Źródło: Archiwum Państwowe w Zamościu
Akt lokacyjny Zamościa po 150 latach wraca do domu i znajdzie się pod znakomitą pieczą pracowników tutejszego Archiwum – zaznaczył wicepremier, minister kultury i dziedzictwa narodowego Piotr Gliński w liście do uczestników uroczystości przekazania historycznego dokumentu.
Uroczystość przekazania przez Archiwum Narodowe w Krakowie do Archiwum Państwowego w Zamościu aktu lokacyjnego miasta Zamościa odbyła się w piątek. List do uczestników wydarzenia skierował wicepremier, minister kultury i dziedzictwa narodowego Piotr Gliński.
„Ten bezcenny dokument, datowany na 10 kwietnia 1580 r. i podpisany przez założyciela Zamościa – kanclerza i hetmana wielkiego koronnego Jana Zamojskiego – stanowi wspaniałe świadectwo formalnych początków miasta idealnego, będącego perłą Rzeczypospolitej doby renesansu” – podkreślił w liście Gliński.
Jego zdaniem, dzieje tego przywileju lokacyjnego należy uznać za niezwykłe i zagadkowe. Przypomniał, że początkowo dokument przechowywany był w zamojskim Ratuszu, następnie trafił do Szczebrzeszyna i później do Lublina.
„Od drugiej połowy XIX w. uchodził za zaginiony, a jego rozpoznanie podczas prac inwentaryzacyjnych w zasobie Archiwum Narodowego w Krakowie stało się sensacyjną niespodzianką i sprawiło radość wielu archiwistom i historykom” – ocenił szef MKiDN.
Jak zaznaczył, „dziś kończy się swoista peregrynacja dokumentu – akt lokacyjny Zamościa po 150 latach wraca do domu i znajdzie się pod znakomitą pieczą pracowników tutejszego Archiwum”.
„Dzisiejsze wydarzenie to prawdziwe święto dla mieszkańców Zamościa i miłośników historii, także regionalnej. Dokument będą mogli obejrzeć wszyscy zainteresowani, zostanie on bowiem zaprezentowany publiczności w zamojskim Ratuszu” – dodał wicepremier.
Gliński podziękował w liście wszystkim, którzy podjęli inicjatywę oraz trud realizacji idei powrotu dokumentu lokacyjnego do Zamościa.
Jak poinformowało Archiwum Państwowe w Zamościu, akt lokacyjny miasta jest najcenniejszym i najważniejszym dokumentem w dziejach Zamościa. Liczący 442 lata akt lokacyjny miasta zawiera podpis założyciela perły renesansu kanclerza Jana Zamoyskiego oraz oryginalne pieczęcie. Do 1811 r. dokument był przechowywany w zamojskim Ratuszu. Gdy podjęto decyzję o rozbudowie zamojskiej twierdzy, akt trafił do Szczebrzeszyna, a stamtąd – w 1843 r. do Archiwum Akt Dawnych w Lublinie. Ostatnio przechowywany był w zbiorze pergaminów w Archiwum Narodowym w Krakowie.
„To jednak niejedyny dokument przechowywany w Archiwach Państwowych świadczący o barwnej historii Zamościa i okolicznych terenów. W 1589 r. miasto zostało stolicą założonej przez jego właściciela Ordynacji Zamojskiej – kompleksu dóbr ziemskich, który w szczytowym okresie funkcjonowania obejmował 371 tys. ha, w tym 8 miast i 157 innych miejscowości. Akta Ordynacji Zamojskiej – oryginalne, prywatne archiwum gospodarcze Zamoyskich – przechowywane są w Archiwum Państwowym w Lublinie i w 2021 roku zostały wpisane na Polską Listę Krajową Programu UNESCO Pamięć Świata” – dodało Archiwum Państwowe w Zamościu.
Uroczystości przekazania aktu lokacyjnego towarzyszy Ogólnopolska Konferencja Naukowa „Powrót do domu. Akt lokacyjny Zamościa z 10 IV 1580 r.”. Wezmą w niej udział historycy, archiwiści, badacze, muzealnicy i regionaliści oraz politycy i samorządowcy.(PAP)
Autorka: Gabriela Bogaczyk
gab/ dki/
