Ondraszek. Źródło: CBN Polona
Dokumenty sądowe z przesłuchań zbójników związanych z Ondraszkiem, najsłynniejszym zbójem ze Śląska Cieszyńskiego, zaprezentuje publicznie Książnica Cieszyńska, w której zbiorach się one znajdują – podała w poniedziałek placówka.
Ondraszek to przydomek Andrzeja Szebesty, który urodził się w 1680 r. w Janowicach koło Frydka. Był zbójnikiem, który według ludowych podań rabował bogatych i pomagał biednym. Został zamordowany przez Juraszka, członka swojej bandy, który połakomił się na nagrodę wyznaczoną za głowę Ondraszka. Zbój nie odebrał jednak 100 florenów. Został wtrącony do lochu. Zmarł podczas tortur na przesłuchaniu.
Pracownik Książnicy Krzysztof Kleczek zaprezentuje w piątek przede wszystkim "Sprawozdania i oświadczenia w sprawie przebiegu przesłuchania Jerzego Juraszka i trzech innych zbójników z państwa frydeckiego przez sąd ławniczy w Cieszynie w 1716 r."
Naukowiec poinformował, że w przeciwieństwie do dużej liczby różnego rodzaju opowieści i podań idealizujących dokonania zbójników karpackich, w tym i Ondraszka, niewiele zachowało się materiałów źródłowych, odkrywających blaski i cienie zbójnickiego procederu.
"Bezsprzecznie jednym z tego typu źródeł są archiwalia, należące obecnie do zbiorów ks. Leopolda Jana Szersznika, które jak pisze Ludwik Brożek: +wydobył zapewne Szersznik z cieszyńskiej kancelarii magistrackiej koło roku 1800, kiedy były już tylko wspomnieniem historycznym zapomnianych zdarzeń z przed wieku+. Materiały te zawierają sprawozdania i oświadczenia ławników miejskich oraz miejskich chirurgów w sprawie przebiegu przesłuchania dawnych kompanów Ondraszka: Jerzego Juraszka, Jerzego Pollendy, Andrzeja Chlapczyka i Jerzego Woytka, przez sąd ławniczy w Cieszynie" – wskazał Kleczek.
Pracownik Książnicy dodał, że życie Ondraszka, podobnie jak i innych zbójników karpackich, stało się źródłem popularnych mitów i legend kształtowanych według schematu - ludowy bohater, zabierający bogatym i oddający biednym.
"Zaczęły się one rodzić i kształtować w epoce romantyzmu. Na Śląsku Cieszyńskim zainteresowanie Ondraszkiem, widoczne od połowy XIX w., uwidoczniło się nie tylko w twórczości literackiej Aleksandra Boruckiego, Adolfa Fierli, Emanuela Grima, Pawła Kubisza, Zofii Kossak, Gustawa Morcinka czy Roberta Zanibala, ale i w drzeworytach Władysława Skoczylasa oraz muzyce Stanisława Hadyny" - poinformował.
Piątkowa prezentacja odbędzie się w ramach cyklu "Cymelia i osobliwości w zbiorach Książnicy Cieszyńskiej".
Zbiory Książnicy Cieszyńskiej liczą około 120 tys. woluminów, w tym ponad 16,5 tys. starodruków, 46 inkunabułów i 17 tys. rękopisów. Najcenniejszą częścią jest księgozbiór ks. Leopolda Szersznika. (PAP)
autor: Marek Szafrański
szf/ pat/
