Witold Gombrowicz, Vence, 1965, fot. Bohdan Paczowski. Źródło: Cuture
W Vence, w willi Alexandrine, w której w latach 1964-1969 mieszkał Witold Gombrowicz z żoną Ritą, 23 września zostanie otwarta przestrzeń muzealna poświęcona jednemu z najważniejszych polskich pisarzy XX wieku, autorowi "Ferdydurke".
W uroczystym otwarciu Przestrzeni Muzealnej Witolda Gombrowicza w willi Alexandrine w Vence udział wezmą Sekretarz Stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego Jarosław Sellin oraz delegacja polskiego Senatu i Parlamentu z polsko-francuskiej grupy senackiej i parlamentarnej z wicemarszałkiem Senatu Michałem Seweryńskim - poinformowała PAP Dorota Janiszewska-Jakubiak, zastępca Dyrektora Departamentu Dziedzictwa Kulturowego za Granicą i Strat Wojennych MKiDN.
Otwarcia dokona Rita Gombrowicz, żona pisarza, która mieszkała z nim w Alexandrine w latach 1964-1969.
Przestrzeń Muzealna Witolda Gombrowicza została utworzona ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Prace konserwatorskie w willi Alexandrine przeprowadzało Towarzystwo Przyjaciół Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie ze środków Programu Ministra, Ochrona Dziedzictwa Kulturowego za Granicą. Konserwacją elementów malarskich willi zajmowało się ponad trzydziestu polskich artystów przez kilka miesięcy.
Willa z 1911 r. w stylu belle epoque została zakupiona przez miasto Vence w roku 1988. Niegdyś była uznawana za perłę architektury, nieodnawiana przez lata, popadła w zaniedbanie. W 2017 r. remont przeprowadziły władze miasta Vence.
Willa Alexandrine ma się stać miejscem spotkań literackich i artystycznych. Na parterze willi znajdować się będzie Biuro Informacji Turystycznej dla miasta Vence i okolic, na I piętrze - "Sala europejska", na II piętrze - Przestrzeń Muzealna Witolda Gombrowicza oraz siedziba Instytutu Gombrowicza, organizacji założonej przez Ritę Gombrowicz.
Jak mówiła Jolanta Freyberg-Pol, autorka i kuratorka wystawy, ekspozycja ukazuje złożoną osobowość Witolda Gombrowicza, polskiego pisarza, człowieka niepokornego, burzącego zastałe stereotypy myślowe, ale też artysty, który doświadczył samotności na emigracji, biedy, choroby i odrzucenia. "Poprzez wybrane cytaty zostanie ukazany Gombrowicz, który wprowadza nas w świat swoich myśli, odkrywa, wyjaśnia i tłumaczy tajniki własnego pisarstwa. Stosując prowokacje intelektualne, fikcje i fantazje, przybierając rozmaite pozy, przywdziewając i zdejmując kolejne maski, zmusza widza do zdobycia dystansu i podjęcia wspólnej z nim +gry+ przeciwko stadnej mitologii, w obronie prawa jednostki" - mówiła Freyberg-Pol.
Prologiem do wystawy jest "Biografia" Witolda Gombrowicza, rodzaj lapidarnego kalendarium życia i twórczości, którą pisarz sam przygotował wspólnie z Konstantym Jeleńskim dla czasopisma "L’Herne". "Biografia" ukazała się już po śmierci pisarza, uzupełniona przez Dominique’a de Roux w 1971 roku.
Kalendarium podzielić można na trzy okresy w biografii: Polska (1904-1939), Argentyna (1939-1963) i Europa (1963-1969). Fotografie, które stanowią ilustracje "Biografii", pochodzą głównie z kolekcji rodziny pisarza. Najcenniejsze wśród nich są zdjęcia z okresu polskiego, niektóre XIX-wieczne.
Scenografię II sali, zatytułowanej "Interakcja, Autokreacja" stanowią portrety fotograficzne pisarza oraz specjalnie zaprojektowany układ luster. Twarz Gombrowicza ukazana w całej zmienności, barwie, bogactwie mimiki, a odbita i zwielokrotniona w lustrach, skonfrontowana zostanie z twarzami widzów. W zamierzeniu projektantów ekspozycji dzięki lustrom widzowie wejdą w interakcję ze strojącym miny pisarzem, a tym samym skonfrontują się ze słynną gombrowiczowską "gębą".
Koncepcja wystawy nie zakłada realistycznego odtworzenia mieszkania z czasów, gdy zamieszkiwał je Gombrowicz. Został za to odtworzony warsztat pracy pisarza – biurko znane z fotografii wybitnego, niedawno zmarłego artysty i architekta Bohdana Paczowskiego (1930-2017). Wyeksponowane zostały listy wymieniane między Gombrowiczem i Jean Dubuffetem od marca 1968 do czerwca 1969 r.
Zaprezentowane zostaną także inne postaci związane z pobytem Gombrowicza w Vence,: Czesław Miłosz, Sławomir Mrożek, Maria i Bohdan Paczowscy, Józef Jarema, Maria Sperling, Konstanty Jeleński, Kazimierz Głaz, Francois Bondy, Dominique de Roux, Maurice Nadeau, Jorge Lavelli, Alastair Hamilton i Jim Ritchie. Fotografie Rity i Witolda Gombrowiczów stanowią dominantę tej sali.
W kolejnej, III sali, wyeksponowane zostały polskie wydania wszystkich utworów Witolda Gombrowicza oraz ich przekłady na inne języki. W całej przestrzeni ekspozycji rozmieszczone są cytaty z twórczości Gombrowicza.
Witold Gombrowicz wraz z Ritą zamieszkali na drugim piętrze willi Alexandrine przy placu Place du Grand Jardin 36 w dniu 24 października 1964 roku. Mieli do swojej dyspozycji trzy wynajęte pokoje, "pięć balkonów, cztery widoki, trzy kominki" - jak opisywał to Gombrowicz w jednym z listów. To tutaj pisarz ukończył powieść "Kosmos", która zdobyła międzynarodową nagrodę literacką Formentor. Tutaj rozpoczął prace nad "Operetką" a także kontynuował trzeci tom swojego "Dziennika". Podczas pobytu w Vence Gombrowicz został nominowany do literackiej nagrody Nobla, która omal nie została mu przyznana w 1969 roku.
Witold Gombrowicz zmarł w Vence 25 lipca 1969 r. i został pochowany na miejskim cmentarzu przy av. Colonel Meyere.
Z okazji inauguracji przestrzeni muzealnej w dniach 22 do 25 września odbywać się będzie w Vence multidyscyplinarny festiwal "Ja, Gombrowicz" obejmujący wystawy, lekturę tekstów, projekcje filmów, sesje.
Organizatorami Przestrzeni Muzealnej Witolda Gombrowicza w Vence i Festiwalu "Ja, Gombrowicz" są m.in. polskie i francuskie ministerstwa kultury, Konsulat Generalny RP w Lyonie i polskie MSZ, Towarzystwo Przyjaciół Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, Narodowy Instytut Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów, Instytut Adama Mickiewicza, Instytut Polski w Paryżu, Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza i oddział Muzeum Witolda Gombrowicza we Wsoli, miasto Vence, władze regionu Prowansja Alpy Lazurowe Wybrzeże, Instytut Gombrowicza w Vence. (PAP)
autor: Anna Bernat
abe/aszw/
