Maria Konopnicka. Źródło: CBN Polona
„Maria Konopnicka i Ślązaczki” – to tytuł publikacji Instytutu Myśli Polskiej im. Wojciecha Korfantego w Katowicach, wydanej w roku 180-lecia urodzin poetki. Książeczka, w której opisano mało znane fakty z biografii artystki, ma służyć edukacji i popularyzacji jej postaci.
Kończący się rok był obchodzony jako Rok Marii Konopnickiej. Z tej okazji katowicki Instytut przygotował tzw. zin, czyli poświęcony poetce zeszyt edukacyjny, będący rodzajem literacko-graficznego eseju. Opracowano także serię jubileuszowych adresów hołdowniczych, naśladujących archiwalne wzory sprzed 120 lat. Taki adres to uroczysta forma wyrażenia uznania i szacunku zasłużonej osobie.
"Zostaną one przekazane do osób i instytucji partnerskich w Polsce i za granicą, z którymi mamy nadzieję wspólnie wprowadzić śląskie ślady Marii Konopnickiej do szerszego obiegu informacji i wiedzy o tej niezwykłej postaci" - podkreśliła koordynatorka projektu, dr Małgorzata Tkacz-Janik.
Wydany przez Instytut zeszyt edukacyjny ukazuje kilka faktów z życia Marii Konopnickiej - ważnych z regionalnej perspektywy, ale prawie nieznanych lub błędnie utrwalonych we wcześniejszych publikacjach.
"Przybliża pierwszy, skądinąd mało udany, pobyt w Wiśle w 1896 roku, opisany bez ogródek w liście do córki; wyłuskuje relacje z wybranymi Górnoślązaczkami oraz mieszkankami Ziemi Cieszyńskiej. Wiele z nich kilka lat później weźmie udział w zorganizowaniu kobiecej delegacji na jubileusz 25-lecia twórczości pisarki" - informuje Instytut.
Książeczka dementuje też powszechną opinię, jakoby pierwodruk Roty ukazał się w "Gwiazdce Cieszyńskiej". Dzięki pogłębionej kwerendzie dr Renaty Czyż, ustalono chronologię pierwszych wydań tego znanego wiersza, wokół którego narosło później wiele błędnych interpretacji.
Śląska publikacja w dowcipnej formie przypomina też, iż Wisła, jako uzdrowisko, konkurowała z Żarnowcem o lokalizację domu dla pisarki, a wysłana w tej sprawie oferta jeszcze dziś wprawia w zadziwienie swą nowoczesnością.
"Z naszej perspektywy wiślański zamysł, aby były dwa domki: dla Konopnickiej i dla Dulębianki, był o wiele bardziej progresywny niż propozycja z Żarnowca. Z tekstu dowiadujemy się jednak, że konkurujące komitety ulegały niekoniecznie uczciwemu lobbingowi. Walka o Konopnicką była więc zacięta, a Wisła, niestety, ostatecznie przegrała" - czytamy w informacji Instytutu Korfantego.
Wydawnictwo zawiera też wzmiankę o miłości młodego Gumplowicza do starszej o 20 lat Konopnickiej. "I ta historia ma swój śląski ślad. Ojciec zakochanego Ludwika, chcąc go wyleczyć ze skomplikowanego uczucia, umieścił go w Puńcowie koło Cieszyna u Józefa Zaleskiego. Rzecz zakończyła się tragicznie samobójstwem adoratora, który strzelił do siebie pod hotelem, w którym zatrzymała się Maria Konopnicka w Wiedniu w 1897 roku" - napisano.
Cały tekst publikacji ma ukazać się wkrótce na stronie internetowej Instytutu Myśli Polskiej im. Wojciecha Korfantego. Pomysłodawcy wydawnictwa liczą, że przyczyny się ono do zmiany postrzegania Konopnickiej jaki autorki jedynie Roty lub bajki "O krasnoludkach i o sierotce Marysi".
Maria Konopnicka urodziła się 23 maja 1842 r. Jest autorką m.in. utworów dla dzieci, liryk stylizowanych na ludowe ("A jak poszedł król na wojnę"), realistycznych obrazków ("W piwnicznej izbie"), nowel ("Mendel Gdański") i poematu z dziejów emigracji polskiej "Pan Balcer w Brazylii". Na blisko 50 języków przetłumaczono jej baśń "O krasnoludkach i o sierotce Marysi". Poetka należy do najczęściej tłumaczonych polskich autorów. Sama również była tłumaczką - znała 10 języków obcych, tłumaczyła dzieła ponad 20 autorów, m.in. Victora Hugo czy George'a Gordon'a Byron'a.
Konopnicka urodziła się w Suwałkach. Debiutowała w 1870 r. wierszem "W zimowy poranek". W latach 1881, 1883 i 1886 ukazały się kolejne serie jej poezji. Nowele pisała od drugiej połowy lat 80. XIX wieku aż do śmierci. W 1882 r., w wieku 40 lat, rozpoczęła prawie trzydziestoletni etap wędrówek po świecie - zwiedziła Włochy, Niemcy, Francję, Szwajcarię, Czechy, Austrię. Od 1882 do 1910 r. odwiedziła przeszło 100 miejscowości. Do kraju wracała okazjonalnie, nawet po tym, gdy w 1903 r. z okazji 25-lecia pracy pisarskiej otrzymała w darze zakupiony ze składek społeczeństwa dworek w Żarnowcu k. Krosna. Zmarła 8 października 1910 r. we Lwowie.(PAP)
mab/ pat/
