Dwór w Kłóbce. Fot. Jarosław Czerwiński. Źródło: Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej we Włocławku
Kościół w Kwitajnach, zespół dworsko-parkowy w Kłóbce, Muzeum Emigracji w Gdyni, Dom Ludowy w Supraślu oraz Kanał Elbląski to obiekty nagrodzone w tegorocznym konkursie Zabytek Zadbany.
Podczas środowych obchodów Międzynarodowego Dnia Ochrony Zabytków w Zakopanem odbyła się uroczysta gala rozdania nagród w konkursie Narodowego Instytutu Dziedzictwa. Nagrody laureatom wręczyła wiceminister kultury, generalny konserwator zabytków Magdalena Gawin oraz dyrektorka Narodowego Instytutu Dziedzictwa Małgorzata Rozbicka.
„Kiedy mówimy o zabytkach, nie mamy na myśli wyłącznie kamienicy, kościoła, pałacu czy domu mieszkalnego - zabytek tak samo jak malarstwo można czytać jak książkę. Zabytek jest częścią naszej tożsamości kulturowej i spoczywa na nas wszystkich bardzo ważny obowiązek dbania o nasze dziedzictwo narodowe” – powiedziała Gawin.
W kategorii utrwalenie wartości zabytkowej pojedynczego obiektu laureatem został kościół filialny Chrystusa Króla w Kwitajnach (woj. warmińsko-mazurskie). Jury konkursu przyznało nagrodę za kompleksowe prace konserwatorsko-budowlane przeprowadzone z maksymalnym poszanowaniem i wykorzystaniem wszystkich zachowanych elementów oryginalnej substancji zabytkowej. Wykonane prace - zdaniem komisji - utrwaliły wartość zabytkową obiektu, przyczyniły się w znaczący sposób do poprawy jego stanu technicznego i do podniesienia walorów estetycznych.
„Kiedy mówimy o zabytkach, nie mamy na myśli wyłącznie kamienicy, kościoła, pałacu czy domu mieszkalnego - zabytek tak samo jak malarstwo można czytać jak książkę. Zabytek jest częścią naszej tożsamości kulturowej i spoczywa na nas wszystkich bardzo ważny obowiązek dbania o nasze dziedzictwo narodowe” – mówił wiceminister kultury, generalny konserwator zabytków Magdalena Gawin.
Laureatem w kategorii rewaloryzacja przestrzeni kulturowej i krajobrazu został zespół dworsko-parkowy w Kłóbce (woj. kujawsko-pomorskie). Jury doceniło znakomicie zrealizowany kompleksowy projekt rewaloryzacji założenia dawnej siedziby ziemiańskiej zagrożonej całkowitą degradacją.
W kategorii adaptacja obiektów zabytkowych nagrodę otrzymało Muzeum Emigracji - dawny Dworzec Morski w Gdyni (woj. pomorskie). Nagroda została przyznana za kompleksowe, pieczołowicie przeprowadzone prace konserwatorskie, które przyczyniły się do zachowania wartości zabytkowych modernistycznego Dworca Morskiego.
Nagroda w kategorii specjalnej architektura i konstrukcje drewniane została przyznana Domowi Ludowemu w Supraślu (woj. podlaskie). Jury doceniło kompleksowe prace konserwatorskie służące przywróceniu pierwotnej funkcji zabytku i jego cech stylowych.
Wiceminister oceniła, że kondycja służb konserwatorskich w Polsce „szwankuje od lat”, dlatego bardzo ważną rolą konkursu Zabytek Zadbany jest motywacja zarówno profesjonalnych konserwatorów zabytków, właścicieli i zarządców obiektów zabytkowych oraz pasjonatów historii do dbania o obiekty zabytkowe.
Wiceminister dodała, że służby konserwatorskie są niedoinwestowane. Dodała, że od 2017 r. wejdzie w życie reforma dotycząca funkcjonowania służb konserwatorskich – wojewódzcy konserwatorzy zabytków będą bezpośrednio podlegali ministrowi kultury. Obecnie są podporządkowani wojewodom.
„To będzie pierwszy krok we właściwym kierunku, który należy podjąć, żeby służby zaczęły działać lepiej. Ten postulat nie bez przyczyny popierają wszyscy konserwatorzy zabytków w Polsce” – powiedziała.
Gawin wyjaśniła, że obecnie wojewodowie powołują i odwołują konserwatorów zabytków, natomiast nie rozpatrują roli konserwatorów zabytków, a główny konserwator zabytków nie może wydać żadnych wiążących dyspozycji. „To pewna dwuwładza, jeżeli chodzi o konserwację zabytków” – oceniła.
Dodała ona, że wszelkie kontrole m.in. Najwyższej Izby Kontroli wykazały słabość tego systemu. „Nie możemy tak dłużej eksperymentować” – mówiła.
Zabytek Zadbany jest corocznym konkursem ogłaszanym przez ministra kultury i dziedzictwa narodowego. Konkurs skierowany jest do właścicieli i zarządców obiektów wpisanych do rejestru zabytków. Jego celem jest promocja właściwej opieki nad zabytkami i pokazanie najlepszych wzorów utrzymania obiektów zabytkowych.
Międzynarodowy Dzień Ochrony Zabytków jest obchodzony 18 kwietnia na całym świecie. Został ustanowiony przez Komitet Wykonawczy Międzynarodowej Rady Ochrony Zabytków Icomos w 1983 r. i wpisany przez UNESCO do rejestru ważnych imprez o znaczeniu światowym. Celem obchodów Dnia Ochrony Zabytków jest przybliżenie społeczeństwu problemów ochrony materialnej spuścizny minionych pokoleń.
szb/ gma/
