Archiwa to jest kręgosłup nowoczesnego państwa. Służą nie tylko administracji, państwu, ale także całemu społeczeństwu, wspólnocie narodowej - powiedział w czwartek w Nowym Sączu minister kultury Piotr Gliński.
W czwartek odbyło się otwarcie siedziby Archiwum Narodowego w Nowym Sączu, oddziale Archiwum Narodowego w Krakowie. W wydarzeniu uczestniczył minister kultury i dziedzictwa narodowego Piotr Gliński.
"To jest ważna uroczystość. Archiwa to jest kręgosłup nowoczesnego państwa. Archiwa służą nie tylko administracji, państwu, ale także służą w zasadzie całemu społeczeństwu, całej wspólnocie narodowej, archiwa zajmują się także pamięcią. Żadna wspólnota kulturalna nie może funkcjonować bez pamięci. Bez pamięci też nie mogą funkcjonować wspólnoty lokalne, małe grupy takie jak rodzina czy pojedyncze osoby" - podkreślił Gliński.
Jak zauważył, "archiwa współcześnie są instytucjami otwartymi, nowoczesnymi". "My mamy od pewnego czasu wspaniały portal, który udostępnia nasze archiwa społeczeństwu i wszystkim zainteresowanym, dzięki temu możemy budować, odkrywać narracje historyczne, lokalne historie, historie także rodzinne, jednym słowem: bez archiwów żyć nie możemy" - dodał minister.
Zwrócił uwagę, że "archiwa są taką instytucją, że często były spychane na koniec różnych potrzeb społecznych czy politycznych". "Bo co to są archiwa? Ktoś, kto nie ma pojęcia o funkcjonowaniu nowoczesnego państwa może powiedzieć, że jakieś starocie gdzieś tam ktoś gromadzi. Bez tych staroci nie moglibyśmy funkcjonować. Nie moglibyśmy być świadomymi obywatelami, nie moglibyśmy być prężnymi i dobrze rozwijającymi się wspólnotami. Chociażby nie moglibyśmy realizować tego zadania, które realizuje Instytut Strat Wojennych i pan minister Arkadiusz Mularczyk, czyli domagania się odszkodowań od Niemiec" - powiedział szef MKiDN.
"Niestety trzeba powiedzieć, że był pewien problem, jeżeli chodzi o rozwój polskich archiwów, a przede wszystkim o infrastrukturę, o podstawę funkcjonowania tego systemu. Archiwa były przez lata zaniedbane. My od 8 lat staramy się przełamać ten kryzys. To jest drugie, nowe archiwum w Małopolsce, po wspaniałym archiwum krakowskim. Zbudowaliśmy także nowe archiwum w Białymstoku, w Suwałkach. Nowy Sącz jest czwartym, nowym zbudowanym przez nas archiwum. We wrześniu otwieramy duże, nowoczesne archiwum w Bydgoszczy" - poinformował minister kultury.
Jak dodał, MKiDN realizuje już dwa projekty, które mają zmienić świat archiwalny w Polsce, które od kilku lat są przygotowywane. "To jest przede wszystkim projekt budowy pięciu archiwów w bardzo strategicznych miejscach - w Szczecinie, Poznaniu, Łodzi, Piotrkowie Trybunalskim i w Koszalinie, w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego. To nowatorski program, ale bardzo ciekawy" - przekazał Gliński.
"Drugi projekt, który też jest w tej chwili realizowany, niedługo będziemy kończyli pierwszy etap, czyli dokumentację, to termomodernizacja 27 budynków archiwów w Polsce. To jest rewolucja, absolutna rewolucja. Po takiej termomodernizacji budynki przechodzą w XXI wiek, jeżeli chodzi o ich funkcjonalność, a poza tym są mniej więcej o 60 proc. oszczędne z punktu widzenia ekonomicznego, a także ekologicznego" - wskazał szef MKiDN.
Jak mówił, "to wszystko wpisuje się w wielką zmianę w polskiej kulturze". "Ten wspaniały budynek, ta inwestycja, w 100 proc. sfinansowana z budżetu państwa, 38 mln zł" - podkreślił Gliński. Podziękował za sprawną realizację. Przypomniał, że to jest jedna z 7 tys. inwestycji w kulturze, którą udało się zrealizować w ciągu ostatnich 8 lat.
W 2019 r. Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego wydało decyzję o przyznaniu środków na rozpoczęcie budowy nowej siedziby Archiwum w Nowym Sączu. Prace budowlane rozpoczęły się w czerwcu 2021 r.
Nowy budynek o powierzchni użytkowej ponad 2,5 tys. m kw. ma dwie kondygnacje i składa się z dwóch modułów – biurowego i magazynowego. Na niższej części budynku mieści się część ogólnodostępna wraz z czytelnią oraz magazyny, na piętrze zaś znajduje się część biurowa, pomieszczenia do pracy z aktami dla archiwistów, również połączone z magazynami.
Magazyny - najważniejszy element w nowym obiekcie - stanowią ok. 2/3 całej bryły budynku i pomieszczą ok. 9,5 tys. metrów bieżących akt. "Dzięki specjalnemu odseparowaniu od zmiennych warunków zewnętrznych, w ich wnętrzu zachowane zostaną stabilne warunki klimatyczne. W przyszłości możliwa będzie rozbudowa części magazynowej w poziomie (dobudowa na dalszej części działki) lub pionie (nadbudowa kolejnej kondygnacji na górze)" - napisano w informacji prasowej MKiDN.
Jak zaznaczono, w zlokalizowanej na parterze części ogólnodostępnej znajduje się przeszklony hol oraz sala konferencyjna na ok. 50 osób z możliwością połączenia z czytelnią po rozsunięciu mobilnej ścianki działowej i zwiększenia jej pojemności.
"Sala ma autonomiczne i funkcjonalne nagłośnienie wraz z ekranami projekcyjnymi (w tym także mobilnymi), przez co umożliwia organizację warsztatów, wystaw, pokazów i lekcji. W czytelni przewidziano 25 stanowisk dla użytkowników Archiwum. W tej części, obok pomieszczeń technicznych i sanitarnych, znajduje się również pomieszczenie do monitoringu obiektu oraz zdalnego zarządzania większością instalacji w budynku. Na pierwszym piętrze - w strefie biurowej, znajdują się pomieszczenia do pracy z aktami, w tym pracownia digitalizacji, strefa sanitarna i socjalna, magazyny podręczne, serwerownia oraz dodatkowa sala do zajęć, szkoleń i zebrań" - czytamy w informacji.
W nowym budynku znajdzie się cały dotychczasowy zasób Archiwum w Nowym Sączu (ok. 2 tys. mb), a także zasób byłego oddziału archiwalnego w Nowym Targu, który obecnie jest przechowywany w Krakowie (ok. 1,2 tys. mb). Przewidziany jest też powrót staropolskiego zasobu miasta Nowego Sącza z centrali w Krakowie. Sukcesywnie przejmowane będą też akta z różnych instytucji państwowych oraz samorządowych z regionu sądeckiego i podhalańskiego.
Jak napisano, "podstawowym założeniem projektowym dla budynku było zapewnienie odpowiednich, stabilnych warunków temperaturowych i wilgotnościowych we wnętrzu magazynów archiwalnych". (PAP)
autor: Katarzyna Krzykowska
ksi/ par/
