> >

O PORTALU

Portal dzieje.pl to codzienny serwis historyczny, setki artykułów dotyczących przede wszystkim najnowszej historii Polski, a także materiały wideo, filmy dokumentalne, archiwalne fotografie, dokumenty oraz infografiki i mapy.

Więcej

Kalendarz dat

1917

  • W Kamionce pod Ropczycami urodził się Wilhelm Mach, krytyk literacki, prozaik.

  • Urodziła się Iza Bieżuńska-Małowist, historyk.

  • Erwin Axer. Fot. PAP/CAF/P. Barącz

    W Wiedniu urodził się Erwin Axer, reżyser teatralny, eseista, pedagog; jeden z największych twórców powojennego teatru; wieloletni dyrektor warszawskiego Teatru Współczesnego.

  • Eugeniusz Bodo. Fot. PAP/CAF/Reprodukcja

    Na deskach poznańskiego Teatru Apollo zadebiutował Eugeniusz Bodo.

  • W Warszawie na Zamku Królewskim generałowie-guberanatorzy Hans von Beseler i Karl Kuk ogłosili „Tymczasową Radę Stanu w Królestwie Polskim za otwartą”.

  • Oddział mjr. Henryka Dobrzańskiego „Hubala". Fot. PAP/CAF

    W Budach urodziła się Marianna Cel, jedyna kobieta-żołnierz Wydzielonego Oddziału Wojska Polskiego dowodzonego przez mjr. Henryka Dobrzańskiego „Hubala”.

  • Posiedzenie inauguracyjne Tymczasowej Rady Stanu. 15.01.1917. Fot. NAC

    W Warszawie odbyło się pierwsze posiedzenie Tymczasowej Rady Stanu, jej przewodniczącym wybrano Wacława Niemojewskiego.

  • Portret prezydenta USA Thomasa Woodrowa Wilsona - Frank Graham Cootes. Fot. Biały Dom. Źródło: Wikimedia Commons

    Prezydent USA Thomas Woodrow Wilson wygłosił orędzie do Senatu, w którym przedstawił propozycje pokojowe, stwierdzając, że „powinna powstać zjednoczona, niezawisła i autonomiczna Polska”.

  • W Krakowie zmarła Antonina Domańska, pisarka, autorka „Paziów króla Zygmunta” i „Historii żółtej ciżemki”, pierwowzór postaci Radczyni w „Weselu” Stanisława Wyspiańskiego.

  • Witold Łokuciewski. Fot. NAC. Źródło: Wikimedia Commons

    W Nowoczerkasku (Rosja) urodził się Witold Łokuciewski, pilot, pułkownik Wojska Polskiego, major RAF, pilot Dywizjonu 303, więzień stalagu Luft III w Żaganiu.

  • Stanisław Frączysty. Fot. PAP/L. Wróblewski

    W Chochołowie urodził się Stanisław Frączysty, kurier tatrzański, żołnierz AK, więzień niemieckich obozów koncentracyjnych Auschwitz i Buchenwald.

  • Stanisław Szwarc Bronikowski. Fot. PAP/R. Sikora

    W Górkach koło Klimontowa urodził się Stanisław Szwarc-Bronikowski, podróżnik, publicysta, filmowiec. 

  • Hanna Skarżanka. Fot. magazyn "Film" z 1946 r. Źródło: Wikimedia Commons

    W Mińsku urodziła się Hanna Skarżanka, aktorka, piosenkarka, żołnierz Kedywu Wileńskiego Okręgu AK, znana m.in. z ról w filmach „Młodość Chopina”, „Prawo i pięść”, „Wezwanie”, „Polowanie na muchy”.

  • Gen. Zbigniew Ścibor-Rylski. Fot. PAP/J. Turczyk

    W Browkach w obwodzie żytomierskim (obecnie Ukraina) urodził się Zbigniew Ścibor-Rylski „Motyl”, żołnierz Armii Krajowej, uczestnik powstania warszawskiego, prezes Związku Powstańców Warszawskich, członek grupy inicjatywnej Muzeum Powstania Warszawskiego.

  • Mikołaj II. Źródło: Wikimedia Commons

    Rewolucja lutowa: abdykacja cara Mikołaja II Romanowa.

  • We Lwowie zmarł Józef Nusbaum-Hilarowicz – zoolog, propagator idei ewolucji.

  • W Zakopanem zmarł Marian Raciborski, botanik, profesor Uniwersytetu Lwowskiego i Uniwersytetu Jagiellońskiego, jeden z pionierów ochrony przyrody w Polsce.

  • Piotrogrodzka Rada Delegatów Robotniczych i Żołnierskich ogłosiła deklarację w sprawie uznania niepodległości Polski.

  • Odezwa rosyjskiego Rządu Tymczasowego do Polaków.

  • Podporządkowanie formacji legionowych niemieckim władzom wojskowym – powstanie Polskiej Siły Zbrojnej.

  • Ludwik Zamenhof. Fot. NAC

    W Warszawie zmarł Ludwik Zamenhof, lekarz, twórca języka esperanto.

  • W Viipuri w Finlandii (obecnie Wyborg w Rosji) powstał Legion Polski, formacja wojskowa złożona z ochotników z armii rosyjskiej; legion podejmował walkę z bolszewikami, w maju 1918 r. powrócił na ziemie polskie.

  • Jerzy Duszyński. Fot. NAC

    W Moskwie urodził się Jerzy Duszyński, aktor, wielki amant polskiego kina, odtwórca niezapomnianych ról w „Zakazanych piosenkach” i „Skarbie”; wystąpił również w filmach „Awantura o Basię” i „Śmierć prezydenta”.

  • Leonid Teliga. Fot. PAP

    W Wiaźmie w Rosji urodził się Leonid Teliga, żeglarz, lotnik; w czasie II wojny światowej walczył m.in. w 300 dywizjonie lotnictwa bombowego „Ziemi Mazowieckiej”; jako pierwszy Polak odbył samotny rejs dookoła świata na jachcie Opty (1967–1969).

  • John Fitzgerald Kennedy. Fot. PAP/CAF/Archiwum

    W Brooklynie urodził się John Fitzgerald Kennedy, polityk Partii Demokratycznej, od stycznia 1961 r. 35. prezydent USA; 22 listopada 1963 r. zginął w zamachu w Dallas, którego okoliczności do dziś nie zostały w pełni wyjaśnione.

  • Gen. Józef Haller wśród oficerów i żołnierzy Armii Polskiej we Francji – Nancy, październik 1918 r. Fot. CAW

    Prezydent Francji Raymond Poincare wydał dekret o utworzeniu Armii Polskiej we Francji (od koloru mundurów tzw. Błękitna Armia); główny jej trzon stanowili Polacy z Francji i USA oraz byli polscy jeńcy wojenni z armii zaborczych. Armia Polska powstała z inicjatywy Romana Dmowskiego i kierowanego przez niego Komitetu Narodowego Polskiego.

  • Halina Gryglaszewska. Fot. PAP/J. Bednarczyk

    W Charkowie urodziła się Halina Gryglaszewska, aktorka, reżyserka teatralna.

  • Igor Śmiałowski. Fot. PAP/CAF/T. Kubiak

    W Moskwie urodził się Igor Śmiałowski, aktor, przez wiele lat występował na scenach Teatru Narodowego w Warszawie, następnie w Teatrze Komedia i Teatrze Polskim; zagrał w filmach „Miasto nieujarzmione”, „Młodość Chopina”, „Znachor”, a także w serialach „Stawka większa niż życie”, „Chłopi” i „Kariera Nikodema Dyzmy”.

  • Józef Piłsudski. Fot. PAP/Reprodukcja

    Józef Piłsudski w związku z kryzysem przysięgowym (odmową żołnierzy Legionów Polskich złożenia przysięgi na „wierne braterstwo broni z Niemcami i Austro-Węgrami”) wystąpił z Tymczasowej Rady Stanu, ustanowionej przez władze okupacyjne.

  • Żołnierze 2. Pułku Ułanów Legionów Polskich przed porzuconą bronią po odmowie złożenia przysięgi. Siódmy od lewej – por. Antoni Jabłoński „Zdzisław”. Mińsk Mazowiecki (?). Lipiec 1917 r. Źródło: CAW

    W odpowiedzi na wezwanie Józefa Piłsudskiego żołnierze I i III Brygady Legionów Polskich odmówili złożenia przysięgi na „wierne braterstwo broni z Niemcami i Austro-Węgrami”; wydarzenie to przeszło do historii jako tzw. kryzys przysięgowy.

  • ORP "Błyskawica". 1938 r.  Fot. NAC

    Urodził się Józef Bartosik, polski kapitan marynarki wojennej i brytyjski kontradmirał, oficer na ORP „Błyskawica”.

  • Józef Piłsudski, Kazimierz Sosnkowski i oficer armii niemieckiej Schlossmann w czasie spaceru na terenie twierdzy w Magdeburgu. Źródło: NAC

    Po tzw. kryzysie przysięgowym w Legionach władze niemieckie aresztowały w Warszawie Józefa Piłsudskiego i Kazimierza Sosnkowskiego. Obaj osadzeni zostali w areszcie w twierdzy magdeburskiej.

  • Płk Bolesław Mościcki - fotografia portretu. Fot. NAC

    Pod Krechowcami, niedaleko Stanisławowa, wchodzący w skład Dywizji Strzelców Polskich 1. pułk ułanów płk. Bolesława Mościckiego stoczył z wojskami niemieckimi całodzienny bój, skutecznie osłaniając odwrót wojsk rosyjskich.

  • Holenderska tancerka Mata Hari została skazana przez francuski trybunał wojskowy na śmierć za szpiegostwo na rzecz Niemiec.

  • Roman Dmowski. Fot. PAP/CAF/Archiwum

    W Lozannie powstał Komitet Narodowy Polski z Romanem Dmowskim na czele, przeniesiony następnie do Paryża i uznany przez państwa Ententy za oficjalną reprezentację narodu polskiego. 

  • Posiedzenie Tymczasowej Rady Stanu. 01.1917. Fot. NAC

    Protestując przeciwko polityce prowadzonej przez władze niemieckie po kryzysie przysięgowym do dymisji podała się Tymczasowa Rada Stanu.

  • Marian Smoluchowski. Fot. NAC

    W Krakowie zmarł Marian Smoluchowski, fizyk, profesor Uniwersytetu Lwowskiego i Uniwersytetu Jagiellońskiego, jeden z najwybitniejszych uczonych polskich.

  • Członkowie Rady regencyjnej: książę Zdzisław Lubomirski, arcybiskup Aleksander Kakowski i hrabia Józef Ostrowski. Fot. NAC

    W Warszawie mocarstwa okupacyjne powołały Radę Regencyjną, która miała sprawować najwyższą władzę w Królestwie Polskim.

  • Komitet Narodowy Polski. Źródło: CAW

    Komitet Narodowy Polski został uznany przez Francję za jedynego prawnego reprezentanta sprawy polskiej na Zachodzie.

  • Członkowie Rady regencyjnej: książę Zdzisław Lubomirski, arcybiskup Aleksander Kakowski i hrabia Józef Ostrowski. Fot. NAC

    Uroczyście mianowano członków Rady Regencyjnej: arcybiskupa warszawskiego Aleksandra Kakowskiego, prezydenta Warszawy księcia Zdzisława Lubomirskiego i honorowego prezesa Stronnictwa Polityki Realnej hrabiego Józefa Ostrowskiego. Siedzibą Rady Regencyjnej stał się Zamek Królewski w Warszawie.

  • Urodziła się Maria Hiszpańska-Neumannm, polska artystka zajmująca się grafiką i malarstwem, a także ilustratorka książek.

  • Początek bolszewickiego przewrotu w Rosji.

  • Tadeusz Nowakowski. Fot. PAP/CAF/A. Urbanek

    W Olsztynie urodził się Tadeusz Nowakowski, pisarz, publicysta, współpracownik BBC i sekcji polskiej Radia Wolna Europa.

  • W wyniku dokonanego w Piotrogrodzie zamachu stanu władzę w Rosji przejęła Rada Komisarzy Ludowych z Włodzimierzem Leninem na czele.

  • W Meudon we Francji zmarł August Rodin, rzeźbiarz.

  • W Allahabad urodziła się Indira Gandhi, premier Indii w latach 1966–1977 i 1980–1984.

  • Sekretariat Ukraińskiej Centralnej Rady. Stoją od lewej: Pawło Chrystiuk, Mykoła Stasiuk, Borys Martos. Siedzą: Iwan Steszenko, Chrystofor Baranowskyj, Wołodymyr Wynnyczenko, Serhij Jefremow, Symon Petlura. 1917 rok. Źródło: Wikimedia Commons

    Centralna Rada Ukrainy ogłosiła utworzenie niezależnej Ukraińskiej Republiki Ludowej (URL).

  • W Kanadzie założono NHL (National Hockey League) – zawodową ligę hokeja na lodzie.

  • Jan Kucharzewski. Fot. NAC

    Rada Regencyjna za zgodą władz okupacyjnych nominowała Jana Kucharzewskiego na stanowisko Prezydenta Ministrów w Królestwie Polskim (premiera).

  • Urodziła się Joanna Guze, historyk sztuki, popularyzatorka malarstwa, tłumaczka literatury francuskiej i rosyjskiej.

  • Wilhelm Brasse. Fot. PAP/A. Wiktor

    W Żywcu urodził się Wilhelm Brasse, były więzień KL Auschwitz, fotograf, który wykonywał obozowe zdjęcia więźniów.

  • Finlandia ogłosiła niepodległość.

  • Feliks Dzierżyński został szefem Czeka – Wszechrosyjskiej Nadzwyczajnej Komisji do Spraw Walki z Kontrrewolucją i Sabotażem – policji politycznej w sowieckiej Rosji w latach 1917–1922, poprzedniczki NKWD i KGB.

  • I wojna światowa: Stany Zjednoczone wypowiedziały wojnę Austro-Węgrom.

  • Na mocy decyzji Rady Komisarzy Ludowych utworzono Wszechrosyjską Nadzwyczajną Komisję do Spraw Walki z Kontrrewolucją i Sabotażem (Czeka), odpowiedzialną za masowe represje tzw. wrogów ludu. Na czele Czeki stanął Feliks Dzierżyński.

  • Podpisanie traktatu w Brześciu. Fot. Wikimedia Commons ze zbiorów Bundesarchiv

    I wojna światowa: Początek rokowań pokojowych w Brześciu między państwami centralnymi a Rosją Sowiecką.

  • W Grodnie urodził się Wadim Berestowski, reżyser filmowy.