10 GRUDNIA

• 1989 / 35 lat

  W Nowej Hucie, dzielnicy Krakowa, zdemontowany został pomnik Włodzimierza Lenina. Autorem największego w Polsce pomnika wodza bolszewickiej rewolucji był Marian Konieczny. Odlana z brązu figura miała 6,5 metra wysokości i ważyła 6,5 tony. Została wykonana w 1973 r. w Zakładach Urządzeń Technicznych w Gliwicach. Zdemontowanie pomnika było konsekwencją młodzieżowych protestów. Podczas jednego z nich pomnik oblano farbą i podpalono.

• 1924 / 100 lat

  Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury odebrał Władysław Reymont.

• 2021 / 3 lata

  W Paryżu zmarł Andrzej Wat, historyk sztuki, autor rozpraw naukowych i książek o Janie Lebensteinie, popularyzator twórczości Augusta Zamoyskiego, zesłaniec do Kazachstanu. Syn pisarza Aleksandra Wata i Pauliny Wat.

• 2019 / 5 lat

  Olga Tokarczuk odebrała literacką Nagrodę Nobla za rok 2018.

• 2019 / 5 lat

  W Warszawie zmarł Adam Słodowy, popularyzator nauki i prowadzący program „Zrób to sam” w Telewizji Polskiej. Program nadawany był przez 24 lata między 1959 a 1983 r.

• 2007 / 17 lat

  Ruszyła Biełsat TV – satelitarny kanał Telewizji Polskiej nadawany w języku białoruskim.

• 2003 / 21 lat

  W Poznaniu zmarł prof. Janusz Pajewski, historyk dziejów XIX wieku i międzywojnia, autor pierwszej w PRL wydanej legalnie monografii odbudowy państwa polskiego w 1918 r.

• 1996 / 28 lat

  W Warszawie zmarła Maryna Zagórska, tłumaczka literatury pięknej, współpracowniczka Komitetu Obrony Robotników, żona poety Jerzego Zagórskiego; Sprawiedliwa wśród Narodów Świata.

• 1996 / 28 lat

  Wisława Szymborska odebrała Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury.

• 1994 / 30 lat

  Zmarła Krystyna Tustanowska, pseudonim Tina, żołnierka Armii Krajowej, uczestniczyła w wielu akcjach AK: w zamachu na Kutscherę i odbiciu „Rudego” pod Arsenałem.

• 1992 / 32 lata

  Zmarł Ignacy Loga-Sowiński, polityk i działacz związkowy, od lat 30. związany z ruchem komunistycznym; w PRL m.in. członek KC PZPR i Rady Państwa.

• 1991 / 33 lata

  W Maastricht w Holandii zakończył się szczyt 12 państw EWG, podczas którego uzgodniono traktat o unii gospodarczej i politycznej.

• 1989 / 35 lat

  Telewizyjna premiera filmu „Dekalog I” w reżyserii Krzysztofa Kieślowskiego.

• 1986 / 38 lat

  Lech Wałęsa powołał Komisję Interwencji i Praworządności NSZZ „Solidarność”, którą kierował Zbigniew Romaszewski.

• 1984 / 40 lat

  Zgromadzenie Ogólne ONZ przyjęło Konwencję w sprawie zakazu stosowania tortur.

• 1983 / 41 lat

  Danuta Wałęsa wraz z synem odebrała w Oslo przyznaną Lechowi Wałęsie Pokojową Nagrodę Nobla.

• 1982 / 42 lata

  W meczu koszykarskiej ekstraklasy Górnik Wałbrzych - Pogoń Szczecin zawodnik Górnika Mieczysław Młynarski zdobył 90 punktów. Do dziś wynik ten pozostaje rekordem polskiej ligi.

• 1980 / 44 lata

  Czesław Miłosz odebrał literacką Nagrodę Nobla.

• 1980 / 44 lata

  Przy Krajowej Komisji Porozumiewawczej NSZZ „Solidarność” powstał Komitet Obrony Więzionych za Przekonania.

• 1978 / 46 lat

  W Pucku urodził się Daniel Pliński, siatkarz, pięciokrotny mistrz Polski, mistrz Europy z 2009 roku i wicemistrz świata z roku 2006.

• 1972 / 52 lata

  Premiera filmu „Trzeba zabić tę miłość” w reżyserii Janusza Morgensterna.

• 1969 / 55 lat

  Premiera filmu „Czyż nie dobija się koni?” w reżyserii Sydneya Pollacka.

• 1966 / 58 lat

  Pierwszy album studyjny „Czerwonych Gitar” – „To właśnie my”.

• 1965 / 59 lat

  W Londynie zmarł tragicznie Michał Grażyński, piłsudczyk, w trakcie III powstania śląskiego szef sztabu Grupy Wschód i od tamtej pory wróg Wojciecha Korfantego; w latach 1926–1939 wojewoda śląski, w pierwszych dniach II wojny światowej objął stanowisko ministra propagandy i zaraz potem z innymi członkami najwyższych władz wyjechał z kraju. Przez Władysława Sikorskiego został internowany razem z innymi politykami sanacyjnymi na Wyspie Węży. Po śmierci Sikorskiego odzyskał wolność, nie wrócił do Polski. Zginął pod kołami samochodu.

• 1962 / 62 lata

  Światowa premiera filmu „Lawrence z Arabii” opowiadającego o losach Thomasa Edwarda Lawrence'a, brytyjskiego archeologa, podróżnika, żołnierza i agenta wywiadu, uczestnika I wojny światowej na Bliskim Wschodzie.

• 1959 / 65 lat

  Zmarł Andrzej Sołtan, fizyk, twórca i pierwszy dyrektor Instytutu Badań Jądrowych.

• 1956 / 68 lat

  Decyzją Rady Państwa Stalinogród powrócił do historycznej nazwy – Katowice.

• 1956 / 68 lat

  W Szczecinie wybuchły antysowieckie zamieszki, zaatakowano m.in. budynek konsulatu ZSRS, komisariaty MO, Centralne Więzienie oraz Prokuraturę Wojewódzką.

• 1953 / 71 lat

  W Warszawie zmarła Lucyna Messal (Messalka), aktorka, śpiewaczka, tancerka, primadonna operetki warszawskiej.

• 1948 / 76 lat

  Zgromadzenie Ogólne ONZ uchwaliło Powszechną Deklarację Praw Człowieka.

• 1946 / 78 lat

  W Zabrzu urodził się Jan Sawka, grafik, malarz. Zajmował się plakatem i grafiką ilustracyjną.

• 1945 / 79 lat

  W Zamościu urodził się Marek Grechuta, piosenkarz, poeta, kompozytor, wykonawca przebojów „Dni, których nie znamy”, „Będziesz moją panią”, „Niepewność”, „Korowód”.

• 1943 / 81 lat

  W Moskwie zmarł Alfred Lampe, działacz komunistyczny, członek KC KPP; współorganizator Związku Patriotów Polskich w Związku Sowieckim oraz 1 Dywizji Piechoty im. T. Kościuszki.

• 1942 / 82 lata

  Nota ministra spraw zagranicznych RP Edwarda Raczyńskiego do rządów Narodów Zjednoczonych dotycząca niemieckich zbrodni na ludności żydowskiej w okupowanej Polsce.

• 1940 / 84 lata

  W Białymstoku urodził się Aleksander Smolar, publicysta, w czasach PRL działacz opozycji demokratycznej, rzecznik Komitetu Obrony Robotników. Założyciel kwartalnika „Aneks”; w latach 1991–2020 prezes Fundacji im. Stefana Batorego.

• 1936 / 88 lat

  W Warszawie zmarł Leon Wasilewski, działacz i teoretyk PPS, dyplomata, historyk i publicysta, ojciec Wandy Wasilewskiej, działaczki komunistycznej

• 1936 / 88 lat

  W Lidzie urodził się Roman Załuski, reżyser i scenarzysta, autor filmów „Kardiogram” (1971), „Sekret” (1973), „Och, Karol” (1985), „Kogel-mogel” (1988).

• 1927 / 97 lat

  W Genewie marszałek Józef Piłsudski wziął udział w sesji Rady Ligi Narodów poświęconej normalizacji stosunków polsko-litewskich.

• 1912 / 112 lat

  W Krakowie urodził się Jerzy Turowicz, dziennikarz, publicysta, wieloletni redaktor naczelny „Tygodnika Powszechnego”.

• 1911 / 113 lat

  Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii odebrała Maria Skłodowska-Curie.

• 1909 / 115 lat

  W Niechanowie w pobliżu Gniezna urodził się Adam Borys, ps. Pług, podpułkownik WP, cichociemny; organizator i pierwszy dowódca batalionu „Parasol” Kierownictwa Dywersji KG AK.

• 1905 / 119 lat

  Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury odebrał Henryk Sienkiewicz.

• 1903 / 121 lat

  Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki odebrali Maria Skłodowska-Curie i jej mąż Pierre Curie.

• 1901 / 123 lata

  W Sztokholmie po raz pierwszy wręczono Nagrody Nobla.

• 1900 / 124 lata

  W Wilnie urodził się Henryk Niewodniczański, fizyk, członek PAN, twórca Instytutu Fizyki Jądrowej w Krakowie.

• 1896 / 128 lat

  W San Remo we Włoszech zmarł Alfred Nobel, szwedzki naukowiec, wynalazca, fundator Nagrody Nobla.

• 1895 / 129 lat

  W Dębnie urodził się Józef Janos, twórca ludowy, poeta i rzeźbiarz.

• 1893 / 131 lat

  W Krakowie urodził się Jerzy Stempowski, eseista, krytyk literacki, epistolograf, publicysta.

• 1890 / 134 lata

  Zakończono budowę New York World Building – pierwszego drapacza chmur w Nowym Jorku. Liczący 109 metrów wysokości budynek rozebrano w roku 1955.

• 1874 / 150 lat

  We wsi Kłoda Mała koło Białej Podlaskiej, w proteście przeciw szykanom związanym z narzuceniem przez władze rosyjskie wyznania prawosławnego, dokonała samospalenia rodzina Koniuszewskich – rodzice z dwójką małych dzieci. Józef Koniuszewski za odmowę porzucenia grekokatolicyzmu miał zostać pobity, obciążony podatkami i zamknięty w areszcie. Desperacką decyzję podjął na wieść o przymusowym chrzcie córki w cerkwi prawosławnej.

• 1870 / 154 lata

  W Bohdanowie urodził się Ferdynand Ruszczyc, malarz, grafik, rysownik.

• 1865 / 159 lat

  Na tron Królestwa Belgii wstąpił Leopold II Koburg.

• 1850 / 174 lata

  W Aleppo w Syrii zmarł Józef Bem, uczestnik wojny 1812–1813 i Powstania Listopadowego. W czasie Wiosny Ludów dowódca rewolucyjnego Wiednia. Podczas powstania węgierskiego (1848–1849) stał na czele wojsk w Siedmiogrodzie, a następnie był naczelnym wodzem armii węgierskiej. Po upadku powstania służył w armii tureckiej jako Murat Pasza.

• 1830 / 194 lata

  Powstanie Listopadowe: Franciszek Ksawery Drucki-Lubecki i Jan Jezierski zostali wydelegowani przez dyktatora gen. Józefa Chłopickiego do Sankt Petersburga na rozmowy z carem Mikołajem I, które miały doprowadzić do kompromisowego zakończenia konfliktu.

• 1805 / 219 lat

  W Zalesiu urodziła się Amelia z Ogińskich Załuska, kompozytorka, malarka, poetka, współzałożycielka uzdrowiska w Iwoniczu.

• 1796 / 228 lat

  Car Rosji Paweł I ogłosił amnestię dla zesłanych na Syberię uczestników Powstania Kościuszkowskiego.

• 1791 / 233 lata

  W Offenbach k. Frankfurtu n/Menem zmarł urodzony na Podolu Jakub Frank, przywódca oraz twórca żydowskiej sekty frankistów, cadyk, mistyk, samozwańczy prorok, astrolog i alchemik.

• 1773 / 251 lat

  Urodziła się Antonina Campi-Miklasiewicz, śpiewaczka operowa.

• 1671 / 353 lata

  Turcja wypowiedziała Rzeczpospolitej wojnę, żądając wycofania polskich wojsk z Podola i Ukrainy.

• 1520 / 504 lata

  W Wittenberdze Marcin Luter publicznie spalił potępiającą go bullę „Exsurge Domine” („Powstań Panie”), wydaną przez papieża Leona X.

• 1339 / 685 lat

  W Starym Sączu zmarła Jadwiga Bolesławówna, żona Władysława Łokietka, w latach 1320–1333 królowa Polski, matka Kazimierza III Wielkiego.