Fot. Muzeum Podlaskie w Białymstoku
Srebrne zausznice datowane na XI-XII wiek, którymi niegdyś kobiety zdobiły głowy - można przez cały listopad oglądać w Muzeum Podlaskim w Białymstoku. Eksponaty odkryto podczas prac archeologicznych w Daniłowie Małym (Podlaskie).
Akcja „Zabytek miesiąca” została zapoczątkowana w Muzeum Podlaskim w 2021 r. Ma przybliżać historię przedmiotów ze zbiorów, których na co dzień nie można oglądać. Eksponaty prezentowane są w głównym holu głównej siedziby muzeum – w Ratuszu w Białymstoku. Zmieniają się co miesiąc.
W listopadzie prezentowane są srebrne zausznice odkryte na wczesnośredniowiecznym cmentarzysku w Daniłowie Małym, które datowane są przez archeologów na drugą połowę XI lub początek XII wieku. Eksponat pochodzi ze zbiorów Działu Archeologii Muzeum Podlaskiego.
Jak mówiła wcześniej PAP Irena Taranta z tego działu, prace prowadzone były w latach 90. ubiegłego wieku, gdy był budowany gazociąg jamalski. Odkryto wtedy m.in. cmentarzysko w Daniłowie Małym datowane na XI wiek, znajdujące się na dawnej granicy Rusi z Mazowszem. Oceniła, że to jedno z bogatszych cmentarzysk na tym terenie, a chowani tam byli bardzo zamożni mieszkańcy. Znaleziono wtedy m.in. 50 grobów szkieletowych, a w nich liczne ozdoby kobiece: szklane i srebrne paciorki, pierścionki ze srebra, ozdoby z brązu. W męskich grobach były natomiast szpile, ostrogi i klamry od pasów.
W muzeum można obejrzeć cztery zausznice, które zostały znalezione w grobie dorosłej kobiety na tym cmentarzysku. Jak oceniają historycy z muzeum, kunsztowne wykonanie tych ozdób ze srebra i ich liczebność świadczą o prestiżowej i elitarnej pozycji społecznej noszącej je osoby.
„Zausznice to najpiękniejsze i najbardziej efektowne ozdoby głów słowiańskich elegantek. Były one przyczepiane po kilka sztuk (do sześciu) do paska ze skóry lub tkanin, do chust bądź innych strojów głowy” - podało muzeum. Dodało, że jednymi z najciekawszych przykładów zausznic określane jako koszyczkowate lub kijowskie, które właśnie można zobaczyć w muzeum.
Zausznice zbudowane są z kolistego kabłąka, na którym obok siebie umieszczano po trzy zdobne ażurowe paciorki. „Paciorki miały misternie wykonany splot, który układał się w powtarzalny, symetrycznie rozmieszczony wzór czteropłatkowej rozetki” - podało muzeum.
Historycy oceniają, że zausznice znalezione w Daniłowie Małym „demonstrują bardzo wysoki poziom rozwoju rzemiosła jubilerskiego Rusów, zainspirowanych ekskluzywnymi wyrobami z terenów Cesarstwa Wschodniorzymskiego i Wielkich Moraw”.
Na początku roku Muzeum Podlaskie w ramach swojej akcji prezentowało inne znalezisko z tego cmentarzyska. Był to XII-wieczny unikatowy miedziany naszyjnik składający się ze 115 paciorków szklanych, zawieszek i krzyżyków, który znaleziono przy jednym z pochówków dziecka, najprawdopodobniej dziewczynki. Jak podkreślają historycy, naszyjnik jest unikatem na skalę krajową ze względu na surowiec, z którego jest wykonany a także wielość form i oryginalną kompozycję z wielobarwnych paciorków szklanych oraz znaczną liczbę zawieszek półksiężycowatych (lunul) i krzyżyków.
W ramach akcji „Zabytek miesiąca" prezentowano dotychczas m.in. przedwojenną figurę fajansową przedstawiającą niedźwiedzia, srebrną lampę chanukową z 1875 r., ikonę Matki Bożej Pocieszenia z ok. 1500 r., radio z getta w Bielsku Podlaskim, średniowieczny bucik znaleziony podczas prac wykopaliskowych w Tykocinie, łyżkę należącą do zesłańca syberyjskiego, książkę z biblioteki Izabeli Branickiej czy szkicownik Stanisława Witkiewicza.(PAP)
swi/
