Wystawa, książka, debata online, film, podcasty ‒ 230. rocznica Konstytucji 3 Maja z MHP

Wystawa plenerowa i internetowa

Rewolucja bez przemocy, cud, narodziny narodu wolnych ludzi – tak 230 lat temu zachodnia prasa komentowała uchwalenie Ustawy Rządowej w Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Muzeum Historii Polski w Warszawie i Instytut Historii Litwy w Wilnie przygotowały plenerową wystawę „Konstytucja 3 Maja”. Wystawę w maju będzie można oglądać w Wilnie, a także w innych miastach litewskich i polskich.

Oficjalnie otwarcie ekspozycji, która przybliża okoliczności powstania pierwszej w Europie, a drugiej na świecie ustawy zasadniczej, odbędzie się 3 maja 2021 roku na Placu Katedralnym w Wilnie (format konferencji prasowej pod gołym niebem) o godzinie 16:00. Wystawę otworzą przedstawiciele organizatorów: Robert Kostro (dyrektor Muzeum Historii Polski) oraz Alvydas Nikžentaitis (dyrektor Instytutu Historii Litwy), a także Gabrielius Landsbergis (Minister Spraw Zagranicznych Litwy), JE Urszula Doroszewska (Ambasador Nadzwyczajny i Pełnomocny Rzeczypospolitej Polskiej w Republice Litewskiej), Remigijus Šimašius (mer Wilna). Następnie przewidziana jest prezentacja książki R. Butterwicka pt. “Konstytucja 3 Maja. Testament Rzeczypospolitej Obojga Narodów” w Pałacu Książąt Wielkiego Księstwa Litewskiego (online).

CZYTAJ TAKŻE

Muzeum Historii Polski: wystawa „Konstytucja 3 Maja” w Wilnie

Widz wystawy ma możliwość zapoznać się z tym, co wpłynęło na kształt Ustawy Rządowej: z jednej strony dynamiczny rozwój myśli społecznej i odważne reformy w wybranych dziedzinach życia, z drugiej – trudna sytuacja polityczna wewnątrz kraju i na arenie międzynarodowej. Wystawa pokazuje też dumę i radość towarzyszące uchwaleniu pionierskiego aktu prawnego, entuzjastyczne reakcje prasy zagranicznej, a także siłę, jaką pamięć o Konstytucji 3 Maja dawała mieszkańcom dawnej Rzeczypospolitej w ponurym czasie zaborów oraz pod rządami komunistów po II wojnie światowej. Autorzy wybrali najbardziej charakterystyczne teksty kultury ilustrujące poszczególne zjawiska: dzieła malarskie i literackie, druki z epoki oraz fotografie.

Scenariusz 24-planszowej ekspozycji powstał w języku polskim i został przetłumaczony na języki litewski, ukraiński oraz angielski. Autorami scenariusza są polscy i litewscy historycy specjalizujący się w tematyce, a współautorami koncepcji wystawy są Robert Kostro (dyrektor Muzeum Historii Polski) i Alvydas Nikžentaitis (Instytut Historii Litwy).

Premiera jest zaplanowana na 3 maja 2021 r. w Wilnie, a także równoległe w Sandomierzu (1–14 maja 2021 r., Muzeum Okręgowe w Sandomierzu na dziedzińcu Zamku Królewskiego w godz. 8.00—20.00), a następnie w kilku innych miastach na Litwie.

Harmonogram pokazów na Litwie:

Vilnius (Wilno) 03.05.2021-23.05.2021, Kaunas (Kowno) 31.05.2021-01.07.2021, Kėdainiai (Kiejdany) 05.07.2021-06.08.2021, Panevėžys (Poniewież) 09.08.2021-10.09.2021, Šiauliai (Szawle) 13.09.2021-15.10.2021, Klaipėda (Kłajpeda) 18.10.2021-19.11.2021.

Organizatorzy: Muzeum Historii Polski, Instytut Historii Litwy    

Partnerzy instytucjonalni: Ministerstwo Spraw Zagranicznych Rzeczypospolitej Polskiej, Ministerstwo Spraw Zagranicznych Republiki Litewskiej, Departament Mniejszości Narodowych przy Rządzie Republiki Litewskiej

Książka i debata online

Z okazji 230. rocznicy Konstytucji 3 Maja Muzeum Historii Polski wydało także książkę napisaną przez prof. Richarda Butterwicka. W piątek 30 kwietnia o godzinie 13.00 zapraszamy na debatę online wokół wydawnictwa: „Konstytucja 3 Maja. Testament Rzeczypospolitej Obojga Narodów”. Spotkanie będzie dostępne na profilu MHP na Facebooku oraz kanale YouTube MuzHPtv. Książka wybitnego badacza dziejów Rzeczypospolitej przybliża czytelnikom najważniejsze wydarzenia epoki, analizuje okoliczności uchwalenia w maju 1791 roku Ustawy rządowej oraz sam dokument. Uczestnicy spotkania będą zastanawiać się między innymi nad znaczeniem Konstytucji dla kolejnych pokoleń, aż po wiek XX. W debacie biorą udział: autor książki prof. Richard Butterwick (University College London), dr hab. Piotr Ugniewski (Muzeum Historii Polski), prof. dr hab. Anna Grześkowiak-Krwawicz (Instytut Badań Literackich PAN). Rozmowę poprowadzi Robert Kostro, dyrektor Muzeum Historii Polski.

CZYTAJ TAKŻE

Debata wokół książki „Konstytucja 3 Maja. Testament Rzeczypospolitej Obojga Narodów”

„Konstytucja 3 Maja nie była ostatnim akordem procesu upadku wielkiej Rzeczypospolitej. Była przede wszystkim próbą jej ratowania i odnowy poprzez reformy, które w swej śmiałości i nowoczesnym charakterze mogły uczynić połączone Polskę i Litwę potęgą. Tylko w jednym sensie Konstytucja mogła przyspieszyć ostateczny rozbiór Rzeczpospolitej: wzmocnienie kraju było zagrożeniem dla zaborców, z Rosją na czele”. To jedna z tez, która wyłania się z syntetycznej, ale obfitującej w szczegóły książki Richarda Butterwicka, profesora historii Uniwersytetu Londyńskiego, doktora Oxfordu, naukowca specjalizującego się w historii XVIII-wiecznej Polski.

Jak w przedmowie do książki Richarda Butterwicka pisze Robert Kostro, uchwalenie Konstytucji 3 Maja było „aktem roztropności elit, świadczącym o umiejętności porozumienia ponad podziałami, o zdolności zdiagnozowania największych bolączek ustrojowych państwa i woli ich naprawienia”.

Książka dostępna jest w języku polskim i angielskim, a kupić można ją w sklepie MHP na stronie www.muzhp.pl

Muzeum jest również partnerem wydania litewskiego i ukraińskiego książki, które wkrótce ukażą się w Wilnie i w Kijowie.

Podcasty

CZYTAJ TAKŻE

„Konstytucja 3 Maja. Testament Rzeczypospolitej Obojga Narodów”

Muzeum przygotowało również dwa podcasty: „Konstytucja 3 Maja – naprawa zakończona katastrofą” (premiera 29 kwietnia), który jest rozmową Łukasza Starowieyskiego z autorem książki „Konstytucja 3 Maja. Testament Rzeczypospolitej Obojga Narodów”, prof. Richardem Butterwickiem oraz „Czasy stanisławowskie – kierunek oświecona zagłada” (premiera 3 maja), w którym wywiadu udzielił dr hab. Piotr Ugniewski z Muzeum Historii Polski. Podcasty Muzeum Historii Polski dostępne są na muzealnym kanale YouTube MuzHPtv, a także na Spotify, Google Podcasts, Audiotece oraz na innych platformach podcastowych.

Film

W czerwcu przewidziana jest premiera filmu „Symbol Niepodległej. Święto Konstytucji 3 Maja” wyprodukowanego przez MHP w reżyserii Jarosława Mańki. Dla władzy komunistycznej konstytucja majowa była z kilku powodów nieakceptowalna. Po pierwsze rocznica była głównym świętem państwowym w II RP, czyli w Polsce zwalczanej w propagandzie peerelowskiej. Zamiast 3 maja wykreowano święto 1 maja. Dwa święta obok siebie były nie do przyjęcia. Rocznica Konstytucji 3 Maja wypada w święto kościelne, co podwajało jej „niebezpieczny” charakter. Podobnie jak pamięć o konstytucji przetrwała podczas zaborów, także i w PRL o niej pamiętano i dawano temu publiczny wyraz, co rodziło konflikt. W filmie wyeksponowany zostanie ów konflikt począwszy od roku 1946, w którym doszło do poważnych zamieszek w Krakowie poprzez inne wydarzenia w różnych miejscach w kraju.

 Nakładka na FB oraz artykuły

MHP przygotowało także specjalną nakładkę do wykorzystania na zdjęcie profilowe na Facebooku oraz artykuły, które będą dostępne na portalu dzieje.pl prowadzonym przez Muzeum razem z Polską Agencją Prasową. Tekst Sebastiana Ligarskiego (IPN w Szczecinie), opowiada o wydarzeniach w 1946 roku związanych z rocznicą uchwalenia Konstytucji 3 Maja. Władze komunistyczne, aby nie fetować święta z okresu Polski przedwojennej, które na dodatek wypadało tuż po święcie „właściwym” z punktu widzenia ideologicznego, czyli 1 maja, zakazali obchodów. W wielu miastach doszło do konfrontacji społeczeństwa z milicją – byli zabici i ranni, wiele osób aresztowano. Do wielkiej konfrontacji doszło także w stanie wojennym. Do prawdziwej bitwy doszło w okresie stanu wojennego, w 1982 r. m.in. w Warszawie. Jej szczegóły w swoim artykule opisuje Grzegorz Majchrzak (IPN w Warszawie).

Źródło: Muzeum Historii Polski