8 PAźDZIERNIKA

• 1939 / 85 lat

  W Berlinie Adolf Hitler podpisał dekret o włączeniu do III Rzeszy polskich ziem zachodnich i północnych.

• 1834 / 190 lat

  W Lochrist we Francji urodził się Bronisław Szwarce, działacz niepodległościowy, inżynier; członek Komitetu Centralnego Narodowego (1862); aresztowany przez władze rosyjskie w 1862 r.; w więzieniach i na zesłaniu spędził 30 lat.

• 2018 / 6 lat

  W Warszawie zmarł Piotr Pawłowski, twórca i prezes Fundacji Integracja i Stowarzyszenia Przyjaciół Integracji, działacz społeczny, który pracował na rzecz likwidacji barier architektonicznych, cyfrowych, społecznych i prawnych dotyczących osób z niepełnosprawnościami.

• 2017 / 7 lat

  Na Stadionie Narodowym w Warszawie Polska pokonała Czarnogórę 4:2 i zapewniła sobie awans do Mistrzostw Świata w Piłce Nożnej w Rosji.

• 2007 / 17 lat

  W Warszawie zmarł ksiądz Zdzisław Peszkowski, kapelan Rodzin Katyńskich i Pomordowanych na Wschodzie, jeden z ocalałych więźniów obozu jenieckiego NKWD dla polskich oficerów w Kozielsku.

• 2005 / 19 lat

  W Krakowie zmarł Andrzej Jakóbiec, trębacz jazzowy, animator ruchu muzycznego.

• 2004 / 20 lat

  Premiera filmu „Pręgi” w reżyserii Magdaleny Piekorz.

• 2000 / 24 lata

  W wyborach prezydenckich zwyciężył Aleksander Kwaśniewski, uzyskując w pierwszej turze 53,9 proc. głosów. Frekwencja: 61,12 proc.

• 1997 / 27 lat

  W Warszawie zmarł Henryk Bista, aktor, przez 30 lat związany z Teatrem Wybrzeże w Gdańsku, od 1992 r. występował w Teatrze Współczesnym w Warszawie; znany m.in. z roli Senatora w „Lawie. Opowieści o Dziadach Adama Mickiewicza” Tadeusza Konwickiego.

• 1992 / 32 lata

  W Niemczech zmarł Willy Brandt, były kanclerz RFN, uważany za symbol niemieckiej polityki odprężenia i pojednania z Polską i innymi krajami Europy Środkowo-Wschodniej. W pamięci Polaków Brandt jest tym niemieckim politykiem, który uklęknął przed pomnikiem Bohaterów Getta w Warszawie.

• 1991 / 33 lata

  W Warszawie zmarł Edward Skórzewski, reżyser filmowy, współautor m.in. „Gangsterów i filantropów”, „Prawo i pięść”.

• 1989 / 35 lat

  W Krakowie zmarł prof. Emanuel Rostworowski, historyk.

• 1984 / 40 lat

  W Głownie w województwie łódzkim urodził się Zbigniew Bródka, łyżwiarz szybki, zdobywca złotego medalu olimpijskiego na dystansie 1500 m oraz brązowego w wyścigu drużynowym na igrzyskach w Soczi (2014).

   

   

• 1984 / 40 lat

  Premiera filmu Kazimierza Kutza „Na straży swej stać będę”.

• 1982 / 42 lata

  Stan wojenny: Sejm przyjął ustawę o związkach zawodowych i organizacjach rolników, której istotą była likwidacja wszystkich central związkowych działających przed 13 grudnia 1981 r., w tym NSZZ „Solidarność”.

• 1982 / 42 lata

  Stan wojenny: zakończył się proces przywódców Konfederacji Polski Niepodległej (KPN); Leszek Moczulski skazany został na siedem lat więzienia, pozostali członkowie kierownictwa KPN na kary od dwóch do pięciu lat więzienia.

• 1979 / 45 lat

  Oddano do użytku „gierkówkę” – drogę szybkiego ruchu łączącą Warszawę z Katowicami.

• 1979 / 45 lat

  W Muzeum Narodowym w Krakowie otwarto wystawę „Polaków portret własny”.

• 1974 / 50 lat

  W Warszawie zmarł Marian Falski, pedagog, działacz oświatowy, autor najpopularniejszego polskiego elementarza.

• 1967 / 57 lat

  Premier Indii Indira Gandhi rozpoczęła wizytę w Polsce.

• 1966 / 58 lat

  W meczu przeciwko Górnikowi Zabrze w ekstraklasie zadebiutował Kazimierz Deyna. Był to jego jedyny ligowy mecz w barwach Łódzkiego Klubu Sportowego.

• 1965 / 59 lat

  W Kartuzach urodził się Andrzej Wroński, zapaśnik, mistrz olimpijski z Seulu (1988) i Atlanty (1996); wielokrotny medalista mistrzostw świata i Europy.

• 1948 / 76 lat

  Sowiecki pułkownik Antoni Skulbaszewski objął w Polsce stanowisko naczelnego prokuratora wojskowego.

• 1946 / 78 lat

  Na podstawie wyroku Brytyjskiego Trybunału Wojskowego powieszony został Max Pauly, nazistowski zbrodniarz, komendant KL Stutthof (1939–1942) i KL Neungamme (1942–1945).

• 1945 / 79 lat

  W Krakowie urodziła się Ewa Lipska, poetka.

• 1943 / 81 lat

  W Warszawie w kawiarni „Za kotarą” w akcji oddziału Armii Krajowej 993/W zginęli konfidenci gestapo Józef Staszauer i Jerzy Konarzewski oraz kilku volksdeutschów i Niemców powiązanych z konfidentami. Dokładna liczba ofiar jest nieznana; zginęły również przypadkowe osoby, wśród nich Maria Malanowicz-Niedzielska – aktorka pracująca tam jako kelnerka.

• 1943 / 81 lat

  W Krakowie urodził się Bronisław Cieślak, dziennikarz, aktor, odtwórca roli oficera MO Sławomira Borewicza w serialu telewizyjnym „07 zgłoś się”; w latach 1997–2005 poseł na Sejm z ramienia SLD.

• 1943 / 81 lat

  Na północnym Atlantyku zatonął trafiony niemiecką torpedą niszczyciel ORP „Orkan”; zginęło co najmniej 178 członków jego załogi, wśród nich dowódca okrętu kmdr por. Stanisław Hryniewiecki.

• 1940 / 84 lata

  W Cuddington Way w Ewell w hrabstwie Surrey zginął Josef František, jeden z najlepszych lotników alianckich w czasie II wojny światowej, pilot Dywizjonu 303.

• 1939 / 85 lat

  W USA amerykański korespondent wojenny Julien Bryan opublikował w prasie fotografie z oblężonej Warszawy.

• 1939 / 85 lat

  ORP „Orzeł”, jako ostatnia jednostka polskiej floty, opuścił Bałtyk, rozpoczynając rejs do Wielkiej Brytanii.

• 1939 / 85 lat

  Niemieckie władze okupacyjne utworzyły w Piotrkowie Trybunalskim pierwsze na zajętych ziemiach polskich getto.

• 1937 / 87 lat

  Premiera filmu „Skłamałam” w reżyserii Mieczysława Krawicza z Jadwigą Smosarską i Eugeniuszem Bodo w rolach głównych.

• 1935 / 89 lat

  W Lublińcu urodził się Sławomir Kryska, pisarz, scenarzysta, redaktor miesięcznika „Poezja". Zmarł w 1996 roku.

• 1933 / 91 lat

  W Chrzanowie urodziła się Halina Winiarska, aktorka.

• 1931 / 93 lata

  W Warszawie urodziła się Maria Broniewska, aktorka teatralna i filmowa, odtwórczyni m.in. roli Jadzi Białkówny w filmie Aleksandra Forda „Ulica graniczna” (1948).

• 1929 / 95 lat

  W Krakowie zmarł Jacek Malczewski, malarz, rysownik, jego obrazy zainicjowały w młodopolskim malarstwie nurt symbolizmu.

• 1926 / 98 lat

  W Poznaniu urodził się Krzysztof Skubiszewski, dyplomata, znawca prawa międzynarodowego; w latach 1989–1993 minister spraw zagranicznych.

• 1922 / 102 lata

  W Oryninie koło Kamieńca Podolskiego urodziła się Stefania Woytowicz, sopranistka.

• 1919 / 105 lat

  W Montreux w Szwajcarii zmarł Leandro Marconi, architekt, autor projektu Wielkiej Synagogi na Tłomackiem w Warszawie.

• 1910 / 114 lat

  We Lwowie zmarła Maria Konopnicka, poetka, autorka nowel, publicystka i krytyk literacki; angażowała się w konspiracyjne i jawne akcje społeczne, współorganizowała międzynarodowy protest przeciwko pruskim represjom i prześladowaniu dzieci polskich we Wrześni; propagowała walkę o prawa kobiet, organizowała pomoc dla więźniów politycznych.

• 1909 / 115 lat

  W Nieświeżu urodził się Piotr Jaroszewicz, działacz komunistyczny; oficer polityczny PSZ w ZSRS, gen. LWP, członek Biura Politycznego KC PZPR, premier PRL w latach 1970–1980.

• 1901 / 123 lata

  Sopot uzyskał prawa miejskie.

• 1891 / 133 lata

  We Lwowie urodził się Jan Fryling, pisarz, dyplomata, przedstawiciel rządu RP na uchodźstwie w Chinach i Indiach, współpracownik Radia Wolna Europa i londyńskich „Wiadomości”.

• 1869 / 155 lat

  Zmarła pisarka i felietonistka Zofia Węgierska.

• 1858 / 166 lat

  Urodził się Tadeusz Błotnicki, rzeźbiarz, kostiumolog, wykładowca.

• 1812 / 212 lat

  W Paryżu zmarł gen. Józef Łazowski, generał armii francuskiej, uczestnik wojen napoleońskich.

• 1766 / 258 lat

  W Warszawie zmarł Franciszek Bieliński, marszałek wielki koronny. Od 1742 r. kierował Komisją Brukową, zajmującą się porządkowaniem i rozbudową Warszawy.

• 1715 / 309 lat

  Szlacheckie oddziały antysaskiej konfederacji rozbiły w bitwie pod Radogoszczą regiment królewskich kirasjerów.

• 1656 / 368 lat

  Pod Prostkami hetman Wincenty Gosiewski rozbił wojska brandenbursko-szwedzkie, biorąc do niewoli księcia Bogusława Radziwiłła.

• 1473 / 551 lat

  W Krakowie zmarł arcybiskup gnieźnieński i prymas Polski Jan Gruszczyński.

• 1414 / 610 lat

  Zawarto polsko-krzyżacki rozejm pod Brodnicą, który kończył tzw. wojnę głodową.