Zdumienie i podziw budzi to - mówi profesor Andrzej Szwarc - że powstanie styczniowe przy ogromnej przewadze wroga trwało tak długo. Powstańcy stoczyli ponad tysiąc potyczek z wojskiem rosyjskim. Prawdziwym fenomenem było istnienie polskiego państwa podziemnego, które zaczęto budować w 1862 roku. W pamięci Polaków powstanie styczniowe zapisało się znacznie mocniej niż listopadowe, ponieważ - jak stwierdza prof. Michał Kopczyński - znalazło odbicie w twórczości wielkich pisarzy: Orzeszkowej, Prusa i Żeromskiego.
