Odtworzony fresk Zbigniewa Pronaszki z 1916 r. oraz tablicę upamiętniającą hrabiego Władysława Zamoyskiego odsłonięto w poniedziałek na fasadzie Bazaru Polskiego w Zakopanem. Wydarzenie zakończyło Rok Zamoyskiego.
Bazar Polski przy zakopiańskich Krupówkach, powstały w latach 1910-1911, to jedna z najstarszych galerii sztuki w Polsce. Zgodnie z życzeniem fundatora hrabiego Zamoyskiego budynek miał łączyć funkcje handlowe z salą wystawową, gdzie prezentowane miały być wyroby polskiego rzemiosła i myśli technicznej z trzech zaborów. Obecnie na piętrze budynku mieści się Miejska Galeria Sztuki, a parter przeznaczony jest na część handlową.
Dyrektorka Miejskiej Galerii Sztuki Anna Zadziorko powiedziała, że historia fresku we wnęce na zwieńczeniu fasady Bazaru Polskiego przy Krupówkach jest niezwykła. „Fresk zamówiony przez hrabiego Zamoyskiego za pośrednictwem Wincentego Szymborskiego, ojca noblistki, miał przedstawiać Matkę Boską Częstochowską. Artysta stworzył dzieło kubistyczne, bardzo nowatorskie jak na owe czasy. Niemalże natychmiast po odsłonięciu dzieło zostało zatynkowane, bo wzbudziło ogromne kontrowersje wśród widzów” – powiedziała Zadziorko.
Wydarzenia Roku Władysława Zamoyskiego, m.in. wystawy, konkursy plastyczne i odczyty, odbywały się w tym roku w Zakopanem, Kórniku i Paryżu – miastach, w których żył hrabia.
„To były początki kubizmu w Europie. Dzisiaj ten obraz kubistyczny nie będzie nikogo szokował, dla przechodzących Krupówkami będzie zapewne ciekawostką” – dodała Zadziorko.
Idea odtworzenia powstała w 2011 r. Po odkrywkach konserwatorskich okazało się, że odtworzenie fresku będzie bardzo trudne, bo widoczne były jedynie plamy barwne. Znawca historii Zakopanego Maciej Krupa wiedział, że fotografia fresku wykonana zaraz po jego odsłonięciu jest w posiadaniu Wisławy Szymborskiej i postarał się o zdjęcie, jeszcze za życia noblistki. Na podstawie fotografii udało się odtworzyć dzieło.
Historię powstania fresku szczegółowo opisał Wincenty Szymborski, który był zarządcą dóbr Zamoyskiego. Szymborski pisał, że podczas tworzenia fresku Pronaszko zasłonił całe rusztowania i nikt nie widział, co powstaje na fasadzie. W liście do Zamoyskiego Szymborski napisał: „Obraz ten jest dziwactwem kubistycznym, ale nie kopią obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej. (...) Czego chciał dokonać pan Pronaszko, jest dla mnie zagadką. Sławy artystycznej bowiem nie przysporzy mu przechodząca Krupówkami publiczność, która bez żadnej potrzeby będzie łamała sobie głowy, co ma ten obraz przedstawiać, czy przekrój salcesonu, czy część wystawy z garderobą damską, ale chyba nikt nie zgadnie, że to kopia obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej” – pisał.
W ostatniej części listu Szymborski odnotował, że fresk kazał zasłonić i czekać na decyzję hrabiego, czy ma być on zatynkowany i „przechowany dla potomnych”.
W narożniku Bazaru Polskiego odsłonięto kamienną tablicę z inskrypcją mówiącą o ufundowaniu budynku przez hrabiego Zamoyskiego. Pierwotnie w tym miejscu do 1945 r. wisiała podobna tablica, jednak ówczesne władze usunęły ją.
Wkrótce w Zakopanem ma powstać szlak hrabiego Zamoyskiego, który połączy obiekty powstałe w Zakopanem dzięki niemu.
Wydarzenia Roku Władysława Zamoyskiego, m.in. wystawy, konkursy plastyczne i odczyty, odbywały się w tym roku w Zakopanem, Kórniku i Paryżu – miastach, w których żył hrabia. (PAP)
szb/ mrt/ jra/
