Prace przy sypaniu Kopca Wyzwolenia w Piekarach Śląskich, 1935 r. Fot. NAC
Obchody 80-lecia usypania Kopca Wyzwolenia, wpisujące się w upamiętnienie 95. rocznicy powrotu Górnego Śląska do Polski, zorganizują w sobotę w Piekarach Śląskich wojewoda śląski i władze tego miasta.
Uroczystości rozpoczną się o godz. 10.30 inscenizacją historyczną z 1922 r. pt. „Powitanie przez Wawrzyńca Hajdę wraz z powstańcami śląskimi i mieszkańcami Piekar Śląskich gen. Stanisława Szeptyckiego wraz z Wojskiem Polskim”.
Jak przypomina piekarski samorząd, po tym, gdy 20 czerwca 1922 r. polska kawaleria wkroczyła do Katowic, 26 czerwca Wojsko Polskie, na czele którego jechał na koniu gen. Szeptycki, witał w Piekarach Śląskich niewidomy Wawrzyniec Hajda. Ten, określany czasem Śląskim Wernyhorą, poeta i działacz społeczny, który w wieku 27 lat stracił wzrok po wybuchu dynamitu w kopalni, był też jednym z inicjatorów usypania piekarskiego kopca.
Po inscenizacji odprawiona zostanie msza święta polowa z udziałem pocztów sztandarowych, żołnierzy z 34. Śląskiego Dywizjonu Rakietowego Obrony Powietrznej w Bytomiu, grup rekonstrukcyjnych oraz chóru i Orkiestry Wojskowej z Bytomia.
W południe rozpocząć się mają uroczystości oficjalne: z wciągnięciem polskiej flagi na maszt, odegraniem hymnu i hejnału miasta, wystąpieniami, uroczystym apelem pamięci, składaniem kwiatów, odśpiewaniem Roty, występem chóru i defiladą. Potem zaplanowano pokaz musztry paradnej Orkiestry Wojskowej z Bytomia i Orkiestry Komendy Wojewódzkiej Policji w Katowicach.
O godz. 15 na terenie wokół Kopca rozpocznie się piknik militarny m.in. z pokazami grup rekonstrukcyjnych. Z użyciem sprzętu i pojazdów wojskowych oraz środków pirotechnicznych planowane są rekonstrukcje historyczne: „III Powstania Śląskie” oraz pokaz kawalerii 3. Pułku Ułanów Śląskich.
Poza tym przygotowywane są pokazy wojskowych pojazdów historycznych i współczesnych, współczesnego wyposażenia wojskowego okolicznych jednostek, a także pokazy dynamiczno - statyczne wojsk specjalnych wraz ze sprzętem bojowym. Wydarzenia pikniku uzupełnić mają wystawy historyczne, turniej gier planszowych, quiz o tematyce wojennej i wojskowej, kiermasz militarny, stoiska tematyczne i inne atrakcje.
Kopiec Wyzwolenia usypano w latach 1933-37, jego wysokość od podstawy wynosi 20 m. To najwyższy punkt Piekar Śląskich (na wysokości 356 m n.p.m.) i jedno z najlepszych miejsc widokowych, z których można oglądać charakterystyczny górnośląski krajobraz.
Z pierwszą inicjatywą usypania kopca w Piekarach wystąpił w 1883 r. właśnie Wawrzyniec Hajda. Kopiec miałby uczcić przypadającą wówczas dwusetną rocznicę przemarszu husarii polskiej króla Jana III Sobieskiego pod Wiedeń. Pomysł jednak upadł, a sam Hajda stanął przed pruskim sądem za podburzanie ludności.
Do koncepcji powrócono w wolnej Polsce, 20 sierpnia 1930 r. – w 10. rocznicę II powstania śląskiego. Podczas zjazdu powstańców padła propozycja, aby usypać kopiec na pamiątkę tego zrywu. Akcja usypywania kopca rozpoczęła się trzy lata później, co z kolei zbiegło się z 250. rocznicą przemarszu husarii Jana III Sobieskiego.
Budowa kopca z czasem stała się społeczną manifestacją patriotyzmu. Uczestniczyli w niej weterani powstań śląskich, w tym byli dowódcy oddziałów powstańczych, żołnierze, policjanci, celnicy, uczniowie, działacze społeczni, przedstawiciele organizacji młodzieżowych, a także delegacje wielu miast i wsi, m.in. Radomia, Gdyni, Krakowa, Częstochowy, Kalisza, Włocławka, Dąbrowy Górniczej czy Sosnowca.
Gotowy kopiec poświęcono 20 czerwca 1937 r., wówczas nadano mu nazwę Kopca Wyzwolenia. W 2014 r. za 2,5 mln zł, przy wsparciu unijnym, miasto uporządkowało miejsce i jego otoczenie. Zmodernizowano i oświetlono m.in. plac przed kopcem, na którym stanęły: drewniany krzyż i podwyższenie; wyremontowano drogę do kopca oraz parking, a wokół powstały ścieżki spacerowe i urządzenia do rekreacji. (PAP)
mtb/ pat/
