Prezentujemy archiwalne dokumenty opisujące walki o Berlin 1. Armii Wojska Polskiego, wchodzącej w skład 1. Frontu Białoruskiego. Część polskich jednostek – w tym 1. Dywizja Piechoty im. Tadeusza Kościuszki - uczestniczyła w bezpośrednim szturmie na Berlin, tocząc boje w okolicach Tiergarten i Bramy Brandenburskiej. Publikowane materiały udostępniło portalowi dzieje.pl Centralne Archiwum Wojskowe.
Fragment sprawozdania z walk 1. Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki prowadzonych w Berlinie 1 maja 1945 r.
"Npl stawia zaciekły opór, prowadząc silny ogień z broni maszynowej, "Panzerfaustów" i strzelców wyborowych z dachów, strychów i okien kamienic. Szczególnie trudne do opanowania są domy na narożnikach ulic, specjalnie przez npl umocnionych. Npl broni się zaciekle, przy czym w walkach przyjmuje udział Policja i oddziały SS przebrane w odzież cywilną. Ludność cywilna pomaga swym wojskom, niszcząc przewody telefoniczne i zabijając pojedynczych oficerów i żołnierzy. Wzięci jeńcy potwierdzają istnienie rozkazuobrony każdego domu w Berlinie do upadłego".
Fragment dziennika działań bojowych płk. Aleksandra Archipowicza, dowódcy 3 pułku piechoty 1. Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki. Berlin. 02.05.1945.
"O godz. 1.30. był dany rozkaz przerwać ogień, umocnić się na zajmowanych stanowiskach, wzmocnić obserwację i czekać dalszych rozkazów, jednoczesnie doprowadzić do porządku swoje pododdziały. Nie dając ani jednego wystrzału 2 baon dalej oczyszcza domy. Przez całą noc położenie nie zmienia się, wszystko pozostaje na swoich miejscach, na czas rokowań między naszym dowództwem i niemieckim.
O godz. 5.20. otrzymano rozkaz przygotowania się do dalszych działań. O godz. 6.20 otrzymano rozkaz posadzenia piechoty na czołgi i posuwania sie po Scharlottenburgstr. do spotkania się z Oddziałami Czerwonej Armii. W razie prowokacji ze strony n-pla niszczyć takowego".
Źródło: CAW