Członkowie załogi Auschwitz. 1944 r. Fot. PAP/EPA. Źródło: Muzeum Holocaustu w Waszyngtonie
Krakowski oddział Instytutu Pamięci Narodowej, który prowadzi śledztwo oświęcimskie, przygotował wstępną listę zbrodniarzy z KL Auschwitz-Birkenau. Liczy ona 9 519 nazwisk funkcjonariuszy SS.
„Nie możemy na razie powiedzieć, kiedy upublicznimy listę. Chcielibyśmy, aby nastąpiło to jak najszybciej. Wcześniej jednak trzeba dokonać wielu weryfikacji, wszystko dokładnie sprawdzić. Lista musi być kompletna, a żadne nazwisko na niej nie może budzić żadnych wątpliwości” – powiedział PAP dyrektor IPN w Krakowie Marek Lasota.
Jak dodał, na liście są nazwiska wszystkich pracowników KL Auschwitz-Birkenau, którzy znajdowali się w obozie od czasów jego założenia, do chwili likwidacji (1940-1945). Niektórzy z załogi obozu jeszcze żyją.
Przy nazwisku widnieją takie informacje jak m.in. data urodzenia funkcjonariusza, numer służbowy SS, data przybycia do obozu i data jego opuszczenia. Będzie to najszersza jak dotąd lista członków personelu KL Auschwitz-Birkenau.
„Nie możemy na razie powiedzieć, kiedy upublicznimy listę. Chcielibyśmy, aby nastąpiło to jak najszybciej. Wcześniej jednak trzeba dokonać wielu weryfikacji, wszystko dokładnie sprawdzić. Lista musi być kompletna, a żadne nazwisko na niej nie może budzić żadnych wątpliwości” – powiedział PAP dyrektor IPN w Krakowie Marek Lasota.
Po weryfikacji spis będzie ogólnodostępny, prawdopodobnie w wersji elektronicznej.
Listę opracowała Oddziałowa Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu IPN w Krakowie, która od 2011 r. prowadzi, zawieszone wcześniej, śledztwo oświęcimskie dotyczące zbrodni popełnionych przez Niemców na terenie obozu – najdłużej trwające w Polsce dochodzenie.
Śledztwo rozpoczęło się po II wojnie światowej. W 1954 r. rozwiązano Komisję Badania Zbrodni Niemieckich w Polsce. Kolejne tego rodzaju instytucje nie miały uprawnień oskarżających, pozwalających na postawienie podejrzanego przed sądem. Inną trudnością było udowodnienie sprawcy winy.
Obecne śledztwo IPN – jak mówią prokuratorzy – jest trudne, ponieważ bezpośredni świadkowie nie żyją. Niewiele zachowało się także dokumentów z tamtych czasów.
Wyniki dochodzenia IPN posłużą do utworzenia czytelnej bazy wszystkich materiałów historycznych dotyczących zbrodni dokonanych w KL Auschwitz-Birkenau.
Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu IPN w Krakowie prowadzi w tej chwili sto kilkanaście śledztw. 30 proc. z nich dotyczy zbrodni hitlerowskich, a pozostałe – zbrodni komunistycznych.
Niemieckie organy wymiaru sprawiedliwości, często we współpracy z komisją IPN, toczą obecnie co najmniej kilka postępowań, które dotyczą strażników SS z KL Auschwitz-Birkenau.
Jak podaje Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau, w 1941 r. załoga SS w KL Auschwitz liczyła ok. 700 członków, w czerwcu 1942 r. – ok. 2 tys., w kwietniu 1944 r. ok. 3 tys., natomiast w sierpniu 1944 r. – ok. 3,3 tys. esesmanów i nadzorczyń SS. Najwyższy stan został osiągnięty w połowie stycznia 1945 r. w związku z ostateczną ewakuacją KL Auschwitz i wyniósł on 4480 esesmanów i 71 nadzorczyń SS. Natomiast przez cały okres istnienia KL Auschwitz przewinęło się przez niego - jako członków załogi - ok. 8100-8200 esesmanów oraz ok. 200 nadzorczyń.
70 proc. esesmanów miało wykształcenie podstawowe, a wyższe 5,5 proc. – byli to głównie lekarze i architekci.
Większość załogi stanowili Niemcy, ale były też osoby, które deklarowały pochodzenie niemieckie (tzw. Volksdeutsche), będący uprzednio obywatelami państw okupowanych lub państw satelickich Trzeciej Rzeszy, jak Rumunia, Słowacja i Węgry. (PAP)
bko/ mhr/
