Wreczenie nagrody miesięcznika "Literatura" Zbigniewowi Herbertowi. 10.12.1992. Fot. PAP
Zbigniew Herbert, jeden z najważniejszych polskich poetów XX wieku, pisarz o wielkim dorobku, wyjątkowym autorytecie artystycznym i moralnym, o biografii tragicznie uwikłanej w historię XX wieku.
29 października 1924 r.
- We Lwowie urodził się Zbigniew Bolesław Ryszard Herbert.
1938
- Rozpoczął naukę w Gimnazjum im. Kazimierza Wielkiego we Lwowie. W tym mieście w 1944 r. zdał konspiracyjną maturę.
1944
- Uciekając przed wkraczającymi do Lwowa sowietami, rodzina Herbertów przeniosła się do Krakowa.
1947
- Herbert uzyskał dyplom krakowskiej Akademii Ekonomicznej, studiował też na Akademii Sztuk Pięknych i rozpoczął studia na Wydziale Prawa UJ, które kontynuował na Wydziale Prawa i Filozofii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu (dyplom w 1949 r.).
1949-1950
- Pełnił funkcję kierownika biura Oddziału Gdańskiego Związku Literatów Polskich w Sopocie.
1950
- Przeniósł się do Warszawy. W stolicy żył w bardzo trudnych warunkach, przez kilka lat dzielił powierzchnię małego mieszkania na ul. Wiejskiej z 12 sublokatorami. Współpracował z "Tygodnikiem Powszechnym", "Słowem Powszechnym", współredagował miesięcznik "Poezja".
- Debiut na łamach tygodnika "Dziś i jutro". Herbert drukował swoje wiersze pod pseudonimami Patryk oraz Stefan Martha.
1951
- Rezygnacja z członkostwa w ZLP, organizacji skupiającej wówczas głównie twórców afirmujących komunistyczny ustrój.
1953-1956
- Herbert, który nie zakceptował obowiązującego w poezji socrealizmu, był pracownikiem biurowym w kilku instytucjach i przedsiębiorstwach; żył w skromnych warunkach bytowych.
1956
- Debiutancki tom poezji „Struna światła” oraz dramat „Jaskinia filozofów”.
1957
- Ukazał się tom poezji „Hermes, pies i gwiazda”.
1958
- Pierwsza zagraniczna wyprawa Herberta. Podczas licznych podróży wykonał setki szkiców z miejsc, w których przebywał (galerie, muzea, obiekty architektoniczne).
Lata 60.
- Herbert, zafascynowany kulturą śródziemnomorską, podróżuje do Włoch i Grecji, a także do Niemiec, Francji i Holandii. Wyprawy zaowocowały tomami esejów "Barbarzyńca w ogrodzie" i "Martwa natura z wędzidłem".
1961
- Wydany został Zbiór poezji „Studium przedmiotu”.
1962
- Herbert opublikował esej „Barbarzyńca w ogrodzie”.
1963
- Nagroda Kościelskich zwana „polskim Noblem literackim” w Paryżu. To pierwsza z kilkudziesięciu nagród przyznanych Herbertowi za granicą. Jego utwory przetłumaczono łącznie na 38 języków.
1968
- Artysta podróżuje i wykłada na uczelniach USA na zaproszenie Lincoln Poetry Center.
- Zbigniew Herbert wziął ślub z Katarzyną Dzieduszycką.
1969
- Ukazał się tomik poezji "Napis".
- Cykl odczytów w RFN.
1973
- Poeta otrzymał prestiżową Nagrodę Gottfrieda von Herder w Wiedniu.
1974
- Wydanie tomu poezji „Pan Cogito”, uznawanego dziś za jeden z najważniejszych w twórczości Herberta. Imię głównego bohatera pochodzi z sentencji Kartezjusza „Cogito ergo sum” (myślę więc jestem”). Tytułowa postać uosabia poglądy życiowe Zbigniewa Herberta. Pan Cogito to również poetycki wizerunek współczesnego humanisty – osoby wykształconej, nie akceptującej otaczającego ją świata, w którym technologia i materializm dominują nad duchowością i wrażliwością na klasyczne ideały piękna i prawdy.
- Herbert podpisał „List 15”, żądający udostępnienia Polakom zamieszkałym w ZSRS kontaktu z polską kulturą.
1975
- Poeta był jednym z sygnatariuszy „Listu 59” – protestu przeciw projektowanym zmianom w konstytucji PRL, a zwłaszcza planowi wpisania do niej kierowniczej roli PZPR i wieczystej przyjaźni z ZSRS. Przez kilka lat jego twórczość była objęta zakazem druku.
Lata 1975-1981
- Herbert mieszkał w Austrii, RFN i we Włoszech, angażował się w działania powstającej w PRL demokratycznej opozycji. Po roku 1980 wiersz Herberta "Przesłanie Pana Cogito" roku stał się swoistym hymnem ruchu społecznego, jakim był NSZZ "Solidarność".
1983
- W Paryżu wydano nawiązujący do sytuacji kraju w czasie stanu wojennego „Raport z oblężonego miasta”. Herbert – bard opozycji – pisze teksty dla Przemysława Gintrowskiego i Jacka Kaczmarskiego.
Lata 1986-1991
- Herbert mieszkał w Paryżu. W tym okresie odbywa liczne podróże po Europie.
1986
- Wywiad Herberta, który znalazł się w książce Jacka Trznadla "Hańba domowa", zbulwersował środowisko pisarzy. Poeta dość ostro zdystansował się wobec kolegów, którzy tworzyli w poetyce socrealizmu czy bez skrupułów korzystali z przywilejów, jakie PRL-owska władza zapewniała sprzyjającym jej literatom.
1990
- Wydany został tom poezji „Elegia na odejście”. Herberta przyjęto w poczet American Academy and Institute of Arts and Letters.
Początek lat 90.
- Herbert zdystansował się wobec środowiska "Gazety Wyborczej", zarzucając jej naczelnemu Adamowi Michnikowi torpedowanie działań zmierzających do przeprowadzenia dekomunizacji i lustracji w Polsce oraz sprzyjanie postkomunistom.
1992
- W liście do Stanisława Remuszki poeta napisał: "Pragnę Pana poinformować, że nie będę już niczego publikował ani w +Gazecie+, ani w afiliowanych przez nią pismach jak +Zeszyty Literackie+".
- Herbert powraca do Polski.
1993
- Ukazał się zbiór esejów „Martwa natura z wędzidłem” wyrażający fascynację niderlandzkim malarstwem XVII w.
1994
- Poeta udziela "Tygodnikowi Solidarność" wywiadu, który zainaugurował jego stałą współpracę z tym pismem. Zaostrzył jeszcze oskarżenia z "Hańby domowej": "Za to zatarcie różnic (między PRL-em a III RP) odpowiedzialne są nie tylko nowe elity, ale te dawno utworzone. Ich hierarchia utrzymuje się do dziś. Są to elity zawodowe, nawet po śmierci: elity trupów" - mówił. Herbert skrytykował też ostro swego przyjaciela, Czesława Miłosza, zarzucając mu konformizm i tchórzostwo.
- Herbert zainicjował zbiórkę pieniędzy na pomoc dla pogrążonej w wojnie z Rosją Czeczenii, napisał też list otwarty z poparciem dla nieuznawanego przez Moskwę prezydenta Czeczenii Dżochara Dudajewa.
1995
- Poeta napisł do ówczesnego prezydenta Lecha Wałęsy list domagający się rehabilitacji płk. Ryszarda Kuklińskiego.
1998
- Wydano „Epilogu burzy” – ostatni z dziewięciu tomów poezji.
28 lipca 1998 r.
- Ciężko chory na astmę Zbigniew Herbert zmarł w Warszawie w wieku 73 lat. Prezydent RP odznaczył go pośmiertnie Orderem Orła Białego.
2000
- Opublikowano tom esejów "Labirynt nad morzem".
2007
- Sejm ogłosił rok 2008 Rokiem Zbigniewa Herberta, aby oddać hołd "artyście, który twórczo nawiązując do wielkiej tradycji europejskiej kultury, wzbogacił ją i wzmocnił". (PAP)
rep/
