Ławeczka Jana Karskiego. Fot. PAP/P. Supernak
Ławeczkę Jana Karskiego, kuriera, który w czasie wojny narażał życie, aby informować Zachód o Holokauście, odsłonięto we wtorek w Warszawie przed Muzeum Historii Żydów Polskich. To trzecia w Polsce, a szósta na świecie rzeźba tego typu poświęcona Karskiemu.
W uroczystości odsłonięcia ławeczki Karskiego na skwerze przed MHŻP wzięli udział m.in. prezydent Warszawy Hanna Gronkiewicz-Waltz, wojewoda mazowiecki Jacek Kozłowski, przedstawiciele ambasad, w tym ambasador Izraela Zvi Rav-Ner oraz dyrektor Muzeum Historii Polski Robert Kostro. Obecna była także młodzież ze szkół, których patronem jest bohaterski emisariusz.
„Wyrażam przekonanie, że odsłonięta dziś w Warszawie ławeczka Karskiego przysłuży się zachowaniu pamięci o polskim kurierze, emisariuszu, który swą misją wpisał się w najlepsze karty stosunków polsko-żydowskich” – powiedziała Gronkiewicz-Waltz. „Był to akt niebywałej odwagi i determinacji, wynikającej z poczucia obywatelskiego obowiązku wobec współobywateli Rzeczypospolitej Polskiej” – tłumaczyła prezydent stolicy.
„Karski wraca do Warszawy, tu spędził znaczną część okupacji, stąd wyruszył w swoją misję na Zachód (...). Teraz patrzy na nowe muzeum poświęcone historii Żydów polskich. Do końca życia czuł się związany z narodem żydowskim, otrzymał m.in. honorowe obywatelstwo Izraela” – przypomniał w rozmowie z PAP Kostro.
Jak przypomniała, po dwukrotnym pobycie w getcie warszawskim, a także przedostaniu się do niemieckiego obozu dla Żydów w Izbicy, jesienią 1942 r. Karski wyruszył w najważniejszą podróż swego życia, wywożąc do Wielkiej Brytanii w formie mikrofilmów dokumenty dotyczące Holokaustu.
„Nasz emisariusz dramatycznie apelował o ratunek dla Żydów mordowanych przez Niemców w gettach i obozach. Przedstawiał w Stanach Zjednoczonych swój raport politykom, hierarchom kościelnym, przedstawicielom mediów i przemysłu filmowego. Niestety ci, którzy go wysłuchali, w większości po prostu nie uwierzyli w informację o Zagładzie Żydów” – wyjaśniła Gronkiewicz-Waltz.
O szczególnym znaczeniu misji Karskiego na Zachód przekonany jest także Kostro. „To jest bardzo ważne, aby o historii opowiadać nie tylko poprzez daty, ale również przez jednostki, przez losy konkretnych ludzi. Życie Jana Karskiego jest przykładem takiego niezwykłego losu” – podkreślił i ocenił, że „Karski wypełnił swoją misję jako człowiek, jako chrześcijanin i jako Polak" - dając świadectwo miłości bliźnich niezależnie od ich religii i pochodzenia.
Warszawska ławeczka Karskiego, wykonana przez Karola Badynę, jest trzecią – po rzeźbach tego typu w Łodzi i Kielcach – ławeczką poświęconą legendarnemu kurierowi w Polsce. Na świecie znajdują się ponadto trzy inne ławeczki Karskiego: dwie w USA – w Waszyngtonie (na kampusie Uniwersytetu Georgetown, na którym po wojnie wykładał polski kurier) i Nowym Jorku oraz jedna w izraelskim Tel-Awiwie.
Stołeczna ławeczka, jako pierwsza na świecie ławeczka Karskiego, została wyposażona w aparaturę do odtwarzania dźwięku. Po wciśnięciu odpowiedniego guzika można posłuchać wspomnień Karskiego, dotyczących jego losów zarówno przed wojną, jak i w jej trakcie.
„Karski wraca do Warszawy, tu spędził znaczną część okupacji, stąd wyruszył w swoją misję na Zachód (...). Teraz patrzy na nowe muzeum poświęcone historii Żydów polskich. Do końca życia czuł się związany z narodem żydowskim, otrzymał m.in. honorowe obywatelstwo Izraela” – przypomniał w rozmowie z PAP Kostro.
Jak dodał, odsłonięcie ławeczki Karskiego wpisuje się w cykl działań MHP upamiętniających legendarnego emisariusza w związku z przypadającą w 2014 r. 100. rocznicą jego urodzin.
Od 2010 r. muzeum prowadzi program „Jan Karski – niedokończona misja”, w ramach którego działa m.in. serwis www.jankarski.org. Pod adresem www.karski.muzhp.pl muzeum udostępniło również pakiet edukacyjny „Jan Karski i jego czasy”, a na platformie Google Cultural Institute - e-wystawę „Jan Karski. Bohater ludzkości”.
Ponadto MHP zorganizowało wystawę „Jan Karski. Człowiek wolności", prezentowaną do tej pory m.in. w Warszawie i we Wrocławiu oraz – w wersji anglojęzycznej – w siedzibie ONZ w Nowym Jorku. Z okazji wtorkowej uroczystości ekspozycję o polskim kurierze można także obejrzeć przed gmachem MHŻP, w pobliżu nowo odsłoniętej ławeczki Karskiego.
Jan Karski (1914-2000; właśc. Jan Kozielewski) w czasie II wojny światowej zasłynął jako kurier Polskiego Państwa Podziemnego, który jako pierwszy przekazał przywódcom państw alianckich informacje o zagładzie Żydów. W 1998 r. izraelski Instytut Pamięci Yad Vashem, który uznał Karskiego za Sprawiedliwego Wśród Narodów Świata, zgłosił jego kandydaturę do Pokojowej Nagrody Nobla. W 2012 r. został uhonorowany przez prezydenta USA Baracka Obamę Medalem Wolności, najwyższym cywilnym odznaczeniem amerykańskim. (PAP)
wmk/ mrt/ jbr/
