T. Wański. "Lato nad Adriatykiem"
Zbiór fotografii bałkańskiego krajobrazu "Lato nad Adriatykiem", autorstwa Tadeusza Wańskiego, można do 1 czerwca oglądać w warszawskiej 6x7 Leica Gallery.
Żagle w słońcu, zamglone zaułki, praczki na wyspie Krk to m.in. tematy czarno-białych fotografii Tadeusza Wańskiego, które artysta wykonał podczas wyprawy na Półwysep Bałkański w latach 30. XX wieku. Zdjęcia eksponowane obecnie w 6×7 Leica Gallery pochodzą z kolekcji Wojciecha Jędrzejewskiego.
"Kolekcjonowaniem fotografii zajmuję się od niemal 20 lat. Pierwszą wystawę prywatnej polskiej kolekcji fotografii artystycznej zorganizowałem w 2002 r. w Krakowie, i od tamtego czasu konsekwentnie gromadzę zbiory. Obejmują one prace ponad 70 fotografów polskich i zagranicznych. A pośród nich szczególnie cenię sobie zdjęcia Tadeusza Wańskiego, które pokazujemy właśnie na wystawie w 6×7 Leica Gallery w Warszawie" - powiedział PAP Wojciech Jędrzejewski. "Doceniam to, że Leica Gallery specjalizująca się w fotografii współczesnej, zdecydowała się na pokaz zdjęć prawie sprzed stu lat" - dodał kolekcjoner.
"Gromadzenie przepięknych obrazów i pejzaży Wańskiego było wspaniałą przygodą kolekcjonerską" - mówił Jędrzejewski. "Na twórczość Tadeusza Wańskiego zwrócił mi uwagę Paweł Pierściński, jeden z najwybitniejszych polskich artystów fotografików i jeden z twórców Kieleckiej Szkoły Krajobrazu. Kolejne udało mi się nabyć od syna Tadeusza Wańskiego, i to wraz z kopertami po papierze fotograficznym, na którym autor wykonywał swoje odbitki. (...) Moja kolekcja obejmuje zdjęcia artysty pochodzące z różnych okresów jego twórczości i wykonane w różnych technikach: począwszy od przetłoków i gum, a skończywszy na bromografice" - opisywał kolekcjoner.
O niezwykłej urodzie i wartości artystycznej fotografii pokazanych w ramach "Lata nad Adriatykiem" zdecydował - zdaniem kolekcjonera - nie tylko wybitny talent artysty i autorskie techniki wykonania odbitek, ale w znacznej mierze plastyczne światło Bałkanów, tak bardzo cenione przez wszystkich fotografów.
Tadeusz Wański (1894-1958) uznawany jest za jednego z najwybitniejszych polskich fotografów krajobrazu. Był przedstawicielem piktorializmu, który zakładał zbliżenie środków fotograficznych do tych, stosowanych w malarstwie.
Styl fotografii Wańskiego często określano jako miękki, akwarelowy, sugestywnie nastrojowy. Charakteryzuje go odrealnienie krajobrazu, idealizacja motywu, doskonała kompozycja, a przede wszystkim niezwykła świetlistość, którą artysta uzyskiwał poprzez specjalne zabiegi, którym poddawał odbitki wykonane w swojej pracowni – jak na przykład werniksowanie fotografii, a następnie usuwanie werniksu ze świateł obrazu.
Sam Wański tak opisywał swoją twórczość podczas wystawy na Pierwszym Międzynarodowym Salonie Fotografii Artystycznej w 1927 r. w Warszawie: "Kocham i podziwiam motywy wielkie, klasyczne, dobrze obmyślane, odznaczające się czarem gry świateł i cieni, które obok kultury i wyobraźni uwidoczniają również wysiłek twórczy artysty. (…) Tyle jest piękna wokół nas w przyrodzie, że naprawdę nie pojmuję, jak można znajdować zadowolenie w odtwarzaniu rzeczy banalnych, chociaż technicznie doskonale sfotografowanych".
"Ten wielki fotografik" - pisał o nim Marian Dederko - "u którego wizja twórcza pejzażysty łączy się z wyjątkowym wprost uzdolnieniem, pokazał kilkadziesiąt obrazów, z których każdy jest arcydziełem. Każdy obraz jest przemyślany i głęboko odczuty. W każdym obrazie jest zawarty ogrom pracy i wiedzy technicznej. Ujęcie tematu u Wańskiego jest bardzo proste i bardzo nieskomplikowane. Żadnego wysiłku, żadnej sztuczki. Wszystkie zdjęcia są robione na nieskończoność, a tematem jest nasze proste, zwyczajne, nieskomplikowane otoczenie, tylko że to otoczenie, przeszedłszy przez ręce Wańskiego, nabiera (...) wielkiego uroku i sentymentu" (culture.pl).
Tadeusz Wański kształcił się w Wągrowcu, gdzie ukończył gimnazjum typu humanistycznego. Był przemysłowcem, właścicielem palarni kawy i sklepów z artykułami kolonialnymi w Poznaniu i Gdyni. Z fotografią zetknął się w 1922 r. W następnym roku został wyróżniony na wystawie fotograficznej „Światłocień” w Poznaniu. W 1926 r. został członkiem Towarzystwa Miłośników Fotografii, a cztery lata później jego prezesem. W latach międzywojennych należał do najpopularniejszych fotografów polskich. Wystawiał swoje prace na ponad stu krajowych, zagranicznych i międzynarodowych wystawach oraz salonach fotografii artystycznej, zdobywając wiele wyróżnień, nagród i medali. Po zakończeniu II wojny światowej zajął się także działalnością popularyzującą fotografię. W 1954 r. w warszawskiej Zachęcie odbyła się retrospektywna wystawa twórczości artysty.
Obecnej wystawie towarzyszy katalog zawierający 36 fotografii z bałkańskiego cyklu Wańskiego, opracowanie krytyczne poświęcone jego twórczości autorstwa dr. Adama Soboty oraz kalendarium artystyczne i życiorys artysty.
Ekspozycję "Lato nad Adriatykiem" można oglądać w 6×7 Leica Gallery do 1 czerwca.(PAP)
autor: Anna Bernat
abe/ itm/
