Poczet sztandarowy męskiego I Państwowego Liceum i Gimnazjum im. Stefana Batorego w Warszawie. 1930 r. Fot. NAC
Warszawska szkoła, sławna dzięki „Rudemu”, „Alkowi” i „Zośce” oraz osiągnięciom swoich najzdolniejszych absolwentów, znajdująca się w czołówce rankingu polskich liceów, dziś znana także z Unikalnego Festiwalu Offowego obchodzi 1 września 95. rocznicę powstania.
Gimnazjum im. Stefana Batorego w Warszawie powstało 1 września 1918 roku z inicjatywy Antoniego Ponikowskiego, ministra wyznań religijnych i oświecenia Publicznego. Pierwszą siedzibą szkoły był budynek przy ul. Kapucyńskiej 21. Nie spełniał on standardów nowoczesnej szkoły, dlatego też postanowiono wznieść nowy gmach przy ul. Myśliwieckiej 6. Budynek, zaprojektowany przez prof. Tadeusza Tołwińskiego, był bardzo nowoczesny i doskonale wyposażony. Miał przestronną aulę, pracownie matematyczno-przyrodnicze, obserwatorium astronomiczne, ogród botaniczny, salę gimnastyczna, boiska, korty tenisowe, a nawet kryty basen.
Od 1920 r. z Gimnazjum im. Stefana Batorego związany jest Szczep 23 Warszawskich Drużyn Harcerskich i Zuchowych, od koloru chust nazwany „Pomarańczarnią”. Jego członkowie zasłynęli podczas drugiej wojny światowej walcząc w kampanii polskiej 1939 roku, działając w konspiracji, Szarych Szeregach i Armii Krajowej oraz biorąc udział w powstaniu warszawskim. Trzem z nich pośmiertną sławę przyniosła książka Aleksandra Kamińskiego „Kamienie na szaniec”.
Od 1920 roku z Gimnazjum im. Stefana Batorego związany jest Szczep 23 Warszawskich Drużyn Harcerskich i Zuchowych, od koloru chust nazwany „Pomarańczarnią”. Jego członkowie zasłynęli podczas drugiej wojny światowej walcząc w kampanii polskiej 1939 roku, działając w konspiracji, Szarych Szeregach i Armii Krajowej oraz biorąc udział w powstaniu warszawskim. Trzem z nich pośmiertną sławę przyniosła książka Aleksandra Kamińskiego „Kamienie na szaniec”. Jan Bytnar „Rudy”, Maciej Aleksy Dawidowski „Alek” i Tadeusz Zawadzki „Zośka” to wychowankowie Batorego (matura 1939 roku), harcerze i żołnierze AK, w latach wojny dali przykład jak „pięknie umierać i pięknie żyć”. Zginęli w 1943 roku.
Gimnazjum i Liceum Batorego może poszczycić się wieloma wybitnymi absolwentami, którzy odgrywają znaczącą rolę w świecie nauki, kultury i życia społecznego. Wypełniając słowa hymnu szkolnego „Łamiemy rozumem wciąż nowe zapory / Więc naprzód i naprzód, bo znak nasz Batory!” byli uczniowie zasilali szeregi inteligencji i służyli ojczyźnie.
W dwudziestoleciu międzywojennym i podczas drugiej wojny światowej, kiedy w Batorym uczyli się wyłącznie chłopcy, obok bohaterów akcji pod Arsenałem, gimnazjum ukończyli także: poeta i powstaniec Krzysztof Kamil Baczyński, kompozytor Witold Lutosławski, krytyk literacki, publicysta i żołnierz Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, publicysta Konstanty Jeleński, harcerz i żołnierz AK Jan Rodowicz „Anoda”, aktor i reżyser Andrzej Łapicki, filozof prof. Klemens Szaniawski.
Po wojnie do grupy absolwentów dołączyli m.in. historyk i członek PAN prof. Antoni Mączak, aktor Daniel Olbrychski, reżyserka Agnieszka Holland, wokalistka jazzowa Ewa Bem, prof. Magdalena Środa, prezenterka Grażyna Torbicka, reżyser teatralny Jan Klata oraz wielu innych naukowców i artystów.
Prężnie działa Stowarzyszenie Wychowanków Gimnazjum i Liceum im. Stefana Batorego w Warszawie. Jego członkowie podkreślają, że „Batory należał do tych szkół średnich, które wytworzyły szczególnie silne więzy pokoleniowe oraz szczególny rodzaj przywiązania i dumy ze szkolnych osiągnięć i tradycji. Więzi te powstawały w okresie uczniowskim i były podtrzymywane w późniejszych latach\. Zarząd Stowarzyszenia organizuje zjazdy absolwentów, wydaje „Głos Batoraków”, a także wydał książkę „Pochodem idziemy...” o historii, obyczajach i wybitnych wychowankach szkoły.
Obok wychowanków, ważną częścią historii Batorego są jego nauczyciele i dyrektorzy. Szkoła może pochwalić się, że w jej murach wykładali min. historycy Stanisław Arnold i Jan Żaryn, polonista Stanisław Młodożeniec, fizycy Stanisław Malec i Grażyna Lipińska, geografowie Gustaw Wuttke i Lechosław Domański, Tadeusz Grzebieniowski.
Dziś Liceum im. Stefana Batorego nadal utrzymuje się w czołówce warszawskich i polskich liceów, a dyrekcja i nauczyciele dbają o to, aby łączyć tradycję z nowoczesnością. Pielęgnowanie tradycji szkolnej przejawia się w umieszczaniu i renowacji tablic pamiątkowych, działalości Stowarzyszenia Wychowanków, wydawaniu książek o historii i absolwentach oraz utworzeniu muzeum i archiwum szkolnego, którym opiekuje się nauczyciel historii i absolwent Batorego, Marcin Miros.
Nowoczesność to dobrze wyposażone pracownie, klasy dwujęzyczne z Maturą Międzynarodową, corocznie organizowany przez uczniów Unikatowy Festiwal Offowy oraz Warsaw Model United Nations, czyli symulowane obrady ONZ dla uczniów szkół średnich.
Z okazji 95-lecia szkoły Zarząd Stowarzyszenia zorganizował w dniach 28-29 września 2013 roku Zjazd Wychowanków. Do dziś, pozostaje żywe i aktualne hasło przewodnie szkoły „Z wiary waszej-wola wasza, z woli waszej-czyn wasz będzie”, zaczerpnięte z 97. Psalmu Nadziei Zygmunta Krasińskiego.
z.k
