W białostockiej katedrze prawosławnej sprawowana była w niedzielę liturgia św. Jakuba Apostoła, uznawana za jedną z najstarszych znanych w Kościele powszechnym. Celebrowana jest tylko raz do roku, w związku z dniem pamięci apostoła Jakuba, pierwszego biskupa Jerozolimy.
W katedrze św. Mikołaja w Białymstoku przewodniczył jej ordynariusz prawosławnej diecezji białostocko-gdańskiej arcybiskup Jakub, który obchodzi też w tym dniu imieniny. Po uroczystości duchowieństwo, przedstawiciele władz i służb oraz wierni składali mu okolicznościowe życzenia.
Liturgia św. Jakuba odnosi się do tradycji jerozolimskiej. Współcześni liturgiści w większości przyjmują, że powstała ona w okresie między końcem IV i początkiem V w. Nie wykluczają jednak, że niektóre modlitwy i gesty sięgają czasów apostolskich.
Trudnością dla duchownych, którzy w latach 90. ubiegłego wieku doprowadzili do wznowienia odprawiania tej liturgii w Polsce, był przede wszystkim tekst. Udało się go zdobyć z zagranicy dopiero w latach 80. W Białymstoku po raz pierwszy została odprawiona w 1999 roku.
Jedną z głównych cech liturgii św. Jakuba jest jej prostota. Na czas nabożeństwa (trwa ono ok. dwóch godzin) biskup przywdziewa szaty liturgiczne należne zwykłemu kapłanowi, nie ma ponadto nakrycia głowy. Podczas kazania hierarcha i towarzyszący mu koncelebransi siedzą, wierni stoją. Wszystkie czytania, pochodzące zarówno ze Starego, jak i Nowego Testamentu, kapłan czyta, stojąc przodem do wiernych. Modlitwa Pańska nie jest śpiewana, lecz recytowana, wszystkie modlitwy są odczytywane na głos, by były też słyszane przez wiernych.
Przez Kościół prawosławny w Polsce ta liturgia sprawowana jest raz do roku i tylko w dwóch miejscach - katedrach w Białymstoku i Warszawie. W stołecznej katedrze metropolitalnej była sprawowana 3 listopada, przewodniczył jej arcybiskup wrocławsko-szczeciński Jerzy, rektor Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej.
W Białymstoku celebrowana jest zawsze 5 listopada. Abp Jakub zwrócił na to uwagę na koniec uroczystości. Zwracając się do wiernych mówił, że to dopiero drugi raz, gdy dzień pamięci św. Jakuba Apostoła i sprawowana z tej okazji liturgia przypada w niedzielę, czyli dzień świąteczny, gdy w cerkwi jest więcej osób.
"Być może niektórzy byli zaskoczeni, że widzą nieco inaczej ubranych duchownych, i że liturgia wygląda całkiem inaczej. Raz w roku odprawiamy w dzień pamięci św. Apostoła Jakuba brata Pańskiego, bo tak go nazywamy, liturgię która sięga tradycji starej Jerozolimy, pierwszych chrześcijan i samego apostoła Jakuba. Część modlitw, które dzisiaj czytaliśmy, była czytana wówczas" - mówił hierarcha.
"Treść tych modlitw jest naprawdę bardzo bogata i piękna" - podkreślał abp Jakub.
Hierarchowie Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego liczbę wiernych w kraju szacują na 450-500 tys. W Narodowym Spisie Powszechnym przeprowadzonym w 2021 roku przynależność do Kościoła prawosławnego w Polsce zadeklarowało (pytanie o wyznanie było dobrowolne, można było odmówić na nie odpowiedzi) niecałe 151,7 tys. osób.
Największe skupiska prawosławnych w Polsce są w województwie podlaskim.(PAP)
autor: Robert Fiłończuk
rof/ ok/
