Artykuły historyczne

90 lat temu powołano rząd Aleksandra Prystora

90 lat temu, 27 maja 1931 r., został powołany rząd Aleksandra Prystora. Bliski współpracownik Józefa Piłsudskiego pełnił tę funkcję przez niemal dwa lata. Jego urzędowanie przypadło na okres wielkiego kryzysu gospodarczego, niepokojów społecznych i pogarszania się stanu zdrowia Marszałka.

100. rocznica bitwy o Górę św. Anny

Na miejscu krwawych walk Niemcy za czasów Hitlera wybudowali mauzoleum. Po II wojnie monument wysadzili saperzy, a w jego miejscu powstał inny pomnik zaprojektowany przez Xawerego Dunikowskiego. Przetrwał za to przedwojenny amfiteatr, gdzie niezmiennie odbywały się uroczystości związane z bitwą i powstaniem. Bo zarówno dla Niemców, jak i Polaków bitwa o Górę św. Anny stała się symbolem. Dla tych pierwszych wygranej bitwy, dla drugich zwycięskiego powstania. 21 maja 1921 r. rozpoczęła się największa batalia III Powstania Śląskiego.

80 lat temu ZSRS przeprowadził czwartą masową deportację Polaków

80 lat temu, w nocy z 21 na 22 maja 1941 r., rozpoczęła się czwarta, ostatnia deportacja Polaków z Kresów zagrabionych przez Związek Sowiecki. Wysiedlenia zostały przerwane przez atak III Rzeszy na dotychczasowego sojusznika.

120 lat temu we Wrześni doszło do strajku dzieci przeciw germanizacji

120 lat temu, 20 maja 1901 r., dzieci ze szkoły we Wrześni w Wielkopolsce zbojkotowały naukę religii w języku niemieckim. Uczniów ukarano chłostą, rodziców skazywano na kary więzienia. Mimo represji bojkot niemieckiego trwał we Wrześni do 1904 r. Protest odbił się echem we wszystkich trzech zaborach i w wielu krajach Europy.

85 lat temu powołano rząd Felicjana Sławoja Składkowskiego

85 lat temu, 16 maja 1936 r., został powołany rząd premiera Felicjana Sławoja Składkowskiego. Rada ministrów pod jego przewodnictwem była najdłużej urzędującym gabinetem w Polsce międzywojennej. Okres jego funkcjonowania był czasem dramatycznego narastania zagrożenia wojennego i spełniania się najczarniejszego scenariusza upadku państwa.

95 lat temu Piłsudski wystąpił przeciw rządowi Witosa

95 lat temu, 12 maja 1926 r., marszałek Józef Piłsudski na czele wiernych mu oddziałów wystąpił przeciwko rządowi Wincentego Witosa. Trzydniowe walki na ulicach Warszawy przeszły do historii jako zamach majowy. Jego wynikiem było ustąpienie prezydenta, dymisja rządu i ukształtowanie się nowego systemu politycznego.

76 lat temu zakończyła się II wojna światowa

76 lat temu, 8 maja 1945 r., zakończyła się II wojna światowa w Europie. Akt kapitulacji Niemiec oznaczał koniec sześcioletnich zmagań. Nie oznaczał jednak uwolnienia kontynentu spod panowania autorytaryzmu. Europa Środkowa na pół wieku znalazła się pod kontrolą ZSRS.

Nie tylko bitwa o most, czyli 3 maja w latach 1982–1989

3 maja był w PRL – z wyjątkiem 1981 r. – świętem zakazanym. Nie przeszkadzało to działaczom opozycji w organizowaniu jego nielegalnych obchodów w latach osiemdziesiątych. Największą skalę miały one w 1982 r., kiedy doszło do szeregu burzliwych manifestacji, w wielu przypadkach zakończonych starciami z „siłami porządkowymi” (głównie Zmotoryzowanymi Odwodami Milicji Obywatelskiej).

100 lat temu wybuchło III Powstanie Śląskie

100 lat temu, w nocy z 2 na 3 maja 1921 r., wybuchło III Powstanie Śląskie. Efektem trwających dwa miesiące walk było przyznanie Polsce znacznie większej części Górnego Śląska i większości kopalń, hut i innych zakładów przemysłowych. Latem 1922 r. na przydzielone terytorium wkroczyły oddziały Wojska Polskiego.

65 lat temu uchwalono ustawę o amnestii

65 lat temu, 27 kwietnia 1956 r., Sejm PRL uchwalił ustawę o amnestii, która oznaczała uwolnienie tysięcy więźniów politycznych. „Amnestia miała być aktem łaski, a nie zadośćuczynienia. Nie zamierzano niczego odwoływać, niczego demaskować, nikomu przywracać czci” – pisała po latach adwokat Aniela Steinsbergowa.