Artykuły historyczne

130 lat temu urodził się Władysław Strzemiński, malarz i teoretyk sztuki

130 lat temu, 21 listopada 1893 r., urodził się Władysław Strzemiński, malarz i teoretyk sztuki, pionier konstruktywistycznej awangardy w Polsce lat 20. i 30. XX wieku, bohater ostatniego - a czwartego nominowanego do Oscara - filmu Andrzeja Wajdy pt. „Powidoki” (2016).

80 lat temu wybuchł bunt więźniów w obozie przy ul. Janowskiej we Lwowie

80 lat temu, 19 listopada 1943 r., w niemieckim obozie koncentracyjnym przy ul. Janowskiej we Lwowie wybuchł bunt jego więźniów. Mimo że obóz ten jest miejscem śmierci co najmniej kilkudziesięciu tysięcy Żydów, miejsce to jest niemal zapomniane.

75 lat temu wydano wyroki w procesie pokazowym przywódców PPS

75 lat temu, 19 listopada 1948 r., Sąd Wojskowy w Warszawie ogłosił wyroki na przywódców PPS-WRN, którym zarzucono m.in. planowanie obalenia przemocą ustroju i szpiegostwo. Ten proces pokazowy był ważnym krokiem w budowie porządku totalitarnego w Polsce rządzonej przez komunistów.

135 lat temu zmarł Walery Rzewuski, wybitny fotograf drugiej połowy XIX wieku

135 lat temu, 18 listopada 1888 r., zmarł Walery Rzewuski, fotograf, właściciel jednego z najlepszych zakładów fotograficznych na ziemiach polskich. Na zdjęciach utrwalił wizerunki wybitnych przedstawicieli swojej epoki oraz powstańców styczniowych.

95 lat temu plac Saski przemianowano na plac Marszałka Józefa Piłsudskiego

95 lat temu plac Saski otrzymał imię marszałka Józefa Piłsudskiego. W II Rzeczypospolitej podejmowano działania, by największy plac ówczesnej stolicy stał się przestrzenią dla wydarzeń państwowej rangi – mówi PAP historyk, koordynatorka ds. naukowych spółki Pałac Saski, Maria Wardzyńska.

350 lat temu wojska Rzeczypospolitej pokonały siły tureckie pod Chocimiem

350 lat temu, 11 listopada 1673 r., wojska Rzeczypospolitej odniosły przygniatające zwycięstwo pod strategicznie położoną twierdzą chocimską. „Myśl pracowała ściśle, wola panowała nad nerwami” – pisał o dowódcy wojsk sprzymierzonych hetmanie Janie Sobieskim Paweł Jasienica.

105 lat temu Rada Regencyjna przekazała Józefowi Piłsudskiemu władzę wojskową

105 lat temu, 11 listopada 1918 r., Rada Regencyjna przekazała Józefowi Piłsudskiemu władzę wojskową i naczelne dowództwo podległych jej wojsk polskich. Tego samego dnia Niemcy podpisały zawieszenie broni kończące I wojnę światową. Po ponad 120 latach Polska odzyskiwała niepodległość.

80 lat temu powstała UNRRA – organizacja niosąca pomoc krajom spustoszonym wojną

80 lat temu, 9 listopada 1943 r., w Waszyngtonie powołano Administrację Narodów Zjednoczonych do spraw Pomocy i Odbudowy (United Nations Relief and Rehabilitation Administration). Zdaniem historyków jej działania w latach 1945–1947 zapobiegły klęsce głodu i epidemiom w zrujnowanej Polsce.

100 lat temu urodził się żołnierz Batalionu AK „Zośka” Wiesław Krajewski

100 lat temu, 6 listopada 1923 r., urodził się żołnierz Batalionu AK „Zośka” phm ppor. Wiesław Krajewski „Sem”. Uczestniczył m.in. w Akcji pod Arsenałem, a także w akcjach: „Celestynów”, „Góral” i „Sieczychy”. Podczas Powstania Warszawskiego walczył na Czerniakowie. Zmarł w szpitalu 20 września 1944 r.

100 lat temu zmarła Jadwiga Zamoyska, patronka roku 2023

100 lat temu, 4 listopada 1923 r., zmarła Jadwiga Zamoyska, działaczka charytatywna, społeczna i edukacyjna. Stworzyła własny program wychowania poprzez pracę. „Wszczepiacie ducha chrześcijańskiego w serca ludzkie” – pisał w liście do Zamoyskiej papież Pius X.