Plakat wystawy
Muzeum X Pawilonu Cytadeli Warszawskiej prezentuje wystawę „Białorusini w Wojsku Polskim 1939–1945”. Na 13 planszach ukazano historię obecności Białorusinów w szeregach polskich formacji – przedwojennych wojsk lądowych i Korpusu Ochrony Pogranicza – oraz ich szlak bojowy podczas II wojny światowej.
„Wystawa dokumentuje mało znany epizod w historii Wojska Polskiego, jakim jest służba w jego szeregach Białorusinów – obywateli II RP” – powiedział p.o. kierownika Muzeum X Pawilonu Jan Engelgard podczas wernisażu wystawy „Białorusini w Wojsku Polskim 1939-1945”. „Jej celem było pokazanie zarówno życia białoruskich żołnierzy przed 1939 r., jak i ich udziału w II wojnie światowej” – dodał Engelgard.
Wystawa, powstała z inicjatywy Ambasady RP na Białorusi, składa się z dwóch części. Dotychczas była kilkukrotnie prezentowana w miastach Białorusi. W opinii Engelgarda świadczy to „zmianie polityki historycznej tego państwa i chęci pokazywania wszystkich aspektów jego dziejów. Białoruskie media, prezentując wystawę, podkreślały między innymi, że za sprawą służby w wojsku II RP Białorusini walczyli z Niemcami już od 1939 r., a nie od czerwca 1941 r.”. Jako przykład Engelgard wymienił ppor. Wiktora Omeljaniuka, który walczył w obronie Twierdzy Brześć przed wojskami niemieckimi i sowieckimi, a następnie w zgrupowaniu „Brześć”. Zginął 21 września 1939 r.
Drugą część wystawy tworzy około 60 oryginalnych pamiątek po żołnierzach walczących w Wojsku Polskim na Kresach, zgromadzonych przez białoruskiego historyka badającego historie Białorusinów w wojsku II RP, Igora Mielnikowa. Są to nieśmiertelniki znajdowane na miejscach bitew, między innymi bitwy pod Kobryniem stoczonej 17 i 18 września 1939 r., a także odznaczenia, oryginalne dokumenty, gazety wojskowe z lat trzydziestych, listy żołnierzy do rodzin.
Jan Engelgard: "Białoruskie media, prezentując wystawę, podkreślały między innymi, że za sprawą służby w wojsku II RP Białorusini walczyli z Niemcami już od 1939 r., a nie od czerwca 1941 r.”.
„Dla Mielnikowa najcenniejszym elementem jego kolekcji są nieśmiertelniki białoruskich żołnierzy walczących w polskich szeregach. Należy pamiętać, że większość tych pamiątek została przechowana w tajemnicy, ponieważ chwalenie się służbą dla II RP, a tym bardziej dla Polskich Sił Zbrojnych, na Zachodzie nie było w czasach sowieckich bezpieczne. Coraz częściej jednak wiele białoruskich rodzin wraca do tych tradycji” – powiedział Engelgard, prezentując kolekcję białoruskiego historyka. Ze zbiorów Mielknikowa pochodzą również kopie mundurów Wojska Polskiego – żołnierza Korpusu Ochrony Pograniczna i marynarza Flotylli Pińskiej.
Jak przypomniał Engelgard, dzieje walki Białorusinów w polskich szeregach nie skończyły się w październiku 1939 r. „Białorusini służyli również w służbach technicznych polskiego lotnictwa podczas bitwy o Anglię, a potem w II Korpusie Polskim, między innymi pod Monte Cassino”. Mielnikow ocenia, że około 1000 z nich wróciło po 1945 r. na sowiecką Białoruś i niemal wszyscy zostali aresztowani w 1951 r. „Do dziś żyje jeden z nich” –mówi historyk.
Wystawa będzie czynna do końca marca 2017 roku.
Michał Szukała PAP
