"A Synthesis of Intuitions, 1965-2016” to tytuł wystawy amerykańskiej artystki i filozofa Adrian Piper w nowojorskim MoMA. Znalazło się na niej ponad 190 obrazów, rzeźb, rysunków, fotografii, wideo, instalacji multimedialnych, performance'ów, oraz projektów z wykorzystaniem dźwięku.
Otwarta we wtorek, jest pierwszą od dekady ekspozycją prac artystki w Ameryce. Obrazuje jej twórczość obejmującą pół wieku. Od przedstawiającej do konceptualnej. Ilustruje zainteresowania artystki m.in. ostracyzmem, ksenofobią, odmiennością i rasizmem.
"Współpraca z Piper (urodzoną w 1948 r. - PAP) przy montażu wystawy znaczonej bezkompromisowym podejściem do sztuki była dla nas zaszczytem. Znacznie rozszerzy to nasze rozumienie ruchów konceptualnych i postkonceptualnych oraz kluczowej pozycji Piper wśród jej rówieśników, jak też późniejszych pokoleń artystów" - mówił dyrektor MoMA Glenn D. Lowry.
Organizatorzy ekspozycji wskazują na przełomowe znaczenie twórczości Afro-Amerykanki. W ich opinii, ukształtowała formę i treść sztuki konceptualnej poczynając od lat 60. Odzwierciedla to jej zainteresowania filozofią, jogą oraz badaniami nad politycznymi, społecznymi, psychologicznymi i duchowymi aspektami sztuki konceptualnej.
Rozpoczynając swą przygodę ze sztuką artystka czerpała inspiracje z otoczenia. Raz byli to przyjaciele, kot, kiedy indziej lalka Barbie, to znów "Alicja w krainie czarów". Od dziecka wykonywała też wiele autoportretów.
Zetknięcie z LSD znalazło odbicie w pracach jakby mozaikowych, rodem z fantastyki z kolorowym tłem. Studia w nowojorskiej School of Visual Art zaowocowały zainteresowaniem sztuką konceptualną i minimalizmem.
Ekspozycja zawiera sporo prac przypominających konstrukcje geometryczne i komiksy. Artystka wykorzystuje plany i mapy, gazety, a także kartki z "Krytyki czystego rozumu" Kanta. Sięga po cytaty np. z Sołżenicyna.
Piper poświęca sporo uwagi przemocy, podziałom społecznym i rasowym. Od prac przypominających o zabójstwie prezydentów Lincolna, Kennedy’ego ora Martina Luthera Kinga, po pokazujących brutalność policji. Na tle stron gazetowych z tekstami i reklamami umieszcza serię rysunków o "fantazjach i lękach" Europejczyków i Amerykanów przed Afroamerykanami.
Jeden z trzech kuratorów wystawy, Chrispophe Cherix, zaliczył w rozmowie z PAP do najwartościowszych osiągnięć Piper - "Funk Lessons", dokumentujące na wideo performance na uniwersytecie Berkley w Kalifornii. Artystka uczy tam jak tańczyć funk.
"Sądzi ona, że poprzez taniec może poradzić sobie z bardzo ważnymi sprawami, z ciałem, poczuciem radości, wyzwolenia. Wciąż myśląc jednak o tym co to jest funk, skąd przychodzi, czy biali też są zdolni do tańczenia funk, jakie są relacje między ludźmi" – tłumaczył kurator.
"Funk Lessons" nazwał kluczowym dziełem. Angażuje publiczność, inspiruje relacje sam na sam i przeobraża ludzkie życie. Zwraca się do każdego jako do człowieka, a nie do tłumu.
"A Synthesis of Intuitions" to najobszerniejsza retrospektywa prac mieszkającej w Niemczech artystki. Pochodzą z kolekcji publicznych i prywatnych, zarówno amerykańskich jak też z innych krajów. Wystawa zajmuje całe piętro muzeum, co jest bezprecedensowym przypadkiem. MoMA nigdy w historii nie przeznaczyła tyle miejsca twórczości żyjącego artysty.
"Sądziliśmy, że prace Adrian Piper powinny być pokazane na taką skalę już dawno. Stała się jednym z najbardziej donośnie brzmiących głosów swej generacji. W ciągu dekad charakter jej prac ulega zmianie. Chcieliśmy zrozumieć tę trajektorię poczynając od lat 60., aż do dziś" - wskazał Cherix.
Wykształcona m.in. na Uniwersytetach Harvarda oraz w Heidelbergu Piper była w USA pierwszą Afroamerykanką, która otrzymała stały etat (tenure) profesora filozofii, w Stanach Zjednoczonych w 1991 r. Jest autorką rozpraw, esejów i książek traktujących m.in. o filozofii i sztuce. Zdobyła m.in. Złotego Lwa na 56. Biennale w Wenecji w 2015 r. oraz niemiecką nagrodę Kathe Kollwitz za rok 2018.
Wystawa potrwa od 27 marca do 22 lipca. Jej kuratorami są Christophe Cherix, Connie Butler i David Platzker.
Z Nowego Jorku Andrzej Dobrowolski (PAP)
ad/ rosa/
