Yusef Komunyakaa. Źródło: Fundacja im. Zbigniewa Herberta
Yusef Komunyakaa – Afroamerykanin mieszkający w Stanach Zjednoczonych, weteran wojny w Wietnamie, poeta inspirujący się jazzem i bluesem – został laureatem Międzynarodowej Nagrody Literackiej im. Zbigniewa Herberta 2021 – poinformowała na swojej stronie internetowej Fundacja im. Zbigniewa Herberta.
„Yusef Komunyakaa jest jednym z najoryginalniejszych i najbardziej wyrazistych poetów naszej współczesności. Jego głos, łączący w sobie doświadczenia czarnego mężczyzny urodzonego na amerykańskim południu, żołnierza walczącego w Wietnamie, artysty wychowanego w tradycji jazzu i bluesa, piszącego zaś o najbardziej bolesnych doświadczeniach współczesnego życia w USA, jest równocześnie uniwersalny, odwołuje się do tradycji wielu kultur. Mimo bolesnych tematów, jakie podejmuje, jego poezja nigdy nie jest sucha, przeciwnie – ma wielką energię zmysłową, jest poezją tańca i miłości, pieśnią na cześć życia i istnienia” – uzasadniał werdykt Tomasz Różycki, przewodniczący jury.
Komunyakaa napisał, że jest zaszczycony, otrzymując Międzynarodową Nagrodę Literacką im. Zbigniewa Herberta, zwłaszcza że nosi ona imię poety, którego podziwia. „Pamiętam, kiedy po raz pierwszy przeczytałem wiersze Zbigniewa Herberta w magazynie +Field+, wydawanym przez Oberlin College w stanie Ohio. Literatura naprawdę podróżuje; jestem wdzięczny, że zostałem wprowadzony do tradycji, która przekracza granice zarówno geograficzne i kulturowe, jak również granice czasu i przestrzeni. Nasza twórczość (…) rozwija się, gdy wchodzi w kontakt z innymi. (…) Często ufam, że persona liryczna w moich wierszach odda głębszą prawdę naszego świata, i z tego punktu widzenia (…) zazdroszczę Herbertowi, który stworzył wielką postać Pana Cogito. Mam szczęście wiedząc, że możemy w poezji poruszyć każdy temat, jeśli tylko ujawniamy w ten sposób prawdę. Wierzę, że poezja jest działaniem, i myślę, że wspaniały poeta Zbigniew Herbert zgodziłby się ze mną” – wskazał.
Na stronie Fundacji im. Zbigniewa Herberta przypomniano, że Yusef Komunyakaa urodził się w 1947 r. w miasteczku Bogalusa w stanie Luizjana. Dorastał na Południu Stanów Zjednoczonych w czasach segregacji rasowej i terroru zaprowadzonego przez Ku Klux Klan. W 1969 r. zaciągnął się do wojska. Został wysłany do Wietnamu, gdzie, podczas wojny, zaczął pisać. Pierwszy tom wierszy opublikował w drugiej połowie lat 70., a amerykańska krytyka odkryła go w 1984 r. , po ukazaniu się zbioru „Copacetic”, który już tytułem (w slangu zawodowych jazzmanów: „dobrze skomponowany”) odwołuje się do jazzu. Komunyakaa wydał, jak dotąd, paręnaście tomów wierszy, jest autorem librett do oper jazzowych, redaktorem antologii poetyckich, laureatem nagrody Pulitzera (w 1994 r., za tom „Neon Vernacular”), wykładowcą uniwersyteckim. „Swoją twórczością wpisuje się w tradycję literatury afroamerykańskiej, ale zarazem przekracza jej granice, chętnie odwołując się choćby do kultury europejskiej, do antyku czy Shakespeare’a” – napisano.
Polski czytelnik mógł poznać jego twórczość m.in. dzięki tomowi „Pochwała miejsc ciemnych”, który ukazał się w 2005 r. Z okazji wyróżnienia Komunyaki wydawnictwo Znak przygotowało nowe, znacznie poszerzone wydanie tego retrospektywnego wyboru wierszy, które trafi wkrótce do księgarń. Nosi ono tytuł „Niebieska godzina”. Jerzy Illg, redaktor Znaku, zwraca uwagę, że w tej poezji pojawiają się „liczne polonica. Komunyakaa wielokrotnie odwiedzał nasz kraj, poetyckie świadectwo afroamerykańskiego twórcy zyskały dzięki temu rzeźby Hasiora, pomordowani profesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz anonimowe ofiary Holocaustu” - czytamy.
Międzynarodowa Nagroda Literacka im. Zbigniewa Herberta to wyróżnienie na polu literatury światowej – przede wszystkim w dziedzinie poezji. Przyznawana jest od 2013 r. za wybitne dokonania artystyczne i intelektualne, nawiązujące do idei, które przyświecały twórczości Zbigniewa Herberta. Jej laureatami byli dotąd W.S. Merwin, Charles Simic, Ryszard Krynicki, Lars Gustafsson, Breyten Breytenbach, Nuala Ni Dhomhnaill, Agi Miszol oraz Durs Grünbein.
Laureata wskazało jury, w skład którego weszli poeci, eseiści, tłumacze i wydawcy: Jurij Andruchowycz (Ukraina), Edward Hirsch (USA), Michael Krüger (Niemcy), Mercedes Monmany (Hiszpania) oraz Tomasz Różycki (Polska).
Uroczystość wręczenia Nagrody laureatowi odbędzie się 15 września 2021 r. w Teatrze Polskim w Warszawie. Bezpośrednią transmisję z uroczystości będzie można obejrzeć w mediach społecznościowych Fundacji im. Zbigniewa Herberta.(PAP)
autorka: Anna Kruszyńska
akr/ dki/
