Karol Szymanowski urodził się 3 października 1882 r. we wsi Tymoszówka na środkowej Ukrainie. Pochodził z rodziny o tradycjach szlacheckich. Rozpoczął naukę muzyki pod kierunkiem ojca, kontynuował ją u lokalnego nauczyciela muzyki, wielkiego miłośnika romantyzmu Gustawa Neuhausa, który odkrył u Szymanowskiego talent kompozytorski. Następnie studiował w Warszawie u Zygmunta Noskowskiego.
Kompozycje Szymanowskiego nawiązywały do romantyzmu. Jego I Sonata c-moll, dedykowana w 1904 r. przyjacielowi Stanisławowi Ignacemu Witkiewiczowi, została okrzyknięta przez warszawskich krytyków muzycznych dziełem największego talentu muzycznego w Polsce od śmierci Chopina.
W 1905 r. wraz z trzema innymi polskimi kompozytorami - Ludomirem Różyckim, Apolinarym Szeluto i Grzegorzem Fitelbergiem - Szymanowski założył w Berlinie Spółkę Nakładową Młodych Kompozytorów Polskich, nazwaną "Młodą Polską w muzyce". Artyści, zainspirowani modernizmem, szczególnie twórczością Richarda Straussa, wydawali i promowali własną muzykę. Na koncertach organizowanych przez spółkę grano m.in. Uwerturę koncertową Szymanowskiego.
Modernistyczne kompozycje Szymanowskiego
Modernistyczne kompozycje twórcy zdobyły uznanie za granicą. W 1912 r. Szymanowski zawarł kontrakt z firmą Universal Edition w Wiedniu, który zresztą często odwiedzał, podobnie jak Berlin. Bywał też w Zakopanem, które stało się miejscem szczególnie bliskim kompozytorowi pod koniec jego życia, gdy chorował na gruźlicę. Szymanowski wynajmował tam Willę "Atma", gdzie dziś mieści się poświęcone artyście muzeum. Jego pobyty w Zakopanem miały wpływ na twórczość, artysta wprowadzał do swoich kompozycji elementy polskiego folkloru, chętnie czerpał z motywów podhalańskich i kurpiowskich.
W 1914 r., po tajemniczym samobójstwie Jadwigi Janczewskiej - malarki i narzeczonej Witkacego, którą podejrzewano o romans z Szymanowskim - kompozytor udał się do Francji. Zetknął się tam z modnym wówczas impresjonizmem, szczególnie z twórczością Claude'a Debussy'ego.
Okres I wojny światowej spędził w Tymoszówce. Po utracie rodzinnego majątku w czasie rewolucji bolszewickiej, Szymanowscy przenieśli się do Warszawy.
Lata 20. w twórczości Szymanowskiego
Lata 20. to okres szczególnie płodny w karierze kompozytora, skomponował kilkanaście utworów, m.in. cztery cykle pieśni, cykl miniatur fortepianowych oraz swoją najbardziej znaną operę "Król Roger". Była to druga opera Szymanowskiego po ukończonej w 1913 r. "Hagith". Korzeni "Króla Rogera", nazywanego "dramatem sycylijskim", należy szukać w podróżach, które kompozytor odbywał w latach 1910-1914 na południe Europy oraz do Afryki Północnej. Pomysł skomponowania opery zrodził się w 1918 r., podczas spotkania z kuzynem Jarosławem Iwaszkiewiczem, który napisał do niej libretto.
Szymanowski w latach 20. kilkakrotnie odwiedził Stany Zjednoczone, gdzie odniósł ogromny sukces.
Szymanowski jako dyrektor Warszawskiego Konserwatorium Muzycznego
W 1927 r. został dyrektorem Warszawskiego Konserwatorium Muzycznego.
Okres postępu choroby Szymanowskiego zbiegł się z jego trudną sytuacją finansową. W poszukiwaniu źródła zarobku muzyk skomponował w 1932 r. słynną IV Symfonię koncertującą z myślą o sobie jako wykonawcy solowej partii fortepianu. Nie mając stałych dochodów, koncertował w całej Europie.
Szymanowski był homoseksualistą. Do wątków homoseksualnych nawiązuje jego opera "Król Roger", ukończona w 1924 r. Tę samą tematykę poruszała napisana przez Szymanowskiego powieść "Efebos", którą artysta dedykował 15-letniemu Borisowi Kochno. U niego właśnie badaczka twórczości Szymanowskiego, Teresa Chylińska, odnalazła jedyny zachowany rozdział tej powieści.
Karol Szymanowski zmarł 29 marca 1937 r. w Lozannie. Pochowany jest w Krypcie Zasłużonych na Skałce w Krakowie. Jego serce spłonęło w 1944 r. podczas powstania warszawskiego w kaplicy sióstr sercanek w kościele św. Krzyża.
Określany jako ojciec polskiej muzyki XX w., Szymanowski uznawany jest obok Fryderyka Chopina za najwybitniejszego polskiego kompozytora. Jego muzyka, zapomniana po II wojnie światowej, obecnie powraca do światowego repertuaru, wykonują i nagrywają ją najlepsi artyści.(PAP)
mce
