Wywiady

Powstania Śląskie nie mają, ale też nigdy nie miały, statusu wydarzeń o charakterze centralnym, kojarzą się raczej regionalnie. W czasie obchodów być może mocniej przebiją się do dyskursu publicznego, natomiast bardzo trudno mi powiedzieć, na ile ta pamięć o nich faktycznie się utrwali – mówi PAP dr Sebastian Rosenbaum, historyk z Oddziału IPN w Katowicach.

Chociaż Anna Walentynowicz jest coraz bardziej znana, to obserwujemy za mało odniesień do jej życia i jej ideałów w szeroko rozumianym życiu publicznym – mówi PAP Adam Chmielecki, politolog, współautor publikacji biograficznych o współzałożycielce NSZZ „Solidarność”.

Dmowski uchodzi za polityka prorosyjskiego, co nie jest uzasadnione w świetle tego, co wiemy o motywach tzw. orientacji na Rosję w latach 1907–1914. W 1930 r. ogłosił serię czterech artykułów, w których wypowiedział się przeciw udziałowi Polski w „wyprawie krzyżowej” przeciw ZSRS. I tyle. Ale pogląd, że działania te wiązały się z szerszymi geopolitycznymi koncepcjami trwałego związku Polski z Rosją, to wytwór propagandy piłsudczykowskiej lat trzydziestych, powielony w PRL – mówi PAP prof. Krzysztof Kawalec, historyk z Uniwersytetu Wrocławskiego.

Powstania Warszawskiego nie zdemitologizujemy nigdy, bo już jesteśmy jego częścią. Nawet jeśli o nim zapomnimy, to prawda o tym mieście jest taka, że było tu powstanie i jest ono wydarzeniem fundującym. Tego nic nie zmieni – mówi PAP dr hab. Michał Łuczewski, socjolog z Uniwersytetu Warszawskiego.

Organizację powstania powszechnego Polskie Państwo Podziemne planowało od pierwszych dni okupacji. Miało ono wybuchnąć m.in. w stolicy. W kolejnych latach zamierzenia te uległy zmianie – mówi PAP Michał Tomasz Wójciuk z działu historycznego Muzeum Powstania Warszawskiego.

Przed wojną instruktor harcerski, podczas okupacji dowódca Batalionu "Zośka", powstaniec warszawski, po wojnie mieszkaniec odległej Patagonii - kpt. Ryszard Białous. Dla komunistów był kimś, o kim lepiej nie mówić - mówi PAP historyk Mariusz Olczak, wicedyrektor Archiwum Akt Nowych.

Kazimierz Sabbat był wychowankiem II Rzeczypospolitej i dlatego po napaści na Polskę Niemiec i ZSRS uważał za naturalne kontynuowanie walki o wolną Polskę – mówi PAP prof. Marek Wierzbicki, historyk, autor książki „Człowiek z Polski. Prezydent Kazimierz Sabbat (1913–1989) i polska emigracja niepodległościowa”.

Na postrzeganie I wojny światowej i pamięć o niej wpłynęły przede wszystkim doświadczenia II wojny, które zdominowały narrację i refleksję nad wojną w ogóle, pamięcią i tożsamością – mówi PAP historyk prof. Halina Parafianowicz z Uniwersytetu w Białymstoku.

Historię w wydaniu światowym piszą głównie historycy zachodni z perspektywy doświadczeń własnych państw i narodów, dlatego cierpienia i skala zniszczeń ziem polskich w czasie I wojny światowej są tematem rzadko obecnym w narracji historycznej czy publicystyce – mówi PAP historyk prof. Andrzej Chwalba z UJ.

Powstanie Warszawskie jest warszawskie wyłącznie z nazwy. Polacy mają świadomość tego, że powstańcy walcząc o stolicę, walczyli o wolną Polskę. 75. rocznica na pewno to pokaże – mówi PAP Jan Ołdakowski, dyrektor Muzeum Powstania Warszawskiego.