Kalendarz historyczny
15 sierpnia
-
W Londynie zmarł gen. Marian Kukiel, historyk wojskowości, minister obrony narodowej w rządzie RP na uchodźstwie (1942–1949); w latach 1946–1973 dyrektor Instytutu Historycznego im. Gen. Sikorskiego.
-
W Warszawie zmarł Henryk Wujec, działacz opozycji antykomunistycznej, członek KOR, działacz „Solidarności”, więzień polityczny, po 1989 roku wieloletni poseł środowiska Unii Wolności, doradca prezydenta Bronisława Komorowskiego. W 2014 r. był współzałożycielem Komitetu Obywatelskiego Solidarności z Ukrainą.
-
W Warszawie w wieku 101 lat zmarł Jan Ekier, pianista, kompozytor, pedagog, chopinolog.
-
W Nicei zmarł Sławomir Mrożek, dramatopisarz, prozaik, satyryk, eseista, rysownik; autor dramatów „Policja”, „Indyk”, „Tango”, „Emigranci”, „Portret”, „Pieszo”, „Miłość na Krymie”, zbiorów opowiadań „Półpancerze praktyczne”, „Słoń”, „Wesele w Atomicach”, a także autobiograficznej książki „Baltazar”.
-
Uruchomiono pierwszy polski komunikator internetowy Gadu-Gadu.
-
W kopalni „Manifest Lipcowy” w Jastrzębiu rozpoczął się strajk, który zapoczątkował falę protestów w całej Polsce. Górnicy obok postulatów ekonomicznych postawili żądanie legalizacji NSZZ „Solidarność” i po kilku dniach utworzyli Międzyzakładowy Komitet Strajkowy (MKS).
-
Po wybuchu strajku w Stoczni Gdańskiej protesty rozszerzyły się na inne zakłady Trójmiasta, objęły także Elbląg i Szczecin. W południe władze przerwały łączność telefoniczną Wybrzeża z resztą Polski. I sekretarz KC PZPR Edward Gierek przerwał urlop na Krymie i powrócił do kraju.
-
Premiera filmu „Znikąd donikąd” w reżyserii Kazimierza Kutza.
-
Na farmie w Bethel w stanie Nowy Jork, rozpoczął się legendarny Festiwal Woodstock.
-
W Harrison w stanie Nowy Jork zmarł Jan Kiepura, światowej sławy śpiewak operowy – tenor, aktor, wystąpił m.in. w filmach „Kocham wszystkie kobiety”, „O czym się nie myśli”, „Neapol, śpiewające miasto” i „Zdobyć cię muszę”.
-
W Warszawie zakończył się V Światowy Festiwal Młodzieży i Studentów.
-
W Opolu urodziła się Ewa Wencel, aktorka warszawskiego Teatru Kwadrat, scenarzystka, znana m.in. z seriali „Mamuśki” i „Czas honoru”.
-
Urodził się John Porter, walijski muzyk, kompozytor, autor tekstów, od 1976 r. mieszkający na stałe w Polsce; współpracował m.in. z Maanamem, Maciejem Zembatym, tworzył muzykę z własnym zespołem Porter Band.
-
W Lublinie podczas pierwszego posiedzenia Krajowa Rada Narodowa upoważniła PKWN do wydawania dekretów.
-
Rozkaz Naczelnego Wodza gen. Władysława Sikorskiego nakazujący wszystkim podziemnym organizacjom wojskowym działającym na terenie okupowanej Polski podporządkowanie się Komendantowi Głównemu Armii Krajowej.
-
W Warszawie urodził się Janusz A. Zajdel, pisarz, prekursor nurtu socjologicznego w polskiej literaturze science-fiction.
-
Początek największego strajku chłopskiego w okresie międzywojennym, który objął głównie Małopolskę. W starciach z policją zginęło 41 osób, około 4 tys. zostało aresztowanych.
-
W Gdańsku zmarła Stanisława Przybyszewska, autorka dramatów historycznych związanych z rewolucją francuską, m.in. „Sprawy Dantona”, malarka.
-
W Grudziądzu urodził się Waldemar Baszanowski, dwukrotny mistrz olimpijski w podnoszeniu ciężarów: w Tokio (1964) i Meksyku (1968); pięciokrotny mistrz świata i sześciokrotny mistrz Europy.
-
W Równem na Wołyniu urodziła się Anna Walentynowicz, działaczka Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża; w 1980 r. członek Prezydium Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego w Stoczni Gdańskiej, a następnie Prezydium Międzyzakładowego Komitetu Założycielskiego NSZZ „Solidarność”; internowana w stanie wojennym; zginęła 10 kwietnia 2010 r. w katastrofie samolotu pod Smoleńskiem.
-
W Krakowie urodził się Witold Gruca, tancerz i choreograf.
-
W Tarnawie Górze urodził się August Kowalczyk, aktor, reżyser; wystąpił m.in. w serialach „Chłopi”, „Janosik”, „Znak orła”, „Polskie drogi”, „Tajemnica Enigmy” i „Stawka większa niż życie”; w czasie wojny więzień niemieckiego KL Auschwitz, z którego uciekł, żołnierz AK; wieloletni wiceprezes Zarządu Głównego Towarzystwa Opieki nad Oświęcimiem.
-
W Warszawie urodził się Janusz Nasfeter, reżyser filmowy, scenarzysta; autor filmów „Ranny w lesie”, „Zbrodniarz i panna”, „Niekochana”.
-
Bitwa Warszawska: zacięte walki wojsk polskich z Armią Czerwoną m.in. pod Radzyminem, Zielonką i Ossowem oraz w rejonie Modlina, nad Wkrą i pod Nasielskiem.
-
W Miechowie urodził się Tadeusz Płużański, filozof, uczestnik kampanii polskiej 1939 r., żołnierz niepodległościowego podziemia, więzień niemieckiego obozu koncentracyjnego Stutthof; po zakończeniu wojny członek Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość; aresztowany przez UB w 1947 r. i skazany na karę śmierci; wyrok zamieniono na dożywocie.
-
Oddziały Grenschutz-Ost spacyfikowały manifestację strajkujących górników przed kopalnią w Mysłowicach; od kul zginęło 10 osób, wielu zostało rannych.
-
W Lozannie powstał Komitet Narodowy Polski z Romanem Dmowskim na czele, przeniesiony następnie do Paryża i uznany przez państwa Ententy za oficjalną reprezentację narodu polskiego.
-
W kilkunastu miastach Królestwa Polskiego członkowie Organizacji Bojowej PPS przeprowadzili serię zamachów na funkcjonariuszy rosyjskiej policji, żandarmerii oraz agentów Ochrany.
-
W Żmerynce na Podolu urodził się Jan Brzechwa, właściwie Jan Wiktor Lesman, poeta, satyryk, autor utworów dla dzieci.
-
W Starej Kamiennej na Podlasiu urodził się Nikodem Sulik, generał WP, dowódca 5. Kresowej Dywizji Piechoty 2. Korpusu Polskiego, walczącej m.in. pod Monte Cassino.
-
W Cieszynie zmarł Karol Miarka, pisarz, działacz społeczny na Górnym Śląsku.
-
W Ajaccio na Korsyce urodził się Napoleon Bonaparte, cesarz Francuzów, jeden z najwybitniejszych wodzów w dziejach świata.
-
Powstanie Chmielnickiego: idące na odsiecz oblężonemu Zbarażowi wojska koronne pod dowództwem króla Jana II Kazimierza zostały zaskoczone pod Zborowem przez liczniejsze wojska kozackie i tatarskie; dwudniowa bitwa zakończyła się pertraktacjami, w wyniku których chan tatarski Islam III Girej po zawarciu traktatu pokojowego wycofał się z walki, a Bohdan Chmielnicki podpisał w Zborowie ugodę z Rzeczpospolitą.
-
W Baranowie urodził się Wacław Leszczyński, arcybiskup gnieźnieński, prymas Polski w latach 1658–1666.
-
Dymitr Samozwaniec wyruszył w wyprawę na Moskwę na czele 2,5 tys. żołnierzy polskich, do których przyłączyło się następnie 2 tysiące Kozaków dońskich.
-
W Rzymie zmarł Stanisław Kostka, jezuita, święty Kościoła katolickiego, patron Polski.
-
Powstanie zakonu jezuitów: w Paryżu Ignacy Loyola wraz z grupą towarzyszy studiujących na Sorbonie złożył ślub ubóstwa i czystości, zobowiązując się do ewangelizacji Ziemi Świętej; Towarzystwo Jezusowe zatwierdził w 1540 r. papież Paweł III.
-
Władysław Łokietek wydał przywilej lokacyjny dla miasta Lublina. Lublin prawa miejskie na prawie magdeburskim uzyskał prawdopodobnie już w czasach Bolesława Wstydliwego około 1257 r., jednak akt lokacyjny z tego okresu nie zachował się.
-
W Krakowie zmarł Jacek Odrowąż, dominikanin, założyciel wielu klasztorów dominikańskich m.in. w Krakowie, Wrocławiu, Gdańsku i Sandomierzu; kanonizowany przez papieża Klemensa VIII w 1594 r.
-
W Merseburgu doszło do spotkania Bolesława Krzywoustego z cesarzem Lotarem III.