Jedna z nielicznych zachowanych fotografii obozowych więźniarki obozu cygańskiego. Fot. Muzeum Auschwitz-Birkenau
Historycy z Muzeum Okręgowego w Tarnowie będą poszukiwali w całym kraju miejsc pamięci związanych ze zbrodniami niemieckimi dokonanymi na polskim Romach. Efektem zaplanowanego na ten rok projektu „Na bister” (rom. „Nie zapomnij”) będzie wystawa i przewodnik.
Adam Bartosz, który kieruje przedsięwzięciem szacuje, że takich miejsc może być kilkadziesiąt, przede wszystkim w Polsce centralnej, wschodniej i południowej, na terenach wcielonych przez Niemców do Generalnego Gubernatorstwa.
„Chcemy zinwentaryzować miejsca upamiętnione, ale także poszukiwać miejsc mordów dokonanych na Romach, które nie są w żaden sposób oznaczone. Tu pomocne będą wywiady i rozmowy z mieszkańcami, bo pamięć o tamtych zdarzeniach jest wciąż żywa” - powiedział PAP Bartosz.
W ramach zadania przewidziane jest przeprowadzenie badań terenowych i archiwalnych, sporządzenie bazy miejsc pamięci, wystawy planszowej w językach polskim i angielskim oraz strony internetowej.
W bazie danych zostanie umieszczona mapka miejsc pamięci z danymi archiwalnymi, fotografiami, wywiadami z mieszkańcami okolicznych miejscowości. Baza nie będzie się ograniczać do naszego kraju – zostaną w niej umieszczone także kraje w których ginęli lub zostali upamiętnieni polscy Romowie (Niemcy, Czechy, Słowacja, b. Jugosławia).
Projekt „Na bister” otrzymał dotację z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w wysokości 32 tys. zł.
Jak przypomniał Bartosz, Muzeum Okręgowe w Tarnowie prowadziło już podobne badania na terenie Polski południowej, czego jednym z efektów jest wydany w 2010 r. przewodnik "Małopolski Szlak Martyrologii Romów". Badania zostały zainicjowane po 1996 r., kiedy to pierwszy raz został zorganizowany Międzynarodowy Tabor Pamięci Romów.
Punktami krańcowymi tego szlaku są z jednej strony oświęcimskie Muzeum Auschwitz-Birkenau, z drugiej zaś, tarnowskie muzeum. Na szlaku znajdują się takie miejscowości, jak Bielcza, Borzęcin Dolny, Szczurowa i Żabno, gdzie podczas wojny hitlerowcy zamordowali kilkudziesięcioosobowe grupy Romów.
Jak podkreślają przedstawiciele placówki, mniejszość romska nie posiada w Polsce własnego systemu edukacji a wiedzę o sobie czerpie z instytucji pośredniczących, np. muzeum w Tarnowie, które jako jedyne w Polsce ma stałą ekspozycję poświęconą historii i kulturze Romów. „Ostatnimi laty widać wyraźnie, że zagłada w czasie II wojny światowej stanowi dla Romów silny budulec własnej tożsamości” - zaznaczono. (PAP)
rgr/ par/
