Artykuły historyczne

110 lat temu, 13 kwietnia 1909 r., urodził się Stanisław Ulam. Polak, który współtworzył bombę atomową i wodorową, miał swój udział w wysłaniu człowieka na Księżyc, był także doradcą naukowym prezydenta Kennedy’ego oraz amerykańskich sił zbrojnych w najgorętszym okresie zimnej wojny. Wcześniej zaś należał do lwowskiej szkoły matematycznej.

90 lat temu, 12 kwietnia 1929 r., w stoczni Chantiers et Ateliers Augustin Normand we francuskim Hawrze zwodowano pierwszy polski okręt podwodny. Losy ORP „Wilk” są ilustracją trudnej historii marynarzy walczących we wrześniu 1939 r. oraz u boku floty brytyjskiej do roku 1945.

135 lat temu, 7 kwietnia 1884 r., urodził się Bronisław Malinowski, polski badacz nazywany Darwinem antropologii. Wsławił się badaniami pierwotnych plemion Nowej Gwinei, dzięki którym zrewolucjonizował całą metodologię badań kultury.

70 lat temu, 7 kwietnia 1949 r., władze Polski Ludowej ogłosiły ustawę o walce z analfabetyzmem. Intencje były czysto propagandowe, nie zmienia to jednak faktu, że w ciągu trzech lat nauczono czytać i pisać około miliona Polaków. Po raz pierwszy w historii analfabetyzm przestał być nad Wisłą zjawiskiem masowym.

10 lat temu, 6 kwietnia 2009 r., zmarł prof. Andrzej Stelmachowski, pierwszy marszałek Senatu wybranego w 1989 r., działacz opozycji i Klubów Inteligencji Katolickiej; profesor nauk prawnych, uczestnik rozmów okrągłego stołu, minister edukacji, twórca Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”.

Patrząc z perspektywy 30 lat na kampanię wyborczą PZPR w wyborach czerwcowych 1989 r., można odnieść wrażenie, że ówcześni kandydaci partii poruszali się po scenie publicznej niczym ludzie o ograniczonej poczytalności: nie rozpoznawali konwencji społecznej, w jakiej przyszło im funkcjonować, przez co ich zachowania wydawały się operetkowe. 

80 lat temu, 31 marca 1939 r., premier Wielkiej Brytanii Neville Chamberlain złożył w Izbie Gmin oświadczenie, w którym zagwarantował Polsce pomoc na wypadek jakichkolwiek działań wojennych.

75 lat temu, 16 marca 1944 r., powołano I Armię Polską w ZSRS, podległą dowództwu Armii Czerwonej. Liczyła blisko 80 tys. żołnierzy. Jej dowódcą został gen. Zygmunt Berling.

Po 1989 r. zmieniły się nawyki czytelnicze Polaków. Nie oznacza to jednak, by zaczęli sięgać po wcześniej zakazaną literaturę dysydencką. Ona była znana. Zaczęto czytać to, czego realnie brakowało przez lata komuny – powieści szpiegowskie i niezakłamaną historię.

80 lat temu, 16 marca 1939 r., na Przełęczy Tucholskiej w Karpatach oddziały polskie powitały nadciągających z południa Węgrów. Przyłączenie Zakarpacia do Węgier oznaczało powstanie granicy między Polską a Węgrami. Moment ten wydawał się kończyć długie spory o przynależność Rusi Zakarpackiej.