Przedwojenny Zamość, w którym m.in. mieszkał poeta Bolesław Leśmian, jest tłem dla kryminalnej historii najnowszej książki Marcina Wrońskiego „Kwestja krwi”. To siódmy kryminał tego autora, gdzie śledztwo prowadzi policjant Zygmunt Maciejewski.
Najnowsza powieść Wrońskiego rozgrywa się w Zamościu w dwóch planach czasowych – w roku 1926 i w 1952. Głównym kryminalnym wątkiem jest zaginięcie uczennicy przedwojennego gimnazjum w Zamościu. Wokół prowadzonego w tej sprawie śledztwa, autor powieści szkicuje ówczesne historyczne i obyczajowe tło Zamościa.
Wśród bohaterów „Kwestji krwi” (w tytule autor zastosował pisownię obowiązującą do lat 30. XX w.) są autentyczne postacie m.in. rejenta Bolesława Lesmana, czyli poety Bolesława Leśmiana, który mieszkał kilka lat w Zamościu. Wroński wykorzystał w powieści m.in. fakt włamania do kasy pancernej u Lesmana (sprawców w rzeczywistości nie złapano). W „Kwestji krwi” pojawia się też inny poeta, futurysta Stanisław Młodożeniec, który był nauczycielem w zamojskim gimnazjum. Są również nawiązania do postaci innych nauczycieli gimnazjum a także opisy sytuacji obrazujących funkcjonowanie szkoły.
Najnowsza powieść Wrońskiego rozgrywa się w Zamościu w dwóch planach czasowych – w roku 1926 i w 1952. Głównym kryminalnym wątkiem jest zaginięcie uczennicy przedwojennego gimnazjum w Zamościu. Wokół prowadzonego w tej sprawie śledztwa, autor powieści szkicuje ówczesne historyczne i obyczajowe tło Zamościa.
W powieści występują też fikcyjne postacie Żydów. Społeczność żydowska przed wojną stanowiła niemal połowę mieszkańców Zamościa. Do dziś zachował się w Zamościu budynek synagogi, wzniesionej na początku XVII w.
O fascynacji Zamościem, który ma Stare i Nowe Miasto, Wroński pisze w Posłowiu do powieści. Przypomina, że Stare Miasto unikatowe w skali Europy, nazywane „Padwą północy”, obmyślone zostało jako miasto idealne i wykonane w sposób, gdzie „nic nie zostaje pozostawione łasce przypadku i ludzkiej spontaniczności”. „Teraz poza turystami mało kto ma tam coś do roboty” - pisze Wroński - w przeciwieństwie do Nowego Miasta, gdzie toczy się życie, ale które jest „szpetoty ohydą” i mogłoby się nazywać Brzydaczyn.
Zamość jako pierwsze miejsce służby Maciejewskiego w policji, został już zasygnalizowany w „Morderstwie pod cenzurą” - pierwszym tomie z serii retro - kryminałów Wrońskiego. Akcja sześciu wydanych przed „Kwestją krwi” powieści, z komisarzem Maciejewskim w roli głównej, toczy się w Lublinie.
Pierwsze dwie książki "Morderstwo pod cenzurą" (2007) oraz "Kino Venus"(2008) - dotyczą kryminalnych historii w Lublinie z lat 30. XX wieku. W powieści "A na imię jej będzie Aniela"(2011) akcja dzieje się w czasie II wojny światowej, a Maciejewski musi wstąpić do tzw. granatowej policji, a polskie podziemie uznaje go za zdrajcę i kolaboranta.
W "Skrzydlatej trumnie" (2012) główny wątek to sprawa samobójstwa w Lubelskiej Wytwórni Samolotów w 1936 r., a afera ma związek z nacjonalizacją fabryki. Natomiast "Pogrom w przyszły wtorek" (2013) dotyczy okresu powojennego - Maciejewski ma zapobiec pogromowi żydowskiemu w Lublinie. W „Haiti” (2014) komisarz prowadzi śledztwo ws. morderstwa podczas Krajowej Wystawy Koni Remontowych w 1938 r. w Lublinie.
Kryminały Wrońskiego to dla wielu czytelników okazja, by poznać wiele szczegółów z historii miasta, w którym rozgrywa się akcja powieści. Autor wyszukuje je w bibliotekach, opracowaniach naukowych, ale te najciekawsze informacje o dawnym Lublinie znajduje często w przedwojennej prasie.
"Przedwojenne gazety to kopalnia informacji drobnych, które trudno znaleźć w opracowaniach historyków. Pokazują codzienność, obyczajowość, gdzie ludzie chodzili, co kupowali, co sprzedawali, jakie filmy oglądali, czym się interesowali. – mówił PAP Wroński. Jak tłumaczył, daje mu to "możliwość pokazania ludzkich obrzeży historycznych wydarzeń".
Kolejny kryminał, nad którym pracuje, ma dotyczyć Lublina uniwersyteckiego, miasta, gdzie przed wojną funkcjonowały dwie wyższe uczelnie - żydowska Jesziwa Chachmej i Katolicki Uniwersytet Lubelski - obie silnie związane z religią. „Na tym tle mogło dojść do bardzo ciekawych dialogów, ale też zbrodni” - zapowiedział Wroński.
Wroński (ur. w 1972 r.), absolwent Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, debiutował zbiorem opowiadań "Udo Pani Nocy" w 1992 r. Popularność i uznanie przyniósł mu cykl kryminałów o komisarzu Maciejewskim. Za "Pogrom w przyszły wtorek" Wroński otrzymał Nagrodę Wielkiego Kalibru Jury i Czytelników oraz nagrodę Kryminalnej Piły, natomiast za "Skrzydlatą trumnę" Nagrodę Wielkiego Kalibru Czytelników. Na motywach powieści "Morderstwo pod cenzurą" powstał film animowany w stylu kina noir pt. „Ta cholerna niedziela” w reż. Przemysława Kotyńskiego. Gotowy jest już także scenariusz do serialu lub filmu o komisarzu Maciejewskim, trwają starania o pozyskanie funduszy na jego realizację. (PAP)
ren/ pz/
