Maksymilian Gierymski. Fot. MNK
Krakowscy specjaliści badają obrazy Maksymiliana Gierymskiego XIX - wiecznego pejzażysty wywodzącego się ze szkoły monachijskiej. Chcą określić „twórczy kod” artysty. Mają też nadzieję na odnalezienie zaginionego podczas wojny płótna „Zima w małym miasteczku” ze zbiorów Muzeum Narodowego w Krakowie.
Badania prowadzone w Laboratorium Analiz i Nieniszczących Badań Obiektów Zabytkowych (LANBOZ) Muzeum Narodowego w Krakowie są interdyscyplinarne i bezinwazyjne. Obrazy są badane w świetle widzialnym, ultrafioletowym, w promieniach podczerwonych i rentgenowskich. Specjaliści badają też skład farb używanych przez artystę.
Do tej pory przebadanych zostało 41 prac Maksymiliana Gierymskiego z kolekcji Muzeum Narodowego w Krakowie, Muzeum Narodowego w Warszawie, muzeów w Toruniu i Poznaniu, Muzeum Śląskiego w Katowicach oraz Galerii w Libercu.
„Maksymilian Gierymski jest sławny, a jednocześnie nieznany. Każdy o nim słyszał, ale niewiele osób wie, dlaczego uznawany jest za jednego z najważniejszych polskich artystów XIX wieku. Zazwyczaj pojawia się garść faktów, mnóstwo legend i stereotypów, zamierzamy się z nimi zmierzyć” - mówiła w środę koordynująca projekt badawczy dr Aleksandra Krypczyk z Muzeum Narodowego w Krakowie. „Badania zmierzają do odkrycia twórczego kodu Maksymiliana Gierymskiego. Interesuje nas określenie techniki i technologii, jakimi się posługiwał, zgromadzenie informacji na temat jego dzieł, które posłużą do przygotowania katalogu dzieł wszystkich” – dodała.
Dr Krypczyk podkreśliła, że Maksymilian Gierymski, jako jeden z pierwszych artystów polskich kładł nacisk na walory artystyczne dzieła - wybór tematu był dla niego często pretekstem do podjęcia zagadnień kolorystycznych. „Bardzo szybko osiągnął dojrzałość twórczą. Jego dokonaniami inspirowali się inni polscy twórcy, zyskał też popularność za granicą” – mówiła Krypczyk. W trakcie zaledwie 28-letniego życia Gierymski namalował ok. 100 obrazów, z których blisko 30 jest uważanych za zaginione. Najbardziej znane prace artysty to: „Patrol powstańczy” i „Noc” (kolekcja Muzeum Narodowego w Warszawie).
„Artysta podczas malowania sporadycznie korzystał z rysunku. Często natomiast zamalowywał wcześniejsze obrazy. Wykonane rentgenogramy ujawniły, że pod wieloma obrazami Gierymskiego kryją się inne kompozycje. Mimo że artysta malował bardzo cienką warstwą farby, zmiany te są niewidoczne gołym okiem” - mówiła konserwator sztuki Elżbieta Zygier. „W bardzo indywidualny sposób malował roślinność – nakładał farbę małymi plamkami, które później układają się w wielkie plamy barwne. Oprócz pędzli używał szpachelki malarskiej .W nokturnach wykorzystywał kilka pigmentów do budowania charakterystycznego, nastrojowego światła – były one oparte na żółcieni kadmowej, którą mieszał z czerwieniami” - dodała.
W badania zaangażowani są także konserwator dzieł sztuki Piotr Frączek i chemik dr Anna Klisińska – Kopacz. Projekt został sfinansowany ze środków Narodowego Centrum Nauki, a jego realizacja potrwa trzy lata. Wyniki pracy specjalistów zostaną umieszczone w publikacjach fachowych, a jednym z ostatecznych rezultatów będzie stworzenie katalogu dzieł wszystkich Maksymiliana Gierymskiego.
Wiosną 2014 r. w 140. rocznicę śmierci malarza w krakowskim Muzeum Narodowym zorganizowana zostanie wystawa „Sławny - nieznany? Maksymilian Gierymski: dzieła – inspiracje – recepcja”. Równolegle w Muzeum Narodowym w Warszawie ma się odbyć wystawy prac brata artysty - Aleksandra Gierymskiego.
Organizatorzy wystawy mają nadzieję, że uda się odnaleźć dzieło ze zbiorów krakowskiego Muzeum Narodowego skradzione podczas wojny – „Zima w małym miasteczku”.
Laboratorium Analiz i Nieniszczących Badań Obiektów Zabytkowych (LANBOZ) powstało w 2004 r. Zespół laboratorium liczy osiem osób, placówka należy do najlepiej wyposażonych w Europie, współpracuje z Muzeum Narodowego oraz ze specjalistami z PAN, UJ i AGH. Do 2012 r. w LANBOZ zrealizowano 12 międzynarodowych i krajowych projektów badawczych. Badane były m.in. prace Jana Matejki, Stanisława Wyspiańskiego, Stanisława Ignacego Witkacego, Henryka Siemiradzkiego, Leonarda da Vinci.(PAP)
wos/ ls/
