Biblioteka im. Zielińskich Towarzystwa Naukowego Płockiego w Płocku. Fot. PAP/M. Bednarski
Towarzystwo Naukowe Płockie (TNP) udostępniło w wersji cyfrowej siedem starodruków z XVI w. Należą one do najstarszej i zarazem najcenniejszej części księgozbioru tamtejszej Biblioteki im. Zielińskich. Przed digitalizacją cztery zabytkowe księgi poddano konserwacji.
Wśród starodruków, które TNP udostępniło obecnie w formie cyfrowej, znalazły się m.in. dzieła: Macieja Miechowity „Tractatus de duabus Sarmatiis, Asiana et Europiana et de contentis in eis” wydane w Krakowie w 1517 r. oraz Stanisława Karnkowskiego „Messiasz albo kazania o upadku y naprawie rodzaju ludzkiego ...” opublikowane w Poznaniu w 1597 r.
Jak poinformowała dyrektor Biblioteki im. Zielińskich TNP dr Grażyna Szumlicka-Rychlik, prace związane z digitalizacją, a także konserwacją zabytkowych ksiąg zrealizowano w ramach projektu dofinansowanego przez Fundację „Fundusz Grantowy dla Płocka” - kwota wsparcia wyniosła 10 tys. zł, przy czym koszt całego zadania to ponad 17 tys. zł.
„Cztery z siedmiu starodruków objętych projektem poddano przed digitalizacją pełnej konserwacji” – powiedziała PAP dr Szumlicka-Rychlik. Wyjaśniła, iż prace te polegały m.in. na rozłożeniu ksiąg na poszczególne składki, oczyszczeniu i myciu kart, zwłaszcza, gdy były one zagrzybione, a po wysuszeniu - na uzupełnieniu ich ubytków oraz na ponownym złożeniu składek w blok ksiąg. „Tam, gdzie wymagał tego stan zachowania, wykonano nowe oprawy starodruków, skórzane, a w jednym przypadku także pergaminową” – wyjaśniła dyrektor Biblioteki im. Zielińskich TNP.
Jedną z XVI-wiecznych ksiąg, które wchodzą w skład zbiorów specjalnych tej placówki, a w ramach projektu przeszły gruntowną konserwacje było dzieło Stanisława Grodzickiego „O czyscu kazanie wtóre… 26 dnia stycznia miane... przy pogrzebie... Olbrichta Radziwiła” wydane w Wilnie w 1593 r.
Dyrektor Biblioteki im. Zielińskich TNP, podkreśliła, że zbiór starodruków pochodzących z XVI wieku liczy tam w sumie 782 tytuły. Zasób ten posiada kwalifikację do Narodowego Zasobu Bibliotecznego. „Są to jedne z najstarszych ksiąg w naszych zbiorach. Wiele z nich, myślę, że trzy czwarte, wymaga niezbędnych prac konserwatorskich w pełnym zakresie lub przynajmniej częściowej” – zaznaczyła dr Szumlicka-Rychlik.
Przypomniała zarazem, iż ramach prowadzonych od wielu lat działań Biblioteki im. Zielińskich TNP, obejmujących zarówno digitalizację, jak i poprzedzającą ją niezbędną konserwację zabytkowych zasobów, dotychczas, pozyskując dotacje z różnych źródeł, udało się tam zabezpieczyć cyfrowo „niemalże cały cenny zbiór 93 inkunabułów z XV wieku”.
Digitalizowane dzieła z kolekcji Biblioteki im. Zielińskich TNP dostępne są w wirtualnej bibliotece cyfrowej na stronie Płocka Biblioteka Cyfrowa oraz Europeana.
TNP powstało w 1820 r. To najstarsza tego typu instytucja w Polsce. Prowadzi badania regionalne, seminaria, a także wykłady, odczyty i wystawy. Od 2014 r. jest organizacją pożytku publicznego. Będąca częścią TNP Biblioteka im. Zielińskich jest jedną z siedmiu najstarszych w kraju. Jej księgozbiór liczy ponad 403 tys. jednostek. Od 2003 r. prowadzona jest tam digitalizacja, której celem jest opracowanie w formie cyfrowej całości zabytkowej kolekcji.
W kolekcji starodruków znajdują się tam m.in. pochodzące z XV wieku inkunabuły, jak „Expositio super toto Psalterio” Joannesa de Turrecrematy, najstarszy polski druk tłoczony, wydany w Krakowie w 1474 r. oraz Biblia z 1478 r. pochodząca z drukarni Antoniusa Kobergera w Norymberdze, „Boska Komedia” Dantego Alighieri z 1487 r., „Kronika świata” Wernera Rolewincka z 1492 r., a także pierwsze wydanie „De revolutionibus orbium coelestium” Mikołaja Kopernika z 1543 r.
W Bibliotece im. Zielińskich TNP znajduje się również pierwsza na świecie drukowana książka o rakietach „Artis magnae artilleriae pars prima” Kazimierza Siemienowicza z 1650 r. oraz „Statut Łaskiego”, jeden z sześciu wydanych na pergaminie z najstarszym drukowanym tekstem „Bogurodzicy” z 1506 r. Placówka posiada również jedyne w polskich zbiorach pierwsze wydanie kompletu 80 grafik „Los Caprichos” Francisco Goi z 1799 r.
Biblioteka im. Zielińskich ma także pierwsze XIX-wieczne wydania dzieł Adama Mickiewicza, Juliusza Słowackiego i Zygmunta Krasińskiego oraz kolekcję prasy, w sumie ponad 5,5 tys. tytułów, wśród których są m.in. „Goniec Płocki” (1830-1831), a także „Biblioteka Warszawska” (1841-1914), „Tygodnik Ilustrowany” (1859-1939) oraz „Gazeta Warszawska” (1787-1939). (PAP)
mb/ itm/
