Europa i świat po II wojnie światowej

Wolność nie może być brana za rzecz oczywistą, trzeba o nią walczyć każdego dnia - tymi słowami szef Komisji Europejskiej Jean-Claude Juncker oraz komisarz z Czech i Słowacji Vera Jourova i Marosz Szefczovicz uczcili we wtorek 50. rocznicę końca Praskiej Wiosny.

Przed gmachem Czeskiego Radia w Pradze odbyła się we wtorek uroczystość upamiętniająca ofiary inwazji wojsk Układu Warszawskiego na Czechosłowację w 1968 r. Pierwszego dnia okupacji w tym miejscu zginęło 17 osób, które broniły budynku radia przed zajęciem przez wojska sowieckie.

Władze Portugalii przywracają do armii żołnierzy wyrzuconych z niej w 1974 roku. Ich wydalenie miało związek z bezkrwawą rewolucją goździków, która obaliła reżim konserwatywnych salazarystów.

Kierunki techniczne miały kształcić kadry socjalistycznej gospodarki, a humanistyczne miały być silnie zideologizowane. Pomysły na uczelnie stalinowskie - i to, co z tamtych czasów zostało, bada to historyk z Uniwersytetu Łódzkiego.

Większość społeczeństw czeskiego i słowackiego zdaje sobie sprawę, że udział w inwazji w 1968 r. nie był decyzją Polaków, lecz polskich komunistów, a przede wszystkim Moskwy – mówi PAP dr Łukasz Kamiński, historyk, przewodniczący Platformy Europejskiej Pamięci i Sumienia.

50 lat temu, w nocy z 20 na 21 sierpnia 1968 r., w Czernej nad Cisą rozpoczęła się operacja „Dunaj”. Łącznie 600 tys. żołnierzy Układu Warszawskiego przekroczyło granicę Czechosłowacji. Oznaczało to koniec marzeń o demokratyzacji tego kraju, którą przeprowadzał wówczas Alexander Dubček. Jednym z głównych inicjatorów interwencji zbrojnej był Władysław Gomułka.

Decyzję o interwencji wojskowej w Czechosłowacji podjęło Biuro Polityczne KPZR 17 sierpnia 1968 r. Następnego dnia na posiedzeniu przywódców ZSRS i krajów satelickich postanowienie to zaakceptowano. Inwazja nastąpiła w nocy z 20 na 21 sierpnia – mówi PAP dr Grzegorz Gąsior, historyk z Katedry Studiów Interkulturowych Europy Środkowo-Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego.

Swoją opinię na temat „bratniej pomocy” udzielonej narodowi czeskiemu Polacy wyrażali w różny sposób, w tym poprzez listy. To właśnie dzięki nim wiemy dzisiaj na ten temat zdecydowanie więcej.

„Ranny na noszach” - zdjęcie, które w sierpniu 1968 roku, gdy rozpoczęła się inwazja na Czechosłowację, zrobił Brzetislav Hybler, zostało uznane w czwartek za najlepszą fotografię z tych dni. W konkursie uczestniczyło ponad 1500 zdjęć autorstwa profesjonalistów i amatorów.

Styl w znaczeniu zbliżenia do ludzi, otwarcia i rezygnacji z feudalnej celebry został określony przez Jana XXIII i Pawła VI. Trudno sobie wyobrazić, żeby którykolwiek z ich następców zdecydował się na powrót do dawnego papiestwa – mówi PAP historyk Kościoła Tomasz Wiścicki. 40 lat temu, 6 sierpnia 1978 r., w Castel Gandolfo zmarł papież Paweł VI.