Wywiady

Kluczowym celem władz sowieckich było pozbycie się wszystkich, którzy mogli przeszkadzać we wprowadzaniu nowego porządku. Jednym z kryteriów wyboru deportowanych były umiejętności posiadane przez zsyłanych lub ich przeszłość – mówi PAP prof. Daniel Boćkowski, historyk z Uniwersytetu w Białymstoku. 80 lat temu, 10 lutego 1940 r., ZSRS dokonał pierwszej deportacji Polaków z Kresów.

Państwo polskie zarówno za komuny, jak i po transformacji nie podejmowało działań, które podejmowały inne państwa, m.in. Turcja, która na wszystkich najważniejszych uczelniach amerykańskich ufundowała katedry zajmujące się jej historią. Nawet Rumunia Nicolae Ceaușescu ufundowała katedrę na jednym z uniwersytetów w USA – mówi PAP prof. Dariusz Kołodziejczyk, historyk z UW.

„Wyzwolenie Warszawy” w odniesieniu do 17 stycznia 1945 r. to jedno z tych określeń, słów wytrychów, które idą w parze z akceptacją imperialnej polityki Stalina – mówi historyk, dr hab. Andrzej Zawistowski.

Dla Rogera Scrutona było jasne, że należy konserwować nie po prostu „coś z przeszłości”, ale to, co jest najbardziej wartościowe: dobro, prawdę i piękno. Te trzy filary zachodniej kultury widział i u czeskich dysydentów, i w „Solidarności”, a nie mógł ich dostrzec w komunizmie, który tak inspirował – i to w najgorszym, maoistowskim wydaniu – rewolucję 1968 r. – mówi PAP dr hab. Michał Łuczewski, socjolog z Uniwersytetu Warszawskiego.

W bogatej spuściźnie Józefa Lipskiego nie ma jakichkolwiek śladów postawy antysemickiej. Nie był antysemitą, i to nie tylko w rozumieniu ówczesnym, lecz i dzisiejszym. Polska dyplomacja w Niemczech pod jego kierunkiem podejmowała wysiłki na rzecz ochrony życia polskich Żydów w Rzeszy – mówi PAP prof. Mariusz Wołos, historyk z PAN oraz Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie.

Największym osiągnięciem prymasa Glempa jest to, co stało się po 13 grudnia 1981 r. Wówczas Kościół bardzo szeroko otworzył się na potrzeby społeczeństwa dotkniętego stanem wojennym. Stał się przestrzenią alternatywną wobec państwa komunistycznego – mówi PAP prof. Jan Żaryn, historyk z UKSW. 90 lat temu, 18 grudnia 1929 r., urodził się Józef Glemp, prymas Polski w latach 1981–2009.

Wielki ruch „Solidarności” został zredukowany do kilkunastu tysięcy najbardziej odważnych działaczy, którzy pozostając w głębokiej konspiracji, mieli ograniczone zaufanie do innych. To sprzyjało rozbijaniu różnego typu sieci społecznych, które mogłyby wzmacniać polskie społeczeństwo obywatelskie. Stan wojenny w ogromnym stopniu zachwiał zaufaniem międzyludzkim – mówi PAP historyk Grzegorz Wołk z Biura Badań Historycznych IPN.

Lista Ładosia prawdopodobnie nigdy nie będzie kompletna. Dziś zawiera aż 3 262 nazwiska, ale po numerach seryjnych paszportów widać, że wielu nazwisk nadal brakuje. Oceniamy, że nazwiska i imiona od 5 do 7 tys. osób są nam wciąż nieznane – mówią PAP ambasador RP w Szwajcarii dr Jakub Kumoch i Monika Maniewska, kierownik zespołu pozyskiwania archiwów Instytutu Pileckiego.

Sowieci tworzyli tę otoczkę, aby udowodnić wcześniej głoszone tezy propagandowe. Twierdzili, że nie dokonują aneksji ziem polskich, ale przywracają do macierzy, czyli narodów ZSRS, oderwane ziemie ukraińskie i białoruskie – mówi PAP prof. Daniel Boćkowski, historyk z Uniwersytetu w Białymstoku. 80 lat temu Rada Najwyższa ZSRS nadała obywatelstwo mieszkańcom Kresów zagarniętych we wrześniu ’39.

W naszej narodowej historii Ryszard Kaczorowski zapisał się jako człowiek w pełni oddany Polsce w każdym okresie swojego życia. Jego śmierć w pewnym sensie była również symboliczna – zamykała życie, które polegało na pełnieniu służby Polsce – mówi PAP prof. Marek Wierzbicki, historyk z KUL oraz IPN.