Kalendarz historyczny
24 grudnia
-
W Warszawie aresztowany został przez UB por. Jan Rodowicz „Anoda” – żołnierz Szarych Szeregów, oficer AK, bohater akcji pod Arsenałem; w czasie Powstania Warszawskiego walczył w batalionie „Zośka”; zginął w niejasnych okolicznościach 7 stycznia 1949 r. w budynku Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego podczas brutalnego śledztwa, miał 26 lat.
-
W Warszawie zmarł Stanisław Karpiński, ekonomista i polityk, minister skarbu w rządzie Ignacego Jana Paderewskiego, dyrektor Banku Polskiego.
-
W Londynie zmarła Marzenna Schejbal, uczestniczka Powstania Warszawskiego, sanitariuszka i łączniczka w Batalionie „Łukasiński”, więźniarka obozu w Oberlangen, przewodnicząca Koła Byłych Żołnierzy AK w Londynie.
-
W Warszawie zmarł Krzysztof Krauze, scenarzysta i reżyser, autor m.in. „Gier ulicznych”, „Długu”, „Mojego Nikifora”.
-
W Warszawie zmarł Michał Sumiński, dziennikarz, autor telewizyjnego programu „Zwierzyniec”, podróżnik, autor książek o tematyce żeglarskiej.
-
W Krakowie zmarł Tadeusz Chrzanowski, historyk sztuki, literat, publicysta „Tygodnika Powszechnego” i paryskiej „Kultury”, wieloletni przewodniczący Społecznego Komitetu Zabytków Krakowa.
-
W Londynie zmarła Elwira Seroczyńska, łyżwiarka, wicemistrzyni olimpijska ze Squaw Valley (1960), mistrzyni świata (1962).
-
W Warszawie samobójstwo popełnił Tomasz Beksiński, dziennikarz radiowy, tłumacz, syna malarza Zdzisława Beksińskiego.
-
W Tokio zmarł Toshiro Mifune, japoński aktor, producent filmowy.
-
W Łodzi zmarł prof. Andrzej Nadolski, historyk wojskowości, archeolog.
-
W Łodzi zmarł Wadim Berestowski, reżyser filmowy, autor m.in. „Dwóch brygad”, „Tajemnicy dzikiego szybu” i szeregu filmów dla młodzieży.
-
W Warszawie zmarł Kazimierz Krukowski, aktor, reżyser i konferansjer.
-
Stan wojenny: zakończenie strajku okupacyjnego w kopalni „Ziemowit”.
-
Premiera pierwszego odcinka serialu telewizyjnego „Królowa Bona” w reżyserii Janusza Majewskiego, z Aleksandrą Śląską w roli tytułowej.
-
W Amhle zmarł Karl Doenitz, dowódca nazistowskiej Kriegsmarine, ostatni przywódca III Rzeszy.
-
W Bukareszcie zmarł Stefan Norris, scenograf, autor dekoracji w ponad 100 polskich filmach zrealizowanych przed 1939 rokiem. W czasie II wojny światowej internowany w Rumunii, pozostał w niej do końca życia, realizując szereg projektów teatralnych i filmowych i pełniąc także funkcję dyrektora artystycznego rumuńskiego Teatru Narodowego.
-
W Augustowie urodził się Adam Wysocki, kajakarz, czterokrotny olimpijczyk, dwukrotny mistrz świata i trzykrotny mistrz Europy.
-
W Krotoszynie urodził się Adam Wiedemann, poeta, prozaik, krytyk muzyczny i literacki.
-
W Warszawie urodziła się Anja Orthodox, wokalistka zespołu Closterkeller.
-
W Lublinie urodził się Marcin Świetlicki, poeta, prozaik, wokalista zespołów Świetliki oraz Czarne Ciasteczka.
-
W Krakowie urodził się Piotr Kosiński, dziennikarz muzyczny, autor popularnej audycji radiowej „Noc Muzycznych Pejzaży”, twórca wydawnictwa Rock-Serwis.
-
Rada Ministrów przyjęła uchwałę o utworzeniu ZOMO – Zmotoryzowanych Odwodów Milicji Obywatelskiej.
-
Uniwersytet Poznański zmienił nazwę na Uniwersytet im. Adama Mickiewicza.
-
W sowieckim więzieniu zmarł gen. Leopold Okulicki, ostatni Komendant Główny AK, skazany w moskiewskim procesie przywódców Polskiego Państwa Podziemnego; wg władz sowieckich przyczyną jego śmierci był paraliż i atak serca, część historyków twierdzi jednak, że równie prawdopodobne jest to, że gen. Okulicki zginął w wyniku egzekucji przeprowadzonej przez NKWD.
-
89 Polaków zostało zamordowanych przez UPA w Ihrowicy na Podolu.
-
W Pruszkowie zmarł Michał Znicz, aktor, reżyser, wystąpił m.in. w filmach „Pani minister tańczy”, „Kłamstwo Krystyny” i „Żołnierz królowej Madagaskaru”; w czasie II wojny światowej przebywał przez pewien czas w warszawskim getcie.
-
W Warszawie urodził się Bogdan Miś, matematyk, dziennikarz, popularyzator nauki.
-
W Wiśle spłonęła rezydencja prezydenta RP, modrzewiowy pałacyk myśliwski Fryderyka Habsburga. W miejscu spalonego pałacyku kilka lat później stanął nowy gmach, wg projektu Adolfa Szyszko-Bohusza.
-
W Krasnymstawie urodził się Witold Pyrkosz, aktor, niezapomniany Pyzdra z „Janosika”, Wichura z „Czterech pancernych i psa”, Balcerek z serialu komediowego „Alternatywy 4” i senior rodu Mostowiaków w „M jak miłość”.
-
We Lwowie zmarł Dawid Abrahamowicz, polityk konserwatywny, działacz społeczny, poseł do parlamentu wiedeńskiego, prezes Koła Polskiego w austriackiej Radzie Państwa, w latach 1907–1909 minister do spraw Galicji.
-
W Mońkach na Podlasiu urodziła się Maria Janion, historyczka literatury, krytyczka literacka, znawczyni polskiego i europejskiego romantyzmu, profesor Instytutu Badań Literackich PAN.
-
W Albertynie urodził się Mikołaj Kozakiewicz, socjolog, polityk, działacz ruchu ludowego, marszałek Sejmu X kadencji.
-
W teatrze „Reduta” w „Pastorałce” Leona Schillera zadebiutował na deskach teatralnych Aleksander Żabczyński.
-
W Pyzdrach urodziła się Ewa Petelska, scenarzystka i reżyserka, żona Czesława Petelskiego, z którym nakręciła m.in. „Ogniomistrza Kalenia”, „Kopernika”, „Kazimierza Wielkiego” i „Bołdyna”.
-
I wojna światowa: w okopach pod Ypres w Belgii żołnierze niemieccy i brytyjscy zaprzestali działań zbrojnych, opuścili okopy, śpiewali kolędy, a nawet grali w piłkę; wydarzenia te przeszły do historii jako rozejm bożonarodzeniowy.
-
We Lwowie urodził się Adam Rapacki, ekonomista, dyplomata i polityk, w PRL-u wieloletni minister spraw zagranicznych, autor planu utworzenia w Europie Środkowej strefy bezatomowej.
-
W Warszawie odsłonięty został pomnik Adama Mickiewicza.
-
W Niepołomicach urodził się Walerian Czuma, żołnierz Legionów Polskich, dowódca oddziałów polskich na Syberii (1918–1920), generał WP; bohaterski dowódca obrony Warszawy we wrześniu 1939 r.
-
W Woli Przemykowskiej pod Brzeskiem urodził się Jan Stańczyk, działacz społeczny i polityczny, członek Polskiej Partii Socjalistycznej, sekretarz generalny Centralnego Związku Górników w latach 1925–39, minister pracy w emigracyjnych rządach Władysława Sikorskiego i Stanisława Mikołajczyka.
-
W Sieradzu urodził się Antoni Antoine Cierplikowski, słynny fryzjer stylista; jego paryski salon stał się zalążkiem międzynarodowego imperium fryzjerskiego; wśród klientek Antoine'a były najsłynniejsze aktorki i artystki: Marlena Dietrich, Greta Garbo, Josephine Baker, Pola Negri, Isadora Duncan, Mata Hari, Brigitte Bardot, a także koronowane głowy.
-
W Starych Żukowicach koło Tarnowa urodził się Stefan Jaracz, aktor, reżyser, w latach 30. dyrektor warszawskiego Teatru Ateneum; wystąpił m.in. w filmach „Księżna Łowicka” i „Jego wielka miłość”.
-
W Woli Sękowej urodził się Adam Didur, śpiewak operowy, jeden z najsłynniejszych basów swojej epoki, występował w mediolańskiej La Scali, nowojorskiej Metropolitan Opera; organizator i pierwszy dyrektor Opery Śląskiej w Bytomiu.
-
W Warszawie zmarł Stanisław Jachowicz, bajkopisarz, pedagog.
-
W Oberndorf w Austrii po raz pierwszy wykonano kolędę „Stille Nacht” (Cicha noc).
-
Dekretem Fryderyka Augusta I powołana została Rada Stanu Księstwa Warszawskiego.
-
W Paryżu na ulicy Saint-Nicaisse doszło do próby zamachu na Napoleona Bonaparte, pierwszego konsula Francji. Zamachu przy użyciu wozu wypełnionego materiałami wybuchowymi dokonali rojalistyczni szuani, kierowani przez Georgesa Cadoudala.
-
W Tuhanowiczach urodziła się Maryla Wereszczakówna, szlachcianka, młodzieńcza miłość Adama Mickiewicza, upamiętniona w IV części „Dziadów” oraz wierszach „Do M***” i „Kurhanek Maryli”.
-
W Zaosiu koło Nowogródka urodził się Adam Mickiewicz, czołowy twórca romantyzmu polskiego; autor „Ody do młodości”, „Ballad i romansów”, poematów historycznych „Grażyna” i „Konrad Wallenrod”, „Sonetów krymskich”, „Dziadów”, a także poematu „Pan Tadeusz, czyli Ostatni zajazd na Litwie”, autor broszury publicystycznej „Księgi narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego”, publicysta, działacz polityczny; jego ciało zostało przewiezione do Paryża i pochowane na cmentarzu w podparyskim Montmorency; w 1890 r. szczątki poety sprowadzono do Polski i złożono w krypcie na Wawelu.
-
W Szczytnikach koło Kalisza urodził się Tomasz Łubieński, żołnierz i przedsiębiorca, szwoleżer gwardii Napoleona I, dowódca korpusu jazdy w czasie Powstania Listopadowego, współtwórca Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego.
-
W Sokółce na Podlasiu urodził się Ludwik Adam Dmuszewski, aktor, reżyser, dramatopisarz, śpiewak; od 1827 r. jeden z dyrektorów Teatru Narodowego.
-
We Wrocławiu zmarła księżniczka legnicko-brzeska Karolina Piastówna (Charlotte von Liegnitz-Brieg-Wohlau), ostatnia przedstawicielka dynastii Piastów.
-
Pisarz wojska zaporoskiego, Bohdan Chmielnicki, podpisał w Borownicy w imieniu Kozaków akt kapitulacji tzw. powstania Pawluka. Według zapisów traktatu rejestr kozacki ograniczono do 6 tysięcy żołnierzy.
-
Inkorporacja Mazowsza do Korony.
-
W Koczin w Indiach zmarł Vasco da Gama, portugalski żeglarz; w 1497 r. pod jego dowództwem wyruszyła z Lizbony flotylla, której celem było dotarcie do Indii drogą wokół Afryki; po opłynięciu Przylądka Dobrej Nadziei i przebyciu Oceanu Indyjskiego w maju 1498 r. dopłynął do zachodniego wybrzeża Indii w pobliżu miasta Kalikut – otwierając tym samym bezpośrednią drogę morską pomiędzy Europą a Indiami.
-
W Krakowie zmarł Jan Kanty, teolog, filozof, profesor Akademii Krakowskiej; kanonizowany w 1767 r.
-
Kardynał Benedykt Gaetani wybrany został papieżem, przyjmując imię Bonifacego VIII (1294–1303).
-
Armia mongolska pod dowództwem Nogaja rozpoczęła oblężenie Krakowa.