10 GRUDNIA

• 1942 / 80 lat

  Nota ministra spraw zagranicznych RP Edwarda Raczyńskiego do rządów Narodów Zjednoczonych dotycząca niemieckich zbrodni na ludności żydowskiej w okupowanej Polsce.

• 1912 / 110 lat

  W Krakowie urodził się Jerzy Turowicz, dziennikarz, publicysta, wieloletni redaktor naczelny „Tygodnika Powszechnego”.

• 2021 / 1 rok

  W Paryżu zmarł Andrzej Wat, historyk sztuki, autor rozpraw naukowych i książek o Janie Lebensteinie, popularyzator twórczości Augusta Zamoyskiego, zesłaniec do Kazachstanu. Syn pisarza Aleksandra Wata i Pauliny Wat.

• 2019 / 3 lata

  Olga Tokarczuk odebrała literacką Nagrodę Nobla za rok 2018.

• 2019 / 3 lata

  W Warszawie zmarł Adam Słodowy, popularyzator nauki i prowadzący program „Zrób to sam” w Telewizji Polskiej. Program nadawany był przez 24 lata między 1959 a 1983 r.

• 2007 / 15 lat

  Ruszyła Biełsat TV – satelitarny kanał Telewizji Polskiej nadawany w języku białoruskim.

• 2006 / 16 lat

  W Santiago w Chile zmarł gen. Augusto Pinochet, władzę przejął w 1973 r. w wyniku przewrotu wojskowego, obalając lewicowego prezydenta Salvadora Allende; wojskowa junta z Pinochetem jako prezydentem rządziła przez 17 lat, wprowadzając wolnorynkowe reformy gospodarcze; wobec opozycji stosowała brutalne represje, liczbę zamordowanych i tych, którzy "zniknęli" w okresie dyktatury szacuje się na kilka tysięcy, a torturowanych na 38 tys.; w 1990 r. Pinochet przekazał funkcję prezydenta demokratycznie wybranemu następcy Patricio Aylwinowi, zachowując stanowisko naczelnego dowódcy armii, ustąpił z niego w 1998 r., obejmując fotel dożywotniego senatora.

• 2003 / 19 lat

  W Poznaniu zmarł prof. Janusz Pajewski, historyk.

• 1996 / 26 lat

  W Warszawie zmarła Maryna Zagórska, tłumaczka literatury pięknej, współpracowniczka Komitetu Obrony Robotników, żona poety Jerzego Zagórskiego; Sprawiedliwa wśród Narodów Świata.

• 1996 / 26 lat

  Wisława Szymborska odebrała Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury.

• 1994 / 28 lat

  Zmarła Krystyna Tustanowska, pseudonim Tina, żołnierka Armii Krajowej, uczestniczyła w wielu akcjach AK: w zamachu na Kutscherę i odbiciu „Rudego” pod Arsenałem.

• 1992 / 30 lat

  Zmarł Ignacy Loga-Sowiński, polityk i działacz związkowy, od lat 30. związany z ruchem komunistycznym; w PRL m.in. członek KC PZPR i Rady Państwa.

• 1991 / 31 lat

  W Maastricht w Holandii zakończył się szczyt 12 państw EWG, podczas którego uzgodniono traktat o unii gospodarczej i politycznej.

• 1989 / 33 lata

  Telwizyjna premiera filmu „Dekalog I” w reżyserii Krzysztofa Kieślowskiego.

• 1989 / 33 lata

  W Nowej Hucie zdemontowano pomnik Włodzimierza Lenina.

• 1986 / 36 lat

  Lech Wałęsa powołał Komisję Interwencji i Praworządności NSZZ „Solidarność”, którą kierował Zbigniew Romaszewski.

• 1984 / 38 lat

  Zgromadzenie Ogólne ONZ przyjęło Konwencję w sprawie zakazu stosowania tortur.

• 1983 / 39 lat

  Danuta Wałęsa wraz z synem odebrała w Oslo przyznaną Lechowi Wałęsie Pokojową Nagrodę Nobla.

• 1982 / 40 lat

  W meczu koszykarskiej ekstraklasy Górnik Wałbrzych - Pogoń Szczecin zawodnik Górnika Mieczysław Młynarski zdobył 90 punktów. Do dziś wynik ten pozostaje rekordem polskiej ligi.

• 1980 / 42 lata

  Czesław Miłosz odebrał literacką Nagrodę Nobla.

• 1980 / 42 lata

  Przy Krajowej Komisji Porozumiewawczej NSZZ „Solidarność” powstał Komitet Obrony Więzionych za Przekonania.

• 1978 / 44 lata

  W Pucku urodził się Daniel Pliński, siatkarz, pięciokrotny mistrz Polski, mistrz Europy z 2009 roku i wicemistrz świata z roku 2006.

• 1972 / 50 lat

  Premiera filmu „Trzeba zabić tę miłość” w reżyserii Janusza Morgensterna.

• 1969 / 53 lata

  Premiera filmu „Czyż nie dobija się koni?” w reżyserii Sydneya Pollacka.

• 1966 / 56 lat

  Pierwszy album studyjny „Czerwonych Gitar” – „To właśnie my”.

• 1965 / 57 lat

  W Londynie zmarł Michał Grażyński, członek POW, uczestnik Powstań Śląskich; w latach 1926–1939 wojewoda śląski; przewodniczący ZHP od 1931 do 1939 r., następnie przewodniczący ZHP poza granicami Kraju (1946–1960); po wojnie na emigracji w Wielkiej Brytanii.

• 1962 / 60 lat

  Światowa premiera filmu „Lawrence z Arabii” opowiadającego o losach Thomasa Edwarda Lawrence'a, brytyjskiego archeologa, podróżnika, żołnierza i agenta wywiadu, uczestnika I wojny światowej na Bliskim Wschodzie.

• 1959 / 63 lata

  Zmarł Andrzej Sołtan, fizyk, twórca i pierwszy dyrektor Instytutu Badań Jądrowych.

• 1956 / 66 lat

  Decyzją Rady Państwa Stalinogród powrócił do historycznej nazwy – Katowice.

• 1956 / 66 lat

  W Szczecinie wybuchły antysowieckie zamieszki, zaatakowano m.in. budynek konsulatu ZSRS, komisariaty MO, Centralne Więzienie oraz Prokuraturę Wojewódzką.

• 1953 / 69 lat

  W Warszawie zmarła Lucyna Messal (Messalka), aktorka, śpiewaczka, tancerka, primadonna operetki warszawskiej.

• 1948 / 74 lata

  Zgromadzenie Ogólne ONZ uchwaliło Powszechną Deklarację Praw Człowieka.

• 1946 / 76 lat

  W Zabrzu urodził się Jan Sawka, grafik, malarz. Zajmował się plakatem i grafiką ilustracyjną.

• 1945 / 77 lat

  W Zamościu urodził się Marek Grechuta, piosenkarz, poeta, kompozytor, wykonawca przebojów „Dni, których nie znamy”, „Będziesz moją panią”, „Niepewność”, „Korowód”.

• 1943 / 79 lat

  W Moskwie zmarł Alfred Lampe, działacz komunistyczny, członek KC KPP; współorganizator Związku Patriotów Polskich w Związku Sowieckim oraz 1 Dywizji Piechoty im. T. Kościuszki.

• 1940 / 82 lata

  W Białymstoku urodził się Aleksander Smolar, publicysta, w czasach PRL działacz opozycji demokratycznej, rzecznik Komitetu Obrony Robotników. Założyciel kwartalnika „Aneks”; w latach 1991–2020 prezes Fundacji im. Stefana Batorego.

• 1936 / 86 lat

  W Lidzie urodził się Roman Załuski, reżyser i scenarzysta, autor filmów „Kardiogram” (1971), „Sekret” (1973), „Och, Karol” (1985), „Kogel-mogel” (1988).

• 1936 / 86 lat

  W Warszawie zmarł Leon Wasilewski, działacz i teoretyk PPS, dyplomata, historyk i publicysta, ojciec Wandy Wasilewskiej, działaczki komunistycznej

• 1927 / 95 lat

  W Genewie marszałek Józef Piłsudski wziął udział w sesji Rady Ligi Narodów poświęconej normalizacji stosunków polsko-litewskich.

• 1924 / 98 lat

  Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury odebrał Władysław Reymont.

• 1911 / 111 lat

  Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii odebrała Maria Skłodowska-Curie.

• 1909 / 113 lat

  W Niechanowie w pobliżu Gniezna urodził się Adam Borys, ps. Pług, podpułkownik WP, cichociemny; organizator i pierwszy dowódca batalionu „Parasol” Kierownictwa Dywersji KG AK.

• 1905 / 117 lat

  Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury odebrał Henryk Sienkiewicz.

• 1903 / 119 lat

  Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki odebrali Maria Skłodowska-Curie i jej mąż Pierre Curie. 

• 1901 / 121 lat

  W Sztokholmie po raz pierwszy wręczono Nagrody Nobla.

• 1900 / 122 lata

  W Wilnie urodził się Henryk Niewodniczański, fizyk, członek PAN, twórca Instytutu Fizyki Jądrowej w Krakowie.

• 1896 / 126 lat

  W San Remo we Włoszech zmarł Alfred Nobel, szwedzki naukowiec, wynalazca, fundator Nagrody Nobla.

• 1895 / 127 lat

  W Dębnie urodził się Józef Janos, twórca ludowy, poeta i rzeźbiarz.

• 1893 / 129 lat

  W Krakowie urodził się Jerzy Stempowski, eseista, krytyk literacki, epistolograf, publicysta.

• 1890 / 132 lata

  Zakończono budowę New York World Building – pierwszego drapacza chmur w Nowym Jorku. Liczący 109 metrów wysokości budynek rozebrano w roku 1955.

• 1870 / 152 lata

  W Bohdanowie urodził się Ferdynand Ruszczyc, malarz, grafik, rysownik.

• 1865 / 157 lat

  Na tron Królestwa Belgii wstąpił Leopold II Koburg.

• 1850 / 172 lata

  W Aleppo w Syrii zmarł Józef Bem, uczestnik wojny 1812–1813 i Powstania Listopadowego. W czasie Wiosny Ludów dowódca rewolucyjnego Wiednia. Podczas powstania węgierskiego (1848–1849) stał na czele wojsk w Siedmiogrodzie, a następnie był naczelnym wodzem armii węgierskiej. Po upadku powstania służył w armii tureckiej jako Murat Pasza.

• 1830 / 192 lata

  Powstanie Listopadowe: Franciszek Ksawery Drucki-Lubecki i Jan Jezierski zostali wydelegowani przez dyktatora gen. Józefa Chłopickiego do Sankt Petersburga na rozmowy z carem Mikołajem I, które miały doprowadzić do kompromisowego zakończenia konfliktu.

• 1805 / 217 lat

  W Zalesiu urodziła się Amelia z Ogińskich Załuska, kompozytorka, malarka, poetka, współzałożycielka uzdrowiska w Iwoniczu.

• 1796 / 226 lat

  Car Rosji Paweł I ogłosił amnestię dla zesłanych na Syberię uczestników Powstania Kościuszkowskiego.

• 1791 / 231 lat

  W Offenbach k. Frankfurtu n/Menem zmarł urodzony na Podolu Jakub Frank, przywódca oraz twórca żydowskiej sekty frankistów, cadyk, mistyk, samozwańczy prorok, astrolog i alchemik.

• 1773 / 249 lat

  Urodziła się Antonina Campi-Miklasiewicz, śpiewaczka operowa.

• 1671 / 351 lat

  Turcja wypowiedziała Rzeczpospolitej wojnę, żądając wycofania polskich wojsk z Podola i Ukrainy.

• 1520 / 502 lata

  W Wittenberdze Marcin Luter publicznie spalił potępiającą go bullę „Exsurge Domine” („Powstań Panie”), wydaną przez papieża Leona X.

• 1339 / 683 lata

  W Starym Sączu zmarła Jadwiga Bolesławówna, żona Władysława Łokietka, w latach 1320–1333 królowa Polski, matka Kazimierza III Wielkiego.