30 prac graficznych malarzy francuskich z I połowy XX wieku - m.in. Georges'a Braque'a i Wassily Kandinsky'ego - można będzie oglądać od piątku na wystawie w Muzeum Narodowym w Gdańsku. Dzieła te podarowane zostały 50 lat temu jednej z gdańskich szkół.
Kurator wystawy Magdalena Olszewska poinformowała, że historia nietypowego daru ma związek z powstałym w 1950 r. w Paryżu z inicjatywy Henri'ego de Korab-Kucharskiego, francuskiego dziennikarza polskiego pochodzenia, Stowarzyszeniem Obrony Granic na Odrze i Nysie.
Zadaniem organizacji było prowadzenie działalności informacyjnej o Polsce. Na przełomie lat 50. i 60. funkcję prezesa stowarzyszenia pełniła polska artystka Alice Halicka. W Paryżu przyjaźniła się z Guillaumem Apollinairem, twórcami Ecole de Paris; znała także Georges'a Braque'a, Andre Bretona, Maxa Ernsta i Jeana Arpa.
W ramach utrzymywania kontaktów z Polską działacze stowarzyszenia postanowili objąć patronatem jedną z gdańskich Szkół Tysiąclecia przy ulicy Wrzeszczańskiej w Nowym Porcie, współfinansując koszty jej budowy. W 1960 r. wmurowano akt erekcyjny pod budowę placówki. Goście z Francji obserwowali przebieg prac i odwiedzali szkołę już po jej otwarciu w 1961 r.
Autorami prac przechowywanych w Muzeum Narodowym w Gdańsku są twórcy z Francji: George Braque, Wassily Kandinsky, Marc Chagall, Jacques Villon, Ossip Zadkine, Marcel Gromaire, Hans Hartung, Pierre Soulages, Maurice Esteve, Gustaw Singier, Maria Elena Veira da Silva, Maurice Brianchon, Alice Halicka, Jules Cavaille, Pierre Dmitrienko, Leopold Survage i Pino della Selva.
W trakcie tych odwiedzin narodził się pomysł utworzenia w szkole galerii sztuki współczesnej. Władze stowarzyszenia zwróciły się z apelem do artystów francuskich o przekazywanie swoich prac na ten cel. Udział w zbiórce zadeklarowało około stu twórców, m.in. Pablo Picasso i Georges Braque.
"Wiosną 1962 r. przyszły paczki z Paryża. Zamiast pocztówek, o które prosili uczniowie, szkoła dostała w dwóch kolejnych przesyłkach prace graficzne, malarskie i rysunkowe słynnych malarzy tworzących we Francji. W czerwcu w szkole otwarto wystawę, a później prace przekazano w depozyt do Muzeum Pomorskiego (obecnie Muzeum Narodowe w Gdańsku), gdzie znajdują się do dziś" - wyjaśniła Olszewska.
W ówczesnej polskiej prasie pojawiły się głosy proponujące wybudowanie specjalnej galerii dla szkoły i zarzucające władzom niewdzięczność wobec francuskich ofiarodawców. "Później zaś ukazała się w gazetach cała seria wypowiedzi obelżywych wobec artystów francuskich, określających ich prace jako +wytwory zdeprawowanych twórców+. Napastliwe listy czytelników publikowane dłuższy czas przez ogólnopolski tygodnik +Świat+ przedrukowała prasa francuska, traktując je jako wyraz stanowiska redakcji. Do Polski nie nadeszła już ani jedna ze stu zapowiedzianych prac" - wyjaśniła kuratorka wystawy "Braque, Kandinsky, Chagall. Pokaz daru artystów francuskich".
Spadkobiercą dawnej gdańskiej szkoły podstawowej nr 64, mieszczącej się przy ulicy Wrzeszczańskiej, jest dziś gimnazjum nr 12 im. Marii Skłodowskiej-Curie.
Autorami prac przechowywanych w Muzeum Narodowym w Gdańsku są twórcy z Francji: George Braque, Wassily Kandinsky, Marc Chagall, Jacques Villon, Ossip Zadkine, Marcel Gromaire, Hans Hartung, Pierre Soulages, Maurice Esteve, Gustaw Singier, Maria Elena Veira da Silva, Maurice Brianchon, Alice Halicka, Jules Cavaille, Pierre Dmitrienko, Leopold Survage i Pino della Selva.
Są to artyści, którzy od początku zeszłego stulecia należeli do pionierów i współtwórców rewolucyjnego przełomu w sztuce, jak i ich następcy - inspiratorzy abstrakcji informel, nurtu sztuki, którego szczytowy okres przypadał na lata 50.
Twórczość Georges'a Braque'a na wystawie reprezentuje martwa natura wykonana w technice barwnej litografii, dedykowana dzieciom polskim, pochodząca z ostatniego okresu twórczości artysty. Łączy prostotę formy z wyrafinowaną gamą kolorystyczną.
W zbiorze znalazła się także dynamiczna, kolorowa litografia Jacques'a Villona, współtwórcy kubizmu analitycznego.
Głównym inspiratorem i teoretykiem sztuki abstrakcyjnej był Wassily Kandinsky, twórca pierwszych akwarel abstrakcyjnych, powstałych już w roku 1910. W zbiorze są jego dwie kompozycje. Rysunek tuszem z 1929 r. pochodzi z fazy „architekturalnej", powstał zapewne pod wpływem konstruktywizmu i suprematyzmu rosyjskiego w czasie współpracy z weimarskim Bauhausem. Abstrakcyjny gwasz "Kompozycja barwna" (1935) pochodzi z ostatniego okresu twórczości artysty, nazwanego „wielką syntezą paryską".
Artystą niezależnym, mimo niewątpliwie bliskich relacji z awangardą paryską początku ubiegłego wieku, był Marc Chagall - twórca współczesnego nurtu sztuki fantastyczno-symbolicznej, zapowiadającej XX-wieczny surrealizm. W kolekcji znajdują się dwie barwne grafiki - poetycka scena rodzajowa "Przed wiejską chatą" oraz jedna ze znanych graficznych kompozycji z zegarem.
Prace innych artystów, takich jak: Maurice Brianchon, Alice Halicka, Jules Cavaille, Leopold Survage, Marcel Gromaire i Ossip Zadkine, oscylują wokół tendencji pokrewnych tradycjom impresjonizmu, ekspresjonizmu czy kubizmu.
Ekspresjonizm abstrakcyjny (informel) oprócz doświadczeń dadaistów, surrealistów i ekspresjonistów, korzystał także z kaligrafii Wschodu - inspiracje te w zbiorze reprezentują Hans Hartung i Pierre Soulages.
Wystawa w Muzeum Narodowym w Gdańsku potrwa do 4 listopada. (PAP)
rop/ hes/
