Ukazał się tom serii źródłowej „Bibliotheca Tessinensis”, który zawiera dokumenty działającej na rzecz czeskich wpływów narodowych na Śląsku Cieszyńskim organizacji „Slezske matice osvety lidov” (Śląska Macierz Oświaty Ludowej) – podała Książnica Cieszyńska.
Nowy tom zostanie oficjalnie zaprezentowany w Książnicy Cieszyńskiej w środę podczas spotkania z jego autorem - dr. Grzegorzem Gąsiorem.
„+Slezske matice osvety lidove pro Tesinsko a Hlucinsko+ (SMOL), bo tak od 1922 r. brzmi pełna i oficjalna nazwa organizacji, wywodzi się wprost z założonej w 1898 r. w Cieszynie +Matice osvety lidove pro knizectvi Tesinske+. Już na początku XX w. organizacja ta stała się zasadniczym instrumentem budowy i rozszerzania czeskich wpływów narodowych na Śląsku Cieszyńskim, szczególnie w zagłębiu węglowym, a po 1920 r. przejęła pełnię odpowiedzialności za działania zmierzające do ideowej i narodowej unifikacji przyłączonych do Czechosłowacji obszarów Śląska” – powiedział dyrektor Książnicy Cieszyńskiej Krzysztof Szelong.
Jak podkreślił, mimo kluczowej roli, jaką odgrywała +Matice+, jej dzieje nie doczekały się dotąd monografii, ani nawet – poza nielicznymi wyjątkami – obszerniejszych, spełniających współczesne naukowe standardy opracowań.
„Historia +Matice+ pozostaje mocno zmitologizowana i stanowi domenę tekstów w głównej mierze publicystycznych. Czeskie przekazy, podnoszące obronny – względem polskiego i niemieckiego nacjonalizmu – charakter działań podejmowanych przez SMOL zderzają się z obecną na Zaolziu pamięcią o brutalnej czechizacji tego terenu, w okresie międzywojennym, przeprowadzanej przez działaczy +Matice+” – wskazał Krzysztof Szelong.
Publikacja zawiera 369 dokumentów z lat 1920-1938. Ilustrują wszystkie właściwe dla SMOL sfery i formy aktywności.
„Publikacja ma ambicję przełamania impasu badawczego, z jakim mamy w tym obszarze do czynienia. Dostarczając niezwykle bogaty, wielowątkowy zasób nieznanych dotąd informacji faktograficznych, pozwala na źródłową weryfikację wielu utrwalonych w powszechnej świadomości opinii i przekonań na temat historii SMOL oraz roli, jaką odegrała ona w dziejach Śląska Cieszyńskiego” – zaznaczył dyrektor Książnicy.
Jego zdaniem, opublikowany materiał „stać się może dla historyków impulsem do rozpoczęcia pogłębionych studiów nad historią SMOL, które z czasem zaowocować powinny nie tylko jej solenną monografią, ale także nową, wolną od narodowych uprzedzeń analizą polityki narodowościowej, jaką w okresie międzywojennym prowadzono względem ludności polskiej na przyłączonym do Czechosłowacji obszarze Śląska Cieszyńskiego”.
Nowy tom jest dziewiątym, który ukazał się we współwydawanej od 2004 r. przez Książnicę Cieszyńską i Ośrodek Dokumentacyjny Kongresu Polaków w Republice Czeskiej serii „Bibliotheca Tessinensis”. Jest zarazem czwartym tomem „Series Bohemica”, za publikację której odpowiedzialności ponosi Ośrodek.
Dr Grzegorz Gąsior jest historykiem związanym z Uniwersytetem Warszawskim, gdzie pełni funkcję kierownika Pracowni Badań nad Kulturą Pogranicza Katedry Studiów Interkulturowych Europy Środkowo-Wschodniej. Autor edycji należy do grona najwybitniejszych polskich znawców historii Czech i Słowacji. Jego zainteresowania badawcze obejmują m.in. historię relacji polsko-czechosłowackich oraz dzieje Śląska Cieszyńskiego.
Kongres Polaków jest stowarzyszeniem, które koordynuje działalność organizacji obywateli czeskich narodowości polskiej oraz reprezentuje społeczność polską.
Zbiory Książnicy Cieszyńskiej liczą około 200 tys. woluminów dzieł drukowanych, w tym 17,5 tys. starych druków (53 inkunabuły), a ponadto około 18 tys. jednostek ewidencyjnych rękopisów. Najcenniejszą częścią jest księgozbiór ks. Leopolda Szersznika. (PAP)
autor: Marek Szafrański
szf/ wj/