Kalendarz historyczny
1 maja
-
Polska weszła w skład Unii Europejskiej. Do wspólnoty dołączyły także Czechy, Słowacja, Węgry, Litwa, Łotwa, Estonia, Słowenia, Cypr i Malta.
-
W Warcie urodził się Stanisław Skarżyński, pilot, ppłk WP; w 1933 r. ustanowił lotniczy rekord świata przelatując samotnie samolotem RWD-5 nad południowym Atlantykiem; w czasie II wojny światowej m.in. w 305 dywizjonie bombowym „Ziemi Wielkopolskiej”; zginął w czerwcu 1942 r. na Morzu Północnym.
-
W Warszawie zmarła Wanda Wiłkomirska, wybitna skrzypaczka, solistka Filharmonii Narodowej w Warszawie, znana z prawykonań wielu polskich utworów, m.in. Grażyny Bacewicz i Krzysztofa Pendereckiego.
-
W Rzymie odbyły się uroczystości beatyfikacyjne papieża Jana Pawła II.
-
Wszedł w życie Traktat Amsterdamski.
-
W stulecie encykliki Leona XIII „Rerum Novarum” Jan Paweł II ogłosił encyklikę „Centesimus annus”.
-
Utworzono Parki Narodowe: Poleski i Drawieński.
-
W Warszawie zmarł Edward Ochab, działacz komunistyczny, I sekretarz KC PZPR w 1956 r., przewodniczący Rady Państwa w latach 1964–1968.
-
Papież Jan Paweł II beatyfikował Edytę Stein – niemiecką filozofkę pochodzenia żydowskiego, karmelitankę zamordowaną w 1942 r. w KL Auschwitz-Birkenau.
-
W Nowym Tomyślu urodził się Mateusz Kościukiewicz, aktor teatralny i filmowy, laureat Nagrody im. Zbyszka Cybulskiego za rolę w filmie „Matka Teresa od kotów”.
-
Stan wojenny: na wezwanie TKK NSZZ „Solidarność” odbyły się niezależne pochody i demonstracje. W Gdańsku, Gdyni, Warszawie, Wrocławiu, Szczecinie, Poznaniu, Krakowie i Nowej Hucie manifestantów zaatakowały oddziały ZOMO; w wyniku działań milicji śmierć ponieśli dwaj robotnicy: Ryszard Smagur i Bernard Łyskawa; zatrzymano około 1000 osób.
-
Stan wojenny: w wielu miastach Polski odbyły się kontrpochody pierwszomajowe organizowane przez podziemną „Solidarność”.
-
W Gdańsku urodził się Jacek Dehnel, poeta, pisarz, tłumacz; autor m.in. powieści „Lala”, „Balzakiana”, „Saturn. Czarne obrazy z życia mężczyzn z rodziny Goya” i „Matka Makryna”.
-
Premiera filmu Jerzego Kawalerowicza „Cień”.
-
Powstał Zespół Filmowy „Kadr”.
-
Rozpoczął działalność warszawski Teatr Komedia.
-
W Warszawie urodziła się Joanna Szczepkowska, aktorka, pisarka, prezes ZASP (2010); wystąpiła m.in. w filmach „Jezioro Bodeńskie”, „Kronika wypadków miłosnych”, „Cudzoziemka”, „Dwa księżyce”, a także w serialach „Dom” oraz „Sława i chwała”.
-
W Warszawie oddano do użytku Dom Partii, w którym mieściła się siedziba KC PZPR, a w latach 1991–2000 Giełda Papierów Wartościowych.
-
W więzieniu NKWD we Włodzimierzu nad Klaźmą zmarł Klemens Szeptycki, przełożony greckokatolickiego klasztoru studytów w Uniowie pod Przemyślanami, błogosławiony Kościoła katolickiego; Sprawiedliwy wśród Narodów Świata.
-
W Warszawie urodził się Michał Kwieciński, reżyser i producent filmowy; twórca m.in. filmu „Jutro idziemy do kina”.
-
Rozkaz marszałka Konstantego Rokossowskiego dotyczący „czystki” i rusyfikacji dowództwa WP.
-
Utworzono Świętokrzyski Park Narodowy.
-
Rozpoczął się pierwszy kolarski „Wyścig Pokoju”.
-
W Krakowie urodził się Tadeusz Huk, aktor, przez wiele lat związany ze Starym Teatrem w Krakowie; wystąpił m.in. w filmach „Aktorzy prowincjonalni”, „Danton”, „Demony wojny wg Goi”, „Operacja Samum”, a także w serialu „Z biegiem lat, z biegiem dni”.
-
W Warszawie urodził się Krzysztof Knittel, kompozytor, pedagog.
-
W Warszawie urodziła się Grażyna Barszczewska, aktorka, od 1983 r. związana z Teatrem Polskim w Warszawie; wystąpiła m.in. w filmach „Anioł w szafie”, „Łabędzi śpiew”, „Wszystko, co najważniejsze”, a także w serialu „Kariera Nikodema Dyzmy”.
-
W Berlinie samobójstwo popełnił Joseph Goebbels, niemiecki zbrodniarz wojenny, od 1924 r. w NSDAP, gauleiter Berlina, minister propagandy III Rzeszy, jeden z najbliższych współpracowników Adolfa Hitlera, według jego testamentu kanclerz Rzeszy; Goebbels wraz z żoną podali truciznę swoim sześciorgu dzieciom, a następnie zastrzelili się.
-
W nocy z 1 na 2 maja oddział Narodowych Sił Zbrojnych por. Romana Dziemieszkiewicza ps. Pogoda uwolnił z aresztu Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Krasnosielcu koło Makowa Mazowieckiego kilkudziesięciu żołnierz NSZ i Armii Krajowej, przeznaczonych do wywiezienia do ZSRS.
-
W KL Auschwitz zamordowany został Icchak Kacenelson, żydowski poeta i dramaturg, autor poematu „Pieśń o zamordowanym żydowskim narodzie”.
-
Do warszawskiego getta przyjechała niemiecka ekipa filmowa przygotowująca antyżydowski film propagandowy.
-
We Frampolu koło Białegostoku urodził się Edward Redliński, pisarz, autor „Konopielki”.
-
W Wilnie urodziła się Elwira Seroczyńska, łyżwiarka, wicemistrzyni olimpijska ze Squaw Valley (1960), mistrzyni świata (1962).
-
W Łodzi urodził się Stanisław Mikulski, aktor, odtwórca roli Hansa Klossa w serialu „Stawka większa niż życie”, wystąpił również m.in. w filmach „Kanał”, „Ewa chce spać”, „Pan Samochodzik i templariusze”.
-
W Lisku nad Biebrzą urodził się Mirosław Milewski, działacz komunistyczny, w czasach PRL-u funkcjonariusz Urzędu Bezpieczeństwa, szef wywiadu i minister spraw wewnętrzny PRL.
-
Polska została członkiem Światowego Związku Pocztowego (UPU).
-
W Warszawie urodził się Zbigniew Uniłowski, pisarz.
-
W Warszawie urodziła się Krystyna Skarbek, Polka pracująca w czasie II wojny światowej dla brytyjskiego SOE – Special Operations Executive (Kierownictwa Operacji Specjalnych); jedna z najwybitniejszych agentek wywiadu w historii.
-
W Warszawie wojsko rosyjskie zmasakrowało demonstrację pierwszomajową. Zginęło 37 osób, a kilkadziesiąt zostało rannych. Równie dramatycznie przebiegły manifestacje w Lublinie i Łodzi, gdzie zginęło po kilkanaście osób.
-
W Warszawie urodził się Aleksander Wat (właść. Aleksander Chwat), poeta, prozaik, tłumacz; przedstawiciel polskiego futuryzmu; autor „Ja z jednej strony i Ja z drugiej strony mego mopsożelaznego piecyka”; od 1940 r. więziony przez NKWD, następnie wywieziony do Kazachstanu; wnikliwą analizą komunizmu jest jego „Mój wiek. Pamiętnik mówiony”; redaktor „Miesięcznika Literackiego”.
-
W Petersburgu urodził się Nikołaj Jeżow, w latach 1936–1938 ludowy komisarz spraw wewnętrznych (NKWD); bezpośredni wykonawca rozkazów Stalina w okresie Wielkiego Terroru; odpowiedzialny m.in. za przeprowadzenie tzw. operacji polskiej (1937–1938), w czasie której w ZSRS zginęło około 140 tys. Polaków; rozstrzelany w 1940 r. w Moskwie, po tajnym procesie.
-
Bunt łódzki – pierwszomajowe demonstracje robotników z Łodzi i okolic przerodziły się w krwawo stłumiony sześciodniowy strajk powszechny; był on jednym z największych strajków powszechnych i wywarł duży wpływ na rozwój zorganizowanego ruchu robotników (m.in. powstanie SDKPiL oraz PPS).
-
Na ziemiach polskich po raz pierwszy obchodzono Święto Pracy.
-
W Rusinowie koło Kozienic urodził się Stanisław Patek, prawnik, związany z PPS, obrońca w procesach politycznych przed carskimi sądami; uczestnik konferencji pokojowej w Paryżu (1919); minister spraw zagranicznych (1920–1921); poseł RP w Japonii (1921–1926), w Związku Sowieckim (1926–1932), ambasador w USA (1933–1935); senator (1936–1939); zginął w czasie Powstania Warszawskiego.
-
W Księstwie Warszawskim wszedł w życie Kodeks Napoleona.
-
W katedrze wawelskiej odbył się ślub oraz wspólna koronacja Anny Jagiellonki i Stefana Batorego.