejna książka - "Cyganie na polskich drogach" - ukazała się w 1965 roku.
Ficowski przyjaźnił się z cygańską poetką Bronisławą Wajs-Papuszą. W 1956 roku wyszedł drukiem pierwszy tomik poezji cygańskiej poetki, tłumaczony właśnie przez Ficowskiego. Był to pierwszy zbiór poezji cygańskiej, jaki ukazał się w Polsce sygnowany imieniem i nazwiskiem autorki.
Ficowski i Schulz
Wojna i dramat zagłady Żydów wzbudziły w Ficowskim potrzebę ocalenia także tej kultury od zapomnienia. Jednym z owoców tego zainteresowania był poemat pt. "List do Marka Chagalla", wydany w 1957. Ale postacią, którą Ficowski zajął się w sposób szczególnie dokładny, był Bruno Schulz. W 1967 Ficowski wydał szkice o życiu tego artysty pt. "Regiony wielkiej herezji". Ficowski - jak sam pisał - zachwycił się "Sklepami cynamonowymi" Schulza jeszcze w czasie wojny. Kiedy dowiedział się o tragicznej śmierci ich autora, postanowił jego twórczość - nie tylko literacką, ale także plastyczną - badać dalej i opatrywać ją komentarzami. Miał to być rodzaj literackiego hołdu złożonego Schulzowi.
Współpraca Ficowskiego z opozycją w PRL
45 lat temu wystosowano „List 59”
W grudniu 1975 Ficowski podpisał "Memoriał 59" w proteście przeciwko proponowanym przez PZPR zmianom w Konstytucji, które miały zalegalizować przewodnią rolę partii komunistycznej i odwieczną przyjaźń ze Związkiem Radzieckim. Był to początek jego działalności opozycyjnej w PRL-u. W roku następnym jego twórczość objęto zakazem druku, który utrzymano aż do 1980.
Od 1977 roku Ficowski publikował w drugim obiegu, przede wszystkim w "Zapisie", a od 1978 należał do Komitetu Samoobrony Społecznej KOR. Jeździł na procesy radomskie, opracowywał oświadczenia i odezwy korowskie, między innymi jest autorem odezwy KOR wydanej 11 listopada 1978 roku w sześćdziesiątą rocznicę odzyskania niepodległości. W roku 1979 w niezależnym wydawnictwie NOWA ukazał się tom jego wierszy pt. "Gryps".
W stanie wojennym Ficowski nadal współpracował ze środowiskami opozycyjnymi wobec komunistycznej władzy. W 1981 i w 1984 roku udało mu się wyjechać kolejno do Izraela i Wielkiej Brytanii w związku z badaniami nad literaturą żydowską.
Pisarz zmarł w Warszawie 9 maja 2006 roku.
Ficowski – Człowiek Pogranicza
We wrześniu 1999 r. Fundacja Pogranicze oraz Ośrodek "Pogranicze - sztuk, kultur, narodów" po raz pierwszy przyznały tytuł Człowieka Pogranicza. Pierwszym jej laureatem był właśnie Jerzy Ficowski.
W wywiadzie dla "Tygodnika Powszechnego" na pytanie o to, jakie kryteria musiał spełnić Jerzy Ficowski, by otrzymać ten tytuł, Krzysztof Czyżewski (Prezes Fundacji Pogranicze) odpowiedział: "W przypadku Jerzego Ficowskiego kryterium było bycie Jerzym Ficowskim. Najpierw był Jerzy Ficowski, a później był tytuł Człowiek Pogranicza ujęty w naszych programach i projektach. Jerzy Ficowski całym swoim życiem i twórczością przyczynił się do spopularyzowania etosu pogranicza, postawy tolerancyjnej i otwartej ze zrozumieniem i szacunkiem odnoszącej się do odmienności innych, przełamującej stereotypy i uprzedzenia, budującej mosty zbliżenia pomiędzy ludźmi różnych narodowości i religii". (PAP)
aszw
