Zakończyły się prace nad wnioskiem o wpisanie tarnogórskich podziemi i pogórniczych zabytków na powierzchni na listę UNESCO – podało w czwartek Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Tarnogórskiej (SMZT).
Rzecznik SMZT Grzegorz Rudnicki podał, że obszerny wniosek wraz z dokumentacją został przesłany do zaopiniowania przez Polski Komitet ds. UNESCO, który ma status organu doradczego rządu. SMZT, które opracowało wniosek, czeka teraz na oficjalną odpowiedź ze stolicy. Składanie wniosku koordynuje Narodowy Instytut Dziedzictwa.
„Po uzyskaniu akceptacji komitetu wniosek zostanie przekazany do Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Dopiero gdy szef resortu kultury złoży na dokumencie swój podpis, wniosek zostanie przesłany do paryskiej siedziby UNESCO, gdzie będzie czekał w kolejce na rozpatrzenie” - wyjaśnił Rudnicki.
Równolegle opracowywany jest plan działań konserwatorskich dla tarnogórskich obiektów, który po pozytywnej decyzji komitetu i ministra kultury musi trafić wraz z wnioskiem do Centrum Światowego Dziedzictwa UNESCO w Paryżu przed końcem stycznia 2016 r.
Staraniom SMZT towarzyszą działania promocyjne. 26 maja w Nowym Domu Poselskim w Warszawie zostanie otwarta wystawa poświęcona staraniom Tarnowskich Gór o wpis na listę UNESCO. Jej inicjatorem jest poseł Tomasz Głogowski.
W Tarnowskich Górach są dwa główne zabytkowe obiekty górnicze - Zabytkowa Kopalnia Srebra oraz Sztolnia Czarnego Pstrąga. Są częścią podziemnego kompleksu chodników i wyrobisk po dawnym górnictwie rud srebronośnych na tym terenie, liczącego ponad 150 km. Turyści mogą zwiedzać położone kilkadziesiąt metrów pod ziemią trasy, ich część pokonuje się łodziami.
Na ekspozycji zostaną zaprezentowane zdjęcia przedstawiające najciekawsze obiekty poprzemysłowe umieszczone we wniosku. Na kilkunastu planszach przedstawiciele rządu, parlamentarzyści oraz eksperci zajmujący się na co dzień dziedzictwem kulturowym będą mogli zobaczyć urokliwe podziemia i zabytki górnicze znajdujące się na powierzchni.
W Tarnowskich Górach są dwa główne zabytkowe obiekty górnicze - Zabytkowa Kopalnia Srebra oraz Sztolnia Czarnego Pstrąga. Są częścią podziemnego kompleksu chodników i wyrobisk po dawnym górnictwie rud srebronośnych na tym terenie, liczącego ponad 150 km. Turyści mogą zwiedzać położone kilkadziesiąt metrów pod ziemią trasy, ich część pokonuje się łodziami.
Zgodnie z intencją SMZT, poza kopalnią i sztolnią ochroną UNESCO mają być objęte także inne pogórnicze obiekty. Chodzi głównie o szyby wydobywcze i wentylacyjne, a także np. stację wodociągową Staszic i rezerwat Segiet, gdzie są ślady górnictwa sprzed setek lat.
Od ponad 10 lat Zabytkowa Kopalnia Srebra i Sztolnia Czarnego Pstrąga są już na prezydenckiej liście Pomników Historii. Od listopada 2014 r. kopalnia jest tzw. punktem kotwicznym sieci Europejskiego Szlaku Dziedzictwa Przemysłowego (ERIH), skupiającego ok. 200 zabytków techniki w Europie.
Według legendy, początek górnictwu srebra w Tarnowskich Górach dał w 1490 r. chłop Rybka, który na swym polu wyorał bryłę kruszcu. Dynamiczny rozwój przemysłu wydobywczego na tych ziemiach umożliwiło nadanie w 1526 r. Tarnowskim Górom praw miejskich i statusu Wolnego Miasta Górniczego przez księcia opolskiego Jana II Dobrego. W 1528 r. książę wydał Ustawę Górniczą zwaną Ordunkiem Gornym, określającą prawa braci górniczej i regulującą techniczne i organizacyjne warunki eksploatacji.
Przez ok. 500 lat na obszarze Tarnowskich Gór i okolic funkcjonowało kilka tys. kopalń. W większości były to małe przedsiębiorstwa z kilkoma szybami górniczymi. Pod koniec XVIII w. uruchomiono na obecnych terenach miasta największą w historii tarnogórskiego górnictwa kruszcowego państwową kopalnię Fryderyk, która działała od 1784 do 1912 r. Kopalnie tarnogórskie przez wiele lat miały znaczący wpływ na rozwój Śląska i tej części Europy. Wyjątkowym skarbem i jednocześnie największą atrakcją są zachowane w bardzo dobrym stanie, niemal w pełni autentyczne wyrobiska kopalniane z systemem sztolni odwadniających.
Jak podkreśla SMZT, niespotykany w skali światowej jest też system gospodarowania wodą pogórniczą do celów spożywczych i przemysłowych, zasilającą Tarnowskie Góry oraz inne miasta aglomeracji śląskiej. Zachowany zakład wodociągowy powstały na wyrobiskach górniczych pokazuje, jak bardzo rozwinięty był przemysł w tej części Europy. Dodatkowym, ważnym elementem dziedzictwa i atrakcją Tarnowskich Gór jest fragmentarycznie zachowany krajobraz pogórniczy ukształtowany na przestrzeni kilku wieków działalności wydobywczej.
Zabytkowa Kopalnia Srebra została udostępniona do zwiedzania w 1976 r. Od tego czasu unikatowe podziemia po dawnym górnictwie kruszcowym zwiedziło 2,5 mln turystów. Szlak turystyczny przebiega 40 m pod ziemią, blisko 300-metrowy fragment trasy trzeba pokonać łodzią. Kilka lat temu w budynku nadszybia uruchomiono multimedialne muzeum. Tuż przy budynku kopalni znajduje się skansen maszyn parowych.
Kilka kilometrów od tego obiektu, na terenie Parku Repeckiego położona jest Sztolnia Czarnego Pstrąga. Została ona udostępniona zwiedzającym w 1957 r. jako część powstałej w XIX w. Głębokiej Sztolni Fryderyk, która odwadniała podziemia tarnogórskie i pierwotnie miała 4600 m długości. Turyści zwiedzają obiekt przepływając 600-metrowy odcinek łodziami. To najdłuższa w Polsce podziemna trasa turystyczna pokonywana łodziami. W ub. roku zabytek zwiedziło 35 tys. turystów, a od czasu otwarcia - 2,3 mln.(PAP)
kon/ gma/
