Artykuły historyczne

75 lat temu AK uwolniła ponad 500 więźniów z więzienia w Rembertowie

Żołnierze niepodległościowego podziemia przeprowadzili wiele spektakularnych i zakończonych sukcesem operacji przeciwko ukorzeniającej się brutalnie pod koniec i tuż po wojnie władzy ludowej. Samych tylko udanych akcji odbijania więźniów z różnych miejsc było ok. 100. Ale niewiele było tak brawurowych, jak rozbicie obozu NKWD w Rembertowie. Trwająca ok. 30 minut akcja pozwoliła na uwolnienie ok. 500 więźniów.

Ks. Sylwester Zych. Kronika zapowiedzianej śmierci

Trudno znaleźć kogoś, kto przez siedem lat żył, jak ks. Zych, w oczekiwaniu nadchodzącej zemsty.

65 lat temu zawarto Układ Warszawski

65 lat temu, 14 maja 1955 r., Związek Sowiecki i jego państwa satelickie zawarły formalny sojusz polityczno-wojskowy nazywany Układem Warszawskim. Jednym z jego najważniejszych celów było przygotowanie się do ewentualnej agresji na Zachód.

130 lat temu urodził się Michał Grażyński

130 lat temu, 12 maja 1890 r., urodził się Michał Grażyński, wojewoda śląski, działacz polityczny, harcerski i społeczny, uczestnik II i III Powstania Śląskiego. Był jednym z najważniejszych rzeczników idei ściślejszego połączenia Górnego Śląska i jego mieszkańców z resztą Polski.

75 lat temu zakończyła się II wojna światowa w Europie

75 lat temu, 8 maja 1945 r., zakończyła się II wojna światowa w Europie. Akt kapitulacji Niemiec oznaczał koniec sześcioletnich zmagań. Nie oznaczał jednak uwolnienia kontynentu spod panowania autorytaryzmu. Europa Środkowa na pół wieku znalazła się pod kontrolą ZSRS.

30 lat temu odbył się kongres jedności ugrupowań ludowych

30 lat temu, 5 maja 1990 r., odbył się kongres jedności ugrupowań ludowych, który doprowadził do powstania zjednoczonego PSL. Transformacja ZSL i innych stronnictw ludowych w Polskie Stronnictwo Ludowe była jedyną po 1989 r. udaną próbą nawiązania do tradycji przedwojennych.

75 lat temu wyzwolony został niemiecki kompleks obozów KL Mauthausen-Gusen

75 lat temu, 5 maja 1945 r., wojska amerykańskie wyzwoliły niemiecki obóz koncentracyjny Mauthausen-Gusen – miejsce zagłady m.in. ok. 30 tys. Polaków. Kompleks na terenie Austrii był jednym z najstraszniejszych elementów niemieckiej machiny śmierci.

120 lat temu urodził się Aleksander Wat

120 lat temu, 1 maja 1900 r., urodził się Aleksander Wat, jeden z najbardziej oryginalnych polskich pisarzy XX wieku, współtwórca polskiego futuryzmu, obserwator sowieckiego totalitaryzmu, w młodości zafascynowany komunizmem. Jego spisane rozmowy z Czesławem Miłoszem są uważane za bezcenne źródło historyczne.

70 lat temu uchwalono ustawę o Święcie Pracy

70 lat temu, 26 kwietnia 1950 r., Sejm uchwalił ustawę o święcie państwowym 1 maja. Dzień ten stał się ważną częścią składową tożsamości PRL budowanej przez komunistów. Ustawa z roku 1950 była również ostatecznym symbolicznym zawłaszczeniem tradycji 1 maja oraz wymazaniem patriotycznego przesłania dawnych obchodów.

100 lat temu został zawarty sojusz polsko-ukraiński

100 lat temu, 21 kwietnia 1920 r., Rzeczpospolita Polska i Ukraińska Republika Ludowa zawarły umowę polityczną określającą wspólną granicę obu państw oraz zasady przyszłej współpracy (znaną także jako pakt Piłsudski-Petlura). Z polskiego punktu widzenia była to szansa na budowę federacji państw tej części kontynentu, dla Ukraińców – szansa wywalczenia niepodległości.