Wpisałem do rejestru zabytków nieruchomych województwa mazowieckiego tzw. Dwór Bojarów. położony w Otwocku przy ul. Kraszewskiego 87 wraz z terenem posesji - poinformował mazowiecki wojewódzki konserwator zabytków prof. Jakub Lewicki. Wzniesiono go pod koniec XIX w.
To jeden z najstarszych tego typu obiektów w Otwocku. Konserwator wyjaśnił, że budowa dworu związana jest z uzdrowiskowym charakterem terenów położonych na południowy wschód od Warszawy.
"Obiekt jest nośnikiem walorów artystycznych, jako indywidualnie zaprojektowane dzieło architektury uzdrowiskowej wzniesione pod koniec XIX w. Budynek jest jednym z najstarszych tego typu obiektów na terenie Otwocka" - podkreślił konserwator.
Z kolei walory artystyczne, jak przekazał konserwator, dostrzegalne są w sposobie ukształtowania bryty urozmaiconej reprezentacyjnym gankiem wejściowym z arkadowym podcieniem i narożnymi aneksami zwieńczonymi hełmami wieżowymi. "Pomimo poważnych zniszczeń, w dalszym ciągu czytelna jest bryła budynku i jej kompozycja oraz niektóre rozwiązania architektoniczne, takie jak pozostałości balustrad na arkadowym ganku i tarasie, wysunięta strefa cokołowa czy niewielki gzyms wieńczący narożne wieżyczki, czy relikty stolarki okiennej o motywach ostrołucznych" - dodał.
"Szczególnie wysoka jest wartość historyczna budynku, w którym pierwotnie mieścił się jeden z pierwszych w kraju ośrodków leczniczych promujących zdrową dietę, kąpiele słoneczne oraz odzież z naturalnych surowców. Wartość naukowa budynku wynika jego z warstwy materialnej, m.in. technologii wykonania, użytych materiałów budowlanych i ich opracowania, jak również rozwiązań technicznych i funkcjonalnych łączących architekturę willową z budownictwem uzdrowiskowym w rejonie Otwocka" - przekazał prof. Lewicki.
Pierwszy wpis dworku miał miejsce w latach 2013/2014, ale został uchylony. Sprawa była ponownie rozpatrywana i ostatecznie w 2024 roku budynek stał się zabytkiem.
Osadę Bojarów (lub Bojarowo) założył Konstanty Moës Oskragiełło na terenie zakupionym w 1882 roku z parcelowanego folwarku Anielin hrabiego Zygmunta Kurtza, z którego części Michał Elwiro Andriolli utworzył dwa lata wcześniej sąsiednią osadę Brzegi, wznosząc na niej kilkanaście budynków na wynajem i zapoczątkowując tym samym rozwój Otwocka, jako osady wypoczynkowej. W roku 1883 na terenie Bojarowa wzniesiono zabudowania składające się z murowanego dworu – który właśnie został wpisany do rejestru – oraz dwóch domów drewnianych (niezachowane). Oskragiełło uruchomił w nich „Zakład leczniczy termopatyczny”. Nastąpiło to jeszcze przed powstaniem pierwszych sanatoriów w Otwocku. Zakład przyrodoleczniczy dra Józefa Geislera rozpoczął działalność w roku 1890, w 1893 – sanatorium dla chorych na płuca.
Konstanty Moës Oskragiełło był propagatorem leczenia naturalnego i okultystą. Od dziecka był chorowity, miał problemy z układem pokarmowym. Szukając ratunku przeszedł na dietę wegańską i wtedy jego stan zdrowia się poprawił. Postanowił więc wybudować zakład przyrodoleczniczy, w którym leczono migreny, spazmy, reumatyzm i artretyzm. Sam Konstanty propagował wegetarianizm, leczenie słońcem, noszenie wełnianej odzieży, używanie drewnianych sztućców oraz picie kumysu.
Niestety, ośrodek nie przynosił zysków i Oskragiełło zamknął go i przeniósł się do Krakowa. W tym czasie dworek Bojarów przejął inny właściciel, który przywrócił świetność lecznicy. Interes szedł tak dobrze, że dworek zamknięto dopiero w 1990 roku. Na terenie zakładu po wojnie działało także ognisko rzemiosła artystycznego.
W 2014 roku dużą część budynku strawił pożar. W 2024 roku działkę wraz z dworkiem kupiła grupa Arche.(PAP)
autorka: Marta Stańczyk
mas/ dki/
